Վան Յապին
 | |||
| Բնօրինակ անուն ազգանուն | չինարեն՝ 王亚平 | ||
| Մասնագիտություն |  Չինաստան
| ||
| Ծնվել է | հունվար 1980[1] (44 տարեկան) | ||
| Ծննդավայր | Յանթայ, Շանդուն, Չինաստան[1] | ||
| Պարգևներ | |||
Վան Յապին (չինարեն՝ 王亚平, Փինյին՝ Wáng Yàpíng, հունվար 1980[1], Յանթայ, Շանդուն, Չինաստան[1]), Չինաստանի առաջին կին տիեզերագնացը (տայկոնավտ), որը դուրս է եկել տիեզերք։ ՉԺՀ ռազմաօդային ուժերի ավագ գնդապետ (PLA ռազմաօդային ուժերի երկրորդ կարգի օդաչու)։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծնվել է 1980 թվականին Շանդուն նահանգի Յանտայ քաղաքի Ֆուշան շրջանի Ժանգեժուանգ գյուղում, ազգությամբ՝ հան։ Նա ունի երկու կրտսեր քույր։
1997 թվականին ընդունվել է Չանչուն քաղաքի բարձրագույն ռազմական ավիացիոն ուսումնարան, որը գերազանցությամբ ավարտել է 2001 թվականին՝ օդաչուների 7-րդ կանանց խմբի կազմում (ռազմատրանսպորտային ավիացիա)։ 1997 թվականից ծառայել է զինված ուժերում։ 2001 թվականից ծառայել է որպես PLA ռազմաօդային ուժերի ռազմատրանսպորտային ավիացիայի օդաչու։ Եղել է ավիացիոն էսկադրիլիայի հրամանատարի տեղակալ, ունի 1567 ժամ արշավանք։ 2011 թվականից՝ PLA ռազմաօդային ուժերի մայոր[2]։
Նրա կատարած առաջադրանքների թվում են Պեկինի Օլիմպիադայի բացման արարողության ժամանակ ամպերի ցրումը, Վենչուան պրով գավառում տեղի ունեցած ավերիչ երկրաշարժից հետո փրկարարական գործողությանը մասնակցությունը։ Սիչուան, մասնակցել է երաշտի դեմ պայքարի պրով. Շանդուն[3]
2000 թվականից եղել է Չինաստանի կոմունիստական կուսակցության անդամ։
2010 թվականի մայիսին, երբ ՉԺՀ-ում տեղի ունեցավ թայկոնավտների երկրորդ փաթեթը և առաջին անգամ բացվեցին թափուր աշխատատեղեր կանանց համար, նա մտավ թայկոնավտների կանանց առաջին խումբ։ 2012-ի սկզբին ընտրվել է և ընդգրկվել Շենչժոու 9 տիեզերանավի երկու ենթադրյալ անձնակազմերից մեկում։ Ինչպես հետո պարզվեց քննությունների արդյունքում, նա հայտնվեց պահեստային անձնակազմում և կրկնակի էր ոչ Հայշենի և Չժան Սյաոգուանի հետ միասին[4]։
Կրկնուսույցների անձնակազմը շարունակել է պարապմունքները նույն կազմով և 2013 թվականի գարնանը հաստատվել է «Շենչժոու-10» ՔԿ-ի հիմնական անձնակազմի կողմից։
Տիեզերական թռիչքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Իր առաջին տիեզերական թռիչքն իրականացրել է 2013 թվականի հունիսի 13-26-ը «Շենչժոու-10» տիեզերանավով որպես լաբորանտ-հետազոտող՝ դառնալով Չինաստանի երկրորդ տիեզերագնացը Լյու Յանգից հետո[5]։ Թռիչքի ընթացքում Վան Յապինը տիեզերքից դաս է անցկացրել չինացի դպրոցականների հետ[6]։ Հունիսի 26-ի առավոտյան պլանավորված վերադարձել է Երկիր[7]։
Այս տիեզերական թռիչքն իրականացնելով՝ նա դարձավ տիեզերագնացների աշխարհի ամենաերիտասարդ սերնդի ներկայացուցիչը (ծնված 1980 թվականին), իսկ թռիչքից առաջ Հ. Ալ-Մանսուրին 21-րդ դարում տիեզերք թռչող մարդկանցից ամենաերիտասարդն էր ծննդյան ամսաթվով։
2013 թվականի հուլիսի 27-ին նրան շնորհվել է «տիեզերագնացության ոլորտում ծառայությունների համար» 3-րդ աստիճանի մեդալ։ Բացի այդ, նրան շնորհվել է «տիեզերագնաց-հերոս» պատվավոր կոչում[8]։ 2013-ի վերջից փոխգնդապետ է[9]։
Թռիչքից հետո նա շարունակեց աշխատել տիեզերագնացների ջոկատում։
2021 թվականի գարնանը ընդգրկվել է «Շենչժոու-12» նավի կրկնօրինակ անձնակազմում (առաջին արշավախումբը դեպի Չինական «Տյանգոնգ» ուղեծրային կայան), իսկ 2021 թվականի հոկտեմբերի 15-ին մեկնարկել է «Շենչժոու-13» ՔԿ-ում՝ որպես օդաչու-օպերատոր, և աշխատել է կայանում[10]։ Թռիչքի ընթացքում 2021 թվականի նոյեմբերի 7-ին 6 ժամ 25 րոպե տևողությամբ տիեզերական զբոսանք է կատարել՝ դառնալով առաջին թայկոնավթը, որն աշխատել է բաց տիեզերքում։
- Վիճակագրություն[11]
| # | Մեկնարկային տիեզերանավ | Մեկնարկ, UTC | Արշավախումբ | Վայրէջքի տիեզերանավ | Վայրէջք, UTC | Ժամանակ | Ելք բաց տիեզերք | Ժամանակը բաց տիեզերքում |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Շենչժոու-10 | 11.06.2013, 09:10 | Շենչժոու-10,
Տյանգուն-1 |
Շենչժոու-10 | 26.06.2013, 09:37 | 14 օր 14 ժամ 29 րոպե | 0 | 0 |
| 2 | Շենչժոու-13 | 15.10.2021, 16:23 | Շենչժոու-10,
Տյանգուն |
Շենչժոու-13 | 16.04.2022, 01:56 | 182 օր 9 ժամ 32 րոպե | 1 | 6 ժամ 25 րոպե |
| 197 օր 0 ժամ 1 րոպե | 1 | 6 ժամ 25 րոպե | ||||||
Ընտանիք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ամուսնացած է (ամուսին՝ օդաչու Չժաո), ունի մեկ դուստր՝ ծնված 2016 թվականին[12]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 中国首位进行太空授课的女航天员 — China Manned Space Agency.
- ↑ «Wang Yaping». Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ օգոստոսի 20-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 4-ին.
- ↑ «Ван Япин -- первый "космический преподаватель" Китая». Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հունիսի 14-ին. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 14-ին.
- ↑ Ван Япин станет второй женщиной-космонавткой Китая(չաշխատող հղում)
- ↑ «Lenta.ru: Наука и техника: Космос: Китай запустил «Шэньчжоу-10» с тремя тайконавтами на борту». Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ հունիսի 13-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 11-ին.
- ↑ «ИТАР-ТАСС: Член экипажа корабля «Шэньчжоу-10» с орбиты проводит урок для миллионов китайских школьников». Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ հոկտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 20-ին.
- ↑ «Китайский космический корабль «Шэньчжоу-10» вернулся на Землю — Рамблер-Новости». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունիսի 30-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 26-ին.
- ↑ «Журнал Новости космонавтики — Награждение членов экипажа «Шэньчжоу-10»». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ մարտի 22-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 27-ին.
- ↑ «中国时政国际聚焦 香港在线». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունվարի 10-ին. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 30-ին.
- ↑ «"Шэньчжоу-13" успешно состыковался со станцией». Новости космонавтики (ռուսերեն). 2021 թ․ հոկտեմբերի 16. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 17-ին.
- ↑ «Statistics - Jing Haipeng» (անգլերեն). spacefacts.de. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ մայիսի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 4-ին.
- ↑ «КНР: вторая женщина-космонавт полетит летом 2013-го». Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մարտի 23-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 4-ին.