Վնասակար օրգանիզմ

Բվիկի թրթուրը խորդենու վրա

Վնասակար օրգանիզմ — օրգանիզմ, որը վնասում է մարդուն կամ նրա շահերին (հիմնականում գյուղատնտեսությունում)։ Բնական էկոհամակարգերում վնասակար օրգանիզմ բնորոշում գոյություն չունի, քանի որ յուրաքանչյուր օրգանիզմ բնական հավասարակշռության գործում ունի իր նշանակությունը, և այս տերմինը կիրառելի է միայն մարդու կողմից վերափոխված համակարգերում՝ ագրոէկոհամակարգերում, քաղաքային (ուրբան) և անթրոպոգեն այլ միջավայրերում։ Մարդու կամքից անկախ ցանկացած օրգանիզմի առկայությունը անթրոպոգեն համակարգերում անցանկալի է։ Այս համակարգերում վնասակար օրգանիզմների դեմ պայքարի միջոցառումների բացակայության դեպքում վերջիններս կարող են զգալի վնաս պատճառել, քանի որ անթրոպոգեն որևէ համակարգում առկա է որոշ օրգանիզմների գոյության կայուն պայմաններ և հաճախ վնասակար օրգանիզմների վնասը պայմանավորվում է մարդու կողմից բուծվող օրգանիզմների կամ ռեսուրսների առկայությամբ։

Վնասակար օրգանիզմ (բույսերի պաշտպանությունում) — ըստ Կարանտինի եւ բույսերի պաշտպանության մասին Միջազգային կոնվենցիայի, դա կենդանիների կամ հիվանդածին մանրէների ցանկացած տեսակի, ցեղի կամ բույսերի կենսատիպ է, որը կարող է վնասել մշակաբույսերը կամ դրա արտադրանքը։

Բույսերի պաշտպանությունում վնասակար օրգանիզմները սովորաբար բաժանվում են բույսերի վնասատուների  (ողնաշարավորներ և անողնաշարավորներ), հիվանդությունների հարուցիչների և  մոլախոտերի։ Գյուղատնտեսությանը ամենից շատ վնասում են մոլախոտերը, այնուհետև վնասատուները (միջատներ, տզեր) և միկրոօրգանիզմները (սնկեր, բակտերիաներ, վիրուսներ)։

Վնասակար օրգանիզմների դեմ պայքարը ներառում է նախազգուշական (պրոֆիլակտիկ) և ոչնչացնող՝ ֆիզիկական (և/կամ ագրո­տեխնի­կական), կենսաբանական և քիմիական միջոցառումներ։

Պրոֆիլակտիկ միջոցառումները ենթադրում են պայքար վնասակար օրգանիզմների դեմ՝ նախքան դրանց ի հայտ գալը, որը ներառում է ագրոտեխնիկական, մեխանիկական և մի շարք այլ միջոցառումներ։ Դրանցից է օրինակ՝ սերմերի զտումը և ախտահանումը, ոռոգող ջրի վարակազերծումը և ֆիլտրումը, օգտագործումից առաջ գոմաղբի և օրգանական այլ զանգվածի հասունացումը կամ ամբողջական կոմպոստացումը, կարանտին միջոցառումների և հնարավոր վարակների կանխատեսման պատշաճ համակարգումը, ցանքատարածություններից դուրս գտնվող մոլախոտերի և վնասակար այլ օբյեկտների պարբերաբար ոչնչացումը՝ հետագա տարածումը կանխելու համար և այլն։