«Թերակղզի»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added

Գծային

20:45, 9 Մարտի 2021-ի տարբերակ

Թերակղզի, ցամաքի տեսակ է, որի մեկ կողմը կապված է մայրցամաքի հետ, իսկ մյուս կողմերը շրջապատված են ջրով։ Ի տարբերություն կղզիների, թերակղզու մակերեսը հասկացությունը պայմանական է։ Աշխարհի ամենամեծ թերակղզին Արաբականն է՝ 3 միլիոն քառ. կմ տարածքով^[1]։ Փոքր թերակղզիներին անվանում են հրվանդաններ։ Օրինակ Ասեղի հրվանդան, Դեժնյովի և այլն։

Թերակղզիների ձևերը և հողային սահմանները

Թերակղզիների ձևը կարող է տարբեր լինել։ Որոշ թերակղզիներ առանձնանում են մնացած հողային զանգվածից նեղացած իստմուսներով (այսինքն ՝ «դրա ավելի մեծ մասերը կապող փոքր հողային շերտեր»)։ Օրինակ ՝ մայրցամաքի և թերակղզու միջև գտնվող մի իշմուս (Chivyrkuisky isthmus) կամ երկու ջրային մարմիններ բաժանող իստմուս (Malacca- ի իստմուսը բաժանում է Անդաման ծովը և Հարավչինական ծովի Սիամական ծոցը)։

Զգալի տարածքի թերակղզիները ցամաքային զանգվածին կարող են միանալ ոչ թե իստմուսներով, այլ լայն հիմքերով, որոնք երբեմն կարող են նույնիսկ ավելի լայն լինել, քան թերակղզու հիմնական մասը (օրինակ ՝ Բալկանյան, Ապենինյան, Գիդան, Կոլա, Կորեական թերակղզիներ)։

Ի տարբերություն կղզու` թերակղզու տարածքը կախված է նրա ցամաքային սահմանի ճշգրտությունից։ Օրինակ ՝ Արաբական թերակղզին ամենամեծն է աշխարհում, ընդհանուր տարածքը մոտ 3 միլիոն կմ²։

Ամենօրյա իմաստով թերակղզիների սահմանները երբեմն ընկալվում են որպես գետերի գետաբերանի կետերում համապատասխան ծովային ծոցերը միացնող ուղիղ գծեր, ինչը սխալ է։ Թերակղզու ուղիղ գծի սահմանը ամենակարճ ուղիղ գծով գծելը հակասում է աշխարհագրական մեթոդների գիտական տրամաբանությանը և պրակտիկային. Բացի այդ, գետերի գետաբերանների կետերը պայմանական հասկացություն են, և գետերի գետերը, որոնք ձգվում են մի քանի հարյուր կիլոմետր, ունեն բարդ կառուցվածք և, հետեւաբար, հատուկ վերլուծություն են պահանջում `սահմանի սկզբի և վերջի տեղանքներին տեղանքին ճիշտ որոշելու համար։

Թերակղզու ճիշտ ցամաքային սահմանը, որը ֆիզիկա-աշխարհագրական օբյեկտ է, ֆիզիկական-աշխարհագրական գոտիավորման հատուկ դեպք է ՝ հաշվի առնելով աշխարհագրական ծրարի տարբերակման և ֆիզիկա-աշխարհագրական շրջանների ձևավորման գործոնները։ Այն դեպքերում, երբ թերակղզու սահմանը խոչընդոտում է խոշոր գետերով ձևավորված ծոցերի գետաբերանային տարածքների բարդ կառուցվածքը, այն իրականացվում է։ Սահմանի մեկնարկի և ավարտի կետերի կապում հիմնական գետերի բնական ջրանցքների հատվածներին (դրանց ծալման կետերը ծովախորշերի հետ)։

Սահմանների երկու խմբերի ուսումնասիրություն և համեմատություն, որոնցից առաջինը կապված է աշխարհագրական ծրարի բաղադրիչների ներքին կառուցվածքի նույնականացման հետ, երկրորդը `թերակղզուց մայրցամաք դեպի անցումային գոտում գտնվող երկրահամակարգերի գործունեության հետ։

1. առաջին խումբը ներառում է ֆիզիկական և աշխարհագրական միջավայրի սահմանները (կլիմայական, երկրաբանական), ինչպես նաև լանդշաֆտային բաղադրիչների սահմանները (մորֆոլիտոգեն հիմք, հողեր և մայր ապարներ, բիոտա);

2. երկրորդ խումբը ներառում է աշխարհահամակարգերի սեփական սահմանները. լանդշաֆտներ և գետային ավազաններ։ Երկու տեսակի սահմանները բացահայտելու և ամրագրելու համար օգտագործվում են աշխարհատեղեկատվության մոդելավորման մեթոդներ:Թերակղզու վերջնական սահմանի սահմանազատումն իրականացվում է ավազանային մոտեցման հիման վրա վերոհիշյալ երկու խմբերի համեմատության արդյունքում ՝ ծովախորշերը կազմող հիմնական գետերի վերջնական հատվածներին համապատասխան։ Արդյունքում, թերակղզին սահմանափակվում է որպես մեկ լանդշաֆտային կառուցվածքով երկրակտիվ, որը կազմակերպվում է նյութի և էներգիայի շարժման հոսքերով, որը բարդ ֆիզիկա-աշխարհագրական շրջան է և բնության կառավարման մեկ տարածաշրջան։

Ծանոթագրություններ

↑ Аравийский полуостров — статья из Большой советской энциклопедии.

Արտաքին հղումներ

«Полуостров». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)

Սա անավարտ հոդված է։ Դուք կարող եք օգնել Վիքիպեդիային՝ ուղղելով և լրացնելով այն։
Այս նշումը հարկավոր է փոխարինել համապատասխան թեմատիկ նշումով։

[1] Аравийский полуостров — статья из Большой советской энциклопедии.

[1]

@@ Տող 1. / Տող 1. @@
 [[Պատկեր:Lake Sevan with Sevanavank.jpg|մինի|rigth|350px|[[Սևանի թերակղզի]]]]
-'''Թերակղզի''', ցամաքի տեսակ է, որի մեկ կողմը կապված է մայրցամաքի հետ, իսկ մյուս կողմերը շրջապատված են ջրով։ Ի տարբերություն կղզիների, թերակղզու մակերեսը հասկացությունը պայմանական է: Աշխարհի ամենամեծ թերակղզին [[Արաբական թերակղզի|Արաբականն]] է՝ 3 միլիոն քառ. կմ տարածքով<ref>Аравийский полуостров — статья из Большой советской энциклопедии.</ref>։ Փոքր թերակղզիներին անվանում են հրվանդաններ։ Օրինակ Ասեղի հրվանդան, [[Դեժնյովի հրվանդան|Դեժնյովի]] և այլն։
+'''Թերակղզի''', ցամաքի տեսակ է, որի մեկ կողմը կապված է մայրցամաքի հետ, իսկ մյուս կողմերը շրջապատված են ջրով։ Ի տարբերություն կղզիների, թերակղզու մակերեսը հասկացությունը պայմանական է։ Աշխարհի ամենամեծ թերակղզին [[Արաբական թերակղզի|Արաբականն]] է՝ 3 միլիոն քառ. կմ տարածքով<ref>Аравийский полуостров — статья из Большой советской энциклопедии.</ref>։ Փոքր թերակղզիներին անվանում են հրվանդաններ։ Օրինակ Ասեղի հրվանդան, [[Դեժնյովի հրվանդան|Դեժնյովի]] և այլն։
 == Թերակղզիների ձևերը և հողային սահմանները ==
-Թերակղզիների ձևը կարող է տարբեր լինել: Որոշ թերակղզիներ առանձնանում են մնացած հողային զանգվածից նեղացած իստմուսներով (այսինքն ՝ «դրա ավելի մեծ մասերը կապող փոքր հողային շերտեր»): Օրինակ ՝ մայրցամաքի և թերակղզու միջև գտնվող մի իշմուս (Chivyrkuisky isthmus) կամ երկու ջրային մարմիններ բաժանող իստմուս (Malacca- ի իստմուսը բաժանում է Անդաման ծովը և Հարավչինական ծովի Սիամական ծոցը):
+Թերակղզիների ձևը կարող է տարբեր լինել։ Որոշ թերակղզիներ առանձնանում են մնացած հողային զանգվածից նեղացած իստմուսներով (այսինքն ՝ «դրա ավելի մեծ մասերը կապող փոքր հողային շերտեր»)։ Օրինակ ՝ մայրցամաքի և թերակղզու միջև գտնվող մի իշմուս (Chivyrkuisky isthmus) կամ երկու ջրային մարմիններ բաժանող իստմուս (Malacca- ի իստմուսը բաժանում է Անդաման ծովը և Հարավչինական ծովի Սիամական ծոցը)։
-Զգալի տարածքի թերակղզիները ցամաքային զանգվածին կարող են միանալ ոչ թե իստմուսներով, այլ լայն հիմքերով, որոնք երբեմն կարող են նույնիսկ ավելի լայն լինել, քան թերակղզու հիմնական մասը (օրինակ ՝ [[Բալկանյան թերակղզի|Բալկանյան]], [[Ապենինյան թերակղզի|Ապենինյան]], Գիդան, [[Կոլայի թերակղզի|Կոլա]], [[Կորեական թերակղզի|Կորեական թերակղզիներ]]):
+Զգալի տարածքի թերակղզիները ցամաքային զանգվածին կարող են միանալ ոչ թե իստմուսներով, այլ լայն հիմքերով, որոնք երբեմն կարող են նույնիսկ ավելի լայն լինել, քան թերակղզու հիմնական մասը (օրինակ ՝ [[Բալկանյան թերակղզի|Բալկանյան]], [[Ապենինյան թերակղզի|Ապենինյան]], Գիդան, [[Կոլայի թերակղզի|Կոլա]], [[Կորեական թերակղզի|Կորեական թերակղզիներ]])։
-Ի տարբերություն կղզու` թերակղզու տարածքը կախված է նրա ցամաքային սահմանի ճշգրտությունից: Օրինակ ՝ Արաբական թերակղզին ամենամեծն է աշխարհում, ընդհանուր տարածքը մոտ 3 միլիոն կմ²:
+Ի տարբերություն կղզու` թերակղզու տարածքը կախված է նրա ցամաքային սահմանի ճշգրտությունից։ Օրինակ ՝ Արաբական թերակղզին ամենամեծն է աշխարհում, ընդհանուր տարածքը մոտ 3 միլիոն կմ²։
-Ամենօրյա իմաստով թերակղզիների սահմանները երբեմն ընկալվում են որպես գետերի գետաբերանի կետերում համապատասխան ծովային ծոցերը միացնող ուղիղ գծեր, ինչը սխալ է: Թերակղզու ուղիղ գծի սահմանը ամենակարճ ուղիղ գծով գծելը հակասում է աշխարհագրական մեթոդների գիտական տրամաբանությանը և պրակտիկային. Բացի այդ, գետերի գետաբերանների կետերը պայմանական հասկացություն են, և գետերի գետերը, որոնք ձգվում են մի քանի հարյուր կիլոմետր, ունեն բարդ կառուցվածք և, հետեւաբար, հատուկ վերլուծություն են պահանջում `սահմանի սկզբի և վերջի տեղանքներին տեղանքին ճիշտ որոշելու համար:
+Ամենօրյա իմաստով թերակղզիների սահմանները երբեմն ընկալվում են որպես գետերի գետաբերանի կետերում համապատասխան ծովային ծոցերը միացնող ուղիղ գծեր, ինչը սխալ է։ Թերակղզու ուղիղ գծի սահմանը ամենակարճ ուղիղ գծով գծելը հակասում է աշխարհագրական մեթոդների գիտական տրամաբանությանը և պրակտիկային. Բացի այդ, գետերի գետաբերանների կետերը պայմանական հասկացություն են, և գետերի գետերը, որոնք ձգվում են մի քանի հարյուր կիլոմետր, ունեն բարդ կառուցվածք և, հետեւաբար, հատուկ վերլուծություն են պահանջում `սահմանի սկզբի և վերջի տեղանքներին տեղանքին ճիշտ որոշելու համար։
-Թերակղզու ճիշտ ցամաքային սահմանը, որը ֆիզիկա-աշխարհագրական օբյեկտ է, ֆիզիկական-աշխարհագրական գոտիավորման հատուկ դեպք է ՝ հաշվի առնելով աշխարհագրական ծրարի տարբերակման և ֆիզիկա-աշխարհագրական շրջանների ձևավորման գործոնները: Այն դեպքերում, երբ թերակղզու սահմանը խոչընդոտում է խոշոր գետերով ձևավորված ծոցերի գետաբերանային տարածքների բարդ կառուցվածքը, այն իրականացվում է:
+Թերակղզու ճիշտ ցամաքային սահմանը, որը ֆիզիկա-աշխարհագրական օբյեկտ է, ֆիզիկական-աշխարհագրական գոտիավորման հատուկ դեպք է ՝ հաշվի առնելով աշխարհագրական ծրարի տարբերակման և ֆիզիկա-աշխարհագրական շրջանների ձևավորման գործոնները։ Այն դեպքերում, երբ թերակղզու սահմանը խոչընդոտում է խոշոր գետերով ձևավորված ծոցերի գետաբերանային տարածքների բարդ կառուցվածքը, այն իրականացվում է։
-Սահմանի մեկնարկի և ավարտի կետերի կապում հիմնական գետերի բնական ջրանցքների հատվածներին (դրանց ծալման կետերը ծովախորշերի հետ):
+Սահմանի մեկնարկի և ավարտի կետերի կապում հիմնական գետերի բնական ջրանցքների հատվածներին (դրանց ծալման կետերը ծովախորշերի հետ)։
-Սահմանների երկու խմբերի ուսումնասիրություն և համեմատություն, որոնցից առաջինը կապված է աշխարհագրական ծրարի բաղադրիչների ներքին կառուցվածքի նույնականացման հետ, երկրորդը `թերակղզուց մայրցամաք դեպի անցումային գոտում գտնվող երկրահամակարգերի գործունեության հետ:
+Սահմանների երկու խմբերի ուսումնասիրություն և համեմատություն, որոնցից առաջինը կապված է աշխարհագրական ծրարի բաղադրիչների ներքին կառուցվածքի նույնականացման հետ, երկրորդը `թերակղզուց մայրցամաք դեպի անցումային գոտում գտնվող երկրահամակարգերի գործունեության հետ։
 . առաջին խումբը ներառում է ֆիզիկական և աշխարհագրական միջավայրի սահմանները (կլիմայական, երկրաբանական), ինչպես նաև լանդշաֆտային բաղադրիչների սահմանները (մորֆոլիտոգեն հիմք, հողեր և մայր ապարներ, բիոտա);
-. երկրորդ խումբը ներառում է աշխարհահամակարգերի սեփական սահմանները. լանդշաֆտներ և գետային ավազաններ:
+. երկրորդ խումբը ներառում է աշխարհահամակարգերի սեփական սահմանները. լանդշաֆտներ և գետային ավազաններ։
-Երկու տեսակի սահմանները բացահայտելու և ամրագրելու համար օգտագործվում են աշխարհատեղեկատվության մոդելավորման մեթոդներ:Թերակղզու վերջնական սահմանի սահմանազատումն իրականացվում է ավազանային մոտեցման հիման վրա վերոհիշյալ երկու խմբերի համեմատության արդյունքում ՝ ծովախորշերը կազմող հիմնական գետերի վերջնական հատվածներին համապատասխան: Արդյունքում, թերակղզին սահմանափակվում է որպես մեկ լանդշաֆտային կառուցվածքով երկրակտիվ, որը կազմակերպվում է նյութի և էներգիայի շարժման հոսքերով, որը բարդ ֆիզիկա-աշխարհագրական շրջան է և բնության կառավարման մեկ տարածաշրջան:
+Երկու տեսակի սահմանները բացահայտելու և ամրագրելու համար օգտագործվում են աշխարհատեղեկատվության մոդելավորման մեթոդներ:Թերակղզու վերջնական սահմանի սահմանազատումն իրականացվում է ավազանային մոտեցման հիման վրա վերոհիշյալ երկու խմբերի համեմատության արդյունքում ՝ ծովախորշերը կազմող հիմնական գետերի վերջնական հատվածներին համապատասխան։ Արդյունքում, թերակղզին սահմանափակվում է որպես մեկ լանդշաֆտային կառուցվածքով երկրակտիվ, որը կազմակերպվում է նյութի և էներգիայի շարժման հոսքերով, որը բարդ ֆիզիկա-աշխարհագրական շրջան է և բնության կառավարման մեկ տարածաշրջան։
 == Ծանոթագրություններ ==