Վիքիպեդիա:ՎիքիՆախագիծ Ուղեգիծ/Հաքաթոն/Վիքիպեդիա:Վարվելակարգ
 |
Այս էջը մեկ ակնարկում՝ Վիքիպեդիայի վարվելակարգը դրանով հանդերձ, որ հատուկ է Վիքիին, արմատավորված է առողջ բանականության ներըմբռնումների վրա իրար հետ աշխատելու մասին՝ ընկերաբար և ճկուն լինել, և անելիքի վրա կենտրոնանալ: |
Խմբագիրների հետ անքաղաքավարի, անդաստիարակ, կամ այլ դժվար հաղորդակցությունների մասին զեկուցելու համար, տե՛ս Վիքիպեդիա:Վարվելակարգի զգուշացում:
Այս էջը առաջարկում է վարվելակարգի որոշ սկզբունքներ, Վիքիպեդիայում ուրիշների հետ աշխատելու ձևի մասին:
Վիքիպեդիայում ներդրողները շատ տարբեր երկներից են և տարբեր մշակույթների կրողներ: Մենք շատ տարբեր տեսակետներ, հեռանկարներ, կարծիքներ, և կենսագրական տվյալներ ունենք, երբեմն էականորեն տարբերվող։ Ուրիշներին հարգանքով վերաբերվելը չափազանց կարևոր է արդյունավետ միասին աշխատելու հարցում, որպեսզի մի միջազգային առցանց հանրագիտարան կառուցվի:
Վիքիպեդիայի վարվելակարգի սկզբունքները[խմբագրել կոդը]
- Բարյացակամություն ենթադրեք: Վարվելակարգի բարոյականության ենթարկվեք: Վիքիպեդիան մինչ այժմ հիանալիորեն լավ է առաջացել մոտավորապես լիովին խմբագրման ազատության քաղաքավարության վրա հենվելով: Մարդիկ գալիս են այստեղ աշխատակցելու և լավ հոդվածներ գրելու համար:
- Հիշեք Ոսկե Կանոնը՝ Այն ամենը, ինչ կկամենաք, որ մարդիկ ձեզ անեն, նույնը եւ դուք արեք նրանց, նույնիսկ եթե նրանք նորեկ են: Բոլորս էլ ժամանակին նորեկ ենք եղել:
- Քաղաքավարի եղեք, խնդրեմ:
- Հիշեք, որ պարզ տեքստը կարող է երկիմաստ լինել և հաճախ կարդալիս կարող է ավելի կոպիտ հնչել քան նույն բառերը դիմացը կանգնած անձից լսելիս: Հեգնանքը միշտ ակնհայտ չէ, երբ գրված տեքստը գալիս է առանց դեմքի արտահայտության, ձայնի ելևէջների, կամ մարմնի լեզվի: Զգույշ եղեք ձեր գրվածքում օգտագործվող բառերը ընտրելիս՝ հնարավոր է, որ ուրիշները ըմբռնեն ո՛չ այն ինչ դուք ուզում էիք արտահայտել: Ձեր կարդացածը մեկնաբանելիս զգույշ եղեք՝ այն ինչ դուք ըմբռնում եք, կարող է տարբեր լինել հեղինակի արտահայտած մտքից։
- Ձեր քննարկման էջերում (և ո՛չ հոդվածներում) թողած ուղերձները ստորագրեք և այնտեղ թվական թողեք, միթե գերազանց պատճառներ ունենաք այն չանելու համար:
- Աշխատեք համաձայնության գալ:
- Վիճեք փաստերի, և ոչ անձնավորությունների շուրջ:
- Հարցերը մի անտեսեք:
- Եթե մեկ ուրիշը տարաձայնություններ ունի ձեր խմբագրության հետ, աշխատեք բանավիճել պատճառաբանված:
- Խնդրում զիջեք երբ նրա դիմաց պատասխան չունեք, կամ ընդունեք երբ ձեր միակ տարաձայնության հիմքը ներըմբռնում կամ ճաշակն է:
- Քաղաքավարի եղեք:
- Թեև ինտենսիվ վիճաբանության ժամանակ, ուրիշ խմբագրիների ձեր ցանկացածի չափ քաղաքավարի չլինելը, հասկանալիորեն դժվարություններ կարելի է առաջացնի, ավելի շատ քաղաքավարի եղեք նրանցից, ոչ ավելի քի'չ: Այդպիսով կկանխեք դեպի բաց ընդհարում և վիրավորումներ շարժվելը. ձեր իսկ գործունեությամբ, դուք ակտիվորեն օգնում եք իրադրության՝ ընդունեք մի հարված և զերծ մնացեք հետ հարվածելուց — բոլորը գնահատում են դրան (կամ գոնե պիտի որ գնահատեն):
- Սակայն, մի տատանվեք ուրիշ անձին չեզոք կերպով տեղյակ պահելուց, որ դուք հարմար չեք գտնում իր տոնը, այլապես նա կարող է մտածել, թե դուք ավելորդ բթամիտ եք իր «նրբությունները» հասկանալու համար, և դուք կարող եք ինքնաբերաբար քաջալերել իրեն (օրինակ՝ «ես գիտեմ, որ դուք վերևի գրածում հեգնալից եք եղել, բայց չեմ կարծում, որ դա օգնում է խնդիրը լուծելուն: Սակայն, չեմ կարծում, որ ձեր փաստարկը կիրառելի է քանի որ...»)
- Պատրաստ եղեք ներողություն խնդրելու: Աշխույժ քննարկումներում, մենք հաճախ ասում ենք բաներ, որ հետագայում զղջում ենք: Մի հապաղեք դա ասել:
- Հիշաչար մի՛ք լինի։ Ներեք և մոռացեք:
- Ճանաչեք ձեր սեփական նախապաշարմունքները, և հնարավորինս խուսափեք նրանցից:
- Երբ արժանավայել է, գովեք դիմացինին: Բոլորը սիրում են գնահատված լինել, հատկապես մի մթնոլորտում, որը հաճախ փոխզիջում է պահանջում: Մի-երկու ընկերաբար բառեր թողեք մասնակիցների քննարկման էջերում:
- Հեռացրեք կամ ամփոփեք ձեր նախաձեռնած այն բանավեճերը, որոնցում հանգել եք որոշման։
- Օգնեք միջնորդել ուրիշների միջև անհամաձայնությունները։
- Եթե վիճում եք, ընդմիջում վերցրեք: Եթե միջնորդում եք, ընդմիջում առաջարկեք:
- Դանդաղորեն առաջացեք: Եթե բարկացած եք, Վիքիպեդիայից հեռու ժամանակ անցկացրեք ուղերձ գրելու կամ խմբագրման փոխարեն: Մի օրից կամ շաբաթից վերադարձեք: Կարելի է գտնեք, որ մեկ ուրիշը ձեր ցանկացած փոփոխությունն է կատարել կամ ուղերձը գրել: Եթե կարծում եք միջնորդում է պետք, դիմեք ինչ-որ մեկին:
- Հեռագեք կամ ուրիշ Վիքիպեդիայի հոդված գտեք ձեր ուշադրությունը շեջելու համար—308 052 հոդված կա հայերեն Վիքիպեդիայում: Որևէ Վիքինախագծի մասնակցեք, ձեր շատ-հարկավոր ծառայությունները ներդրեք Մաքրման մեջ, կամ նոր հոդված գրեք:
- Հիշեք ինչ Վիքիպեդիան չէ:
- Վերանայեք մի արասցեների ցանկը:
- Խոսափեք ետ շրջելուց երբ կարելի է, և մնացեք երեք հետադարձի կանոն շրջանակներում, բացի պարզ վանդալիզմի պարագաներում: Ետ շրջելը պառճառաբանեք խմբագրման ամփոփման տուփում:
- Բարելավե՛ք հոդվածները, խմբագրե՛ք, քննարկե՛ք: Պատրաստ եղեք առկա ետ շրջելու շուրջ լայն քննարկման մեջ մտնելու: Ձեր մտածելակերպի հանգստորեն բացատրելը հաճախ կարող է դիմացինին համաձայնելու արդյունքն ունենալ. իսկ ուրիշների հետ դոգմատիկ կամ անհաղորդակցական լինելը նույն վարքն է ի հայտ բերում ուրիշների մեջ, և հաճախ հանգեցնում խմբագրման կռվի:
- Ձեզ վերհիշեցրեք, որ այդ մարդիկ են, որոնց հետ գործարքի մեջ եք: Նրանք զգացմունքներ ունեն, և հավանականորեն աշխարհում ուրիշ մարդիկ ունեն, որոնք իրենց սիրում են: Աշխատեք ուրիշների հետ արժանապատվորեն վերաբերվել: Աշխարհը մեծ է, տարբեր մշակույթներով և համաձայնագրերով (մարդկանցով): Մի օգտվեք լայն զանգվածներին անհասկանալի ծածկալեզվից։ Զգուշորեն օգտվեք սեղմանուններից և պարզաբանեք եթե մտքի կասկածանքի որևէ հնարավորություն կա:
Խուսափել անուղղակի քննադատությունից[խմբագրել կոդը]
Մեկնաբանությունների խմբագրման կամ քննարկման էջերում գրելուց խուսափեք չակերտավոր հեգնանքով արտահայտություններից, անուղղակի քննադատությունից կամ ենթադրյալ քննադատության այլ ձևերից։ Այլ հեղինակների խմբագրումներին վերաբերվող քննադատությունը կամ քննարկման էջերում քննադատական պատասխանը պետք է լինի պարզ և հասկանալի, այնպես որ հնարավոր լինի դրանց պատասխանել։
Հիշեք որ հեգնանքը դժվար է գրավոր փոխանցել և կարող է սխալ մեկնաբանվել։ Այդ պատճառով քննադատություն արտահայտելիս պետք է բացառել զրպարտությունը և գրառմանը ավելորդ սրությունը հաղորդելը, հատկապես բացասական քննադատություն արտահայտելիս։ Վարվելակերպի տվըալ կետը կօգնի քննադատություն ընդունող հեղինակին ձեզ ճիշտ հասկանալ և պատասխատել ձեր մտահոգություններին, և մասնավորապես օգտակար լինել այն հեղինակնեին որոնց համար տվյալ լեզուն մայրենին չէ։
Այն դեպքում երբ հաղորդակցության այս ձևը անհրաժեշտ է հակիրճության կամ պատկերավորության նկատառումով, լավ կլինի անմիջապես ստորև բացատրել չակերտավոր հեգնանքի կամ այլ անուղղակի արտահայտության օգտագործման իմաստը։
Քննադատությունը ցանկացած ձևով և կամայական թեմայի վեաբերյալ իհարկե պետք է լինի քաղաքավարի, ենթադրի "բարեխիղճություն ու ողջամտություն", ինչպես նկարագրված է համապատասխան ուղեցույցում և համապատասխանի Վիքիպեդիայի այլ քաղաքականություններին և ուղեցույցերին։ Խմբագրի պահվածքին կամ քննարկման էջին վերաբերվող քննադատությունը չպետք է ներառի անձնական վիրավորանք ինչպես նարագրված է Վիքիպեդիա:Ոչ մի անձնական վիրավորանք։
Ինչպես խուսափել քննարկման էջերի չարաշահումից[խմբագրել կոդը]
- Շատերը հպարտանում են իրենց աշխատանքով և տեսանկյունով: Անձնական "ես"-ը կարող է հեշտությամբ վիրավորվել խմբագրելուց, բայց քննարկման էջերը հակահարվածի վայր չեն: Այնտեղ կարելի է վերականգնել վնասված "ես"-ը, բայց առաջին հերթին դրանք իրենց կից հոդվածի շուրջ համաձայնության գալու համար են: Եթե ինչ-որ մեկը համաձայն չէ ձեզ հետ, փորձեք հասկանալ թե ինչու և քննարկման էջում բերեք հիմնավոր պատճառաբանումներ ի օգուտ ձեր տարբերակի:
- Ինչպես գիտության մեք, Վիքիպեդիայում նույնպես բարելավման գործընթացը հաջորդական է և նախորդող աշխատանքի քննադատական վերլուծությունը գործնթացի անբաժան մասն է: Եթե դուք պատրաստ չեք ձեր աշխատանքի հիմնավոր ուսումնասիրությանը, վերլուծությանը և քննադատմանը, կամ ձեր անձնական "ես"-ի վիրավորմանը, հավանական է որ Վիքիպեդիան ձեր համար չէ:
- Անթույլատրելի է պիտակավորել կամ անձնական վիրավորանք հասցնել մարդկանց կամ նրանց խմբագրումներին:
- "Ռասիստ", "սեքսիստ" կամ նույնիսկ "վատ գրված" արտահայտությունները մարդկանց մոտ առաջացնում են պաշտպանական հակազդեցություն, ինչը խանգարում է հոդվածների արդյունավետ քննարկմանը: Եթե անհրաժեշտ է քննադատել, ապա դա պետք է լինի քաղաքավարի և կառուցողական:
- Միշտ պարզաբանեք թե որ կետն եք դիտարկում, հատկապես պատասխաններում:
- Պատասխանելիս գրառում մեջբերելը ընդունելի է, բայց վերադասավորելը կամ ձեր մեկնաբանությունը նշելը հաճախ ավելի նպատակահարմար է: Ձեր մեկնաբանությունը կարող եք որակաորել գրելով օրինակ՝ "ինչպես ասում եք", կամ "ինչպես հասկանում եմ", որպեսզի նշեք, որ կատարել եք մեկնաբանություն: Նախքան ասելը թե ինչ-որ մեկը սխալ է, ընդունեք, որ հնարավոր է դուք եք սխալ մեկնաբանել նրա ասածը:
- Ուրիշի մեկնաբանություններում հերքում տեղադրելը խափանում է քննարկման ընթացքը և մեկնաբանության վերագրումը: Ոմանց համար դա կարող է հասկանալի լինել, բայց մեծամասնության համար անհնարին կլինի հետևել այդպիսի ընթացքին:
- Քննարկման էջում այլ խմբագրի մեկնաբանությունների խմբագրումը ընդհանրապես անընդունելի է, նույնիսկ աննշան ուղղագրական կամ քերականական սխալ ուղղելու նպատակով:
Չեզոք տեսակետի ձևավորումը[խմբագրել կոդը]
Վիքիպեդիա:Չեզոք տեսակետ-ի կասկարծելի խախտումները դիտարկելիս`
- Քննարկման էջում տեղեկանալ հոդվախծի այն կողմերին, որնք դիտարկում եք որպես ոչ-ՉՏ և առաջարկել փոխարինումներ:
- Եթե պատասխան չի ստացվում կատարեք փոխարինումը: