«Կանանոց»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added

Գծային

13:20, 15 Հոկտեմբերի 2014-ի տարբերակ

«Լողավազան կանանոցում» հեղինակ՝ Ժան Լեոն Ժերոմ

Կանանոց կամ հարեմ^[1] (արաբ․՝ حرم‎‎ - հարեմ - խարամ, արգելված) կամ տիկնունի(իտալ.՝ seraglio - «պարիսպ, կենդանաբանական այգի»), մահմեդական հարուստ տներում կանանց արգելափակված հարկաբաժինը, փոխաբերական իմաստով՝ նաև տանտիրոջ բոլոր կանանց ու հարճերի ամբողջությունը։ Հարեմի կանանց անվանում էին խուրամ^[1]:

Ստուգաբանություն

«Հարեմ» բառը գալիս է արաբական «խարամ» (արաբ․՝ حرم‎‎, չպետք է շփոթել արաբ․՝ حرام‎‎, որը նույն արմատն է, և նշանակում է «արգելված»), որը նշանակում «արգելված, սրբազան վայր»^[2]: Մեկ այլ հարեմի անվանումը՝ տիկնունի, մտածել էին իտալացիները, ովքեր իրենց հերթին փոխ են վերցրել պարսկերենից: Այդ տերմինը նշանակում ոչ միայն կանանոց («haremlik»), այլ նաև համալիր շենք, որը պատկանում է սուլթանին^[3]:

Հարեմի տիրակալներ

Պարսկաստանում, Աֆղանստանում, նախաքրիստոնեական Հայաստանում և այլուր միապետների, բարձրաստիճան անձանց ու հարուստների մեծ կանանոցերը հսկում էին ներքինիները, և սպասարկում սպասուհի կանայք։ Բացի ամուսնուց ու նրա որդիներից՝ մնացած տղամարդկանց մուտքը կանանոց արգելված էր։ Հնում արշավանքների և հեռավոր ճամփորդությունների ժամանակ միապետներն ու բարձրաստիճան անձինք իրենց հետ վերցնում էին նաև կանանոցերը։ Ըստ Ղուրանի՝ մահմեդականը կարող էր ունենալ մինչև չորս օրինական կին, թուրքական սուլթանին թույլատըրվում էր ունենալ անսահման քանակությամբ հարճեր, սակայն օրինական կանանց թիվը չպետք է անցներ յոթից։ Նրանցից առաջինը Կանանոցում համարվում էր սուլթանին անդրանիկ արու զավակ պարգևողը։ Սուլթանի կանանոցում կարող էին ընդգըրկվել միայն մեծահարուստների տներում դաստիարակված գեղեցկուհի ստրկուհիներ (մեծ մասամբ՝ օտարազգի աղջիկներ)։ Սուլթանի մահից հետո նրա արու զավակների մայրերը տեղափոխվում էին «հին պալատում» ապրելու, իսկ աղջիկներ ծնած կանայք կարող էին հեռանալ և ամուսնանալ։ 20-րդ դարի 20-ական թվականներին՝ շնորհիվ տնտեսական և մշակութային առաջընթացի, դեմոկրատիայի զարգացման, կանանց պայքարի ծավալման և բազմակնության արգելման (Թուրքիայում՝ 1926 թվականին), վերացան նաև կանանոցերը։

Կենդանիների մոտ

Հարեմը նաև անվանում են իգական սեռի ներկայացուցիչները արական սեռի կողքին, հոմոգամետ կենդանիների տեսակ;

Արվեստում

'

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 Джеймс Клуг, 2004
↑ Баранов Х. К. Арабско-русский словарь.
↑ Норман Пензер, 2007, Введение

Գրականություն

Норман Пензер Гарем. История, традиции, тайны / Пер. с англ. О.И. Миловой. — Москва: Центрполиграф, 2007. — 303 с. — ISBN 978-5-9524-2855-3
Джеймс Клуг История гарема в культурах народов мира. — Смоленск, 2004.
Возникновение, становление такого явления как гарем. Жизнь в гареме, обычаи. — BigBord.net.
Хью Кеннеди Двор Халифов. — Москва: Хранитель, 2007. — 412 с. — ISBN 9785170457304
Казиев Ш. М. Повседневная жизнь восточного гарема. — Молодая гвардия, 2006. — 265 с. — (Живая история: Повседневная жизнь человечества). — ISBN 9785235028531

Արտաքին հղումներ

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։

[Джеймс_Клуг—2004——-1] 1,0 ^1,1 Джеймс Клуг, 2004

[2] Баранов Х. К. Арабско-русский словарь.

[Норман_Пензер—2007—Введение—-3] Норман Пензер, 2007, Введение

[1]

[2]

[3]

@@ Տող 1. / Տող 1. @@
 [[Պատկեր:HaremPool.jpg|270px|մինի|«Լողավազան կանանոցում» հեղինակ՝ Ժան Լեոն Ժերոմ]]
+'''Կանանոց ''' կամ հարեմ{{sfn|Джеймс Клуг|2004|}} ({{lang-ar|حرم}} - ''հարեմ'' - խարամ, արգելված) կամ '''տիկնունի'''({{lang-it|seraglio}} - «պարիսպ, կենդանաբանական այգի»), [[մահմեդական]] հարուստ տներում կանանց արգելափակված հարկաբաժինը, փոխաբերական իմաստով՝ նաև տանտիրոջ բոլոր կանանց ու հարճերի ամբողջությունը։ Հարեմի կանանց անվանում էին խուրամ{{sfn|Джеймс Клуг|2004|}}:
-'''Կանանոց ''', տիկնունի, հարեմ (արաբ, խարամ՝ արգելված), [[մահմեդական]] հարուստ տներում կանանց արգելափակված հարկաբաժինը, փոխաբերական իմաստով՝ նաև տանտիրոջ բոլոր կանանց ու հարճերի ամբողջությունը։ [[Պարսկաստան]]ում, [[Աֆղանստան]]ում, նախաքրիստոնեական [[Հայաստան]]ում և այլուր միապետների, բարձրաստիճան անձանց ու հարուստների մեծ կանանոցերը հսկում էին ներքինիները, և սպասարկում սպասուհի կանայք։ Բացի ամուսնուց ու նրա որդիներից՝ մնացած տղամարդկանց մուտքը կանանոց արգելված էր։ Հնում արշավանքների և հեռավոր ճամփորդությունների ժամանակ միապետներն ու բարձրաստիճան անձինք իրենց հետ վերցնում էին նաև կանանոցերը։ Ըստ [[Ղուրան]]ի՝ մահմեդականը կարող էր ունենալ մինչև չորս օրինական կին, թուրքական սուլթանին թույլատըրվում էր ունենալ անսահման քանակությամբ հարճեր, սակայն օրինական կանանց թիվը չպետք է անցներ յոթից։ Նրանցից առաջինը Կանանոցում համարվում էր սուլթանին անդրանիկ արու զավակ պարգևողը։ Սուլթանի Կանանոցում կարող էին ընդգըրկվել միայն մեծահարուստների տներում դաստիարակված գեղեցկուհի ստրկուհիներ (մեծ մասամբ՝ օտարազգի աղջիկներ)։ Սուլթանի մահից հետո նրա արու զավակների մայրերը տեղափոխվում էին «հին պալատում» ապրելու, իսկ աղջիկներ ծնած կանայք կարող էին հեռանալ և ամուսնանալ։ [[20-րդ դար]]ի 20-ական թվականներին՝ շնորհիվ տնտեսական և մշակութային առաջընթացի, դեմոկրատիայի զարգացման, կանանց պայքարի ծավալման և բազմակնության արգելման (Թուրքիայում՝ 1926 թվականին), վերացան նաև կանանոցերը։
+== Ստուգաբանություն ==
+«Հարեմ» բառը գալիս է արաբական «խարամ» ({{lang-ar|حرم}}, չպետք է շփոթել {{lang-ar|حرام}}, որը նույն արմատն է, և նշանակում է «արգելված»), որը նշանակում «արգելված, սրբազան վայր»<ref>{{ռուսերեն գիրք|автор=[[Баранов, Харлампий Карпович|Баранов Х. К.]]|заглавие=Арабско-русский словарь}}</ref>:
+Մեկ այլ հարեմի անվանումը՝ տիկնունի, մտածել էին իտալացիները, ովքեր իրենց հերթին փոխ են վերցրել պարսկերենից: Այդ տերմինը նշանակում ոչ միայն կանանոց («haremlik»), այլ նաև համալիր շենք, որը պատկանում է սուլթանին{{sfn|Норман Пензер|2007|loc=Введение}}:
+== Հարեմի տիրակալներ ==
+[[Պատկեր:Boulanger harem-du-palais.jpg|մինի|ձախից]]
+[[Պարսկաստան]]ում, [[Աֆղանստան]]ում, նախաքրիստոնեական [[Հայաստան]]ում և այլուր միապետների, բարձրաստիճան անձանց ու հարուստների մեծ կանանոցերը հսկում էին ներքինիները, և սպասարկում սպասուհի կանայք։ Բացի ամուսնուց ու նրա որդիներից՝ մնացած տղամարդկանց մուտքը կանանոց արգելված էր։ Հնում արշավանքների և հեռավոր ճամփորդությունների ժամանակ միապետներն ու բարձրաստիճան անձինք իրենց հետ վերցնում էին նաև կանանոցերը։ Ըստ [[Ղուրան]]ի՝ մահմեդականը կարող էր ունենալ մինչև չորս օրինական կին, թուրքական սուլթանին թույլատըրվում էր ունենալ անսահման քանակությամբ հարճեր, սակայն օրինական կանանց թիվը չպետք է անցներ յոթից։ Նրանցից առաջինը Կանանոցում համարվում էր սուլթանին անդրանիկ արու զավակ պարգևողը։ Սուլթանի կանանոցում կարող էին ընդգըրկվել միայն մեծահարուստների տներում դաստիարակված գեղեցկուհի ստրկուհիներ (մեծ մասամբ՝ օտարազգի աղջիկներ)։ Սուլթանի մահից հետո նրա արու զավակների մայրերը տեղափոխվում էին «հին պալատում» ապրելու, իսկ աղջիկներ ծնած կանայք կարող էին հեռանալ և ամուսնանալ։ [[20-րդ դար]]ի 20-ական թվականներին՝ շնորհիվ տնտեսական և մշակութային առաջընթացի, դեմոկրատիայի զարգացման, կանանց պայքարի ծավալման և բազմակնության արգելման ([[Թուրքիա]]յում՝ [[1926]] թվականին), վերացան նաև կանանոցերը։
+== Կենդանիների մոտ ==
+Հարեմը նաև անվանում են իգական սեռի ներկայացուցիչները արական սեռի կողքին, հոմոգամետ կենդանիների տեսակ;
+== Արվեստում ==
+<center><gallery widths="150px" heights="150px">
+Image:The Terrace of the Seraglio, Jean-Léon Gérôme.jpg|
+Image:Swoboda-shopping in harem mid19th.jpg|
+Image:Quintana Blas Olleras-Harem Scene.jpg|
+John frederick lewis-reception1873.jpg|
+Frederick arthur bridgeman-harem fountain.jpg|
+Jean-Paul_Flandrin_-_Odalisque_with_Slave_-_Walters_37887.jpg|
+Jean Auguste Dominique Ingres, La Grande Odalisque, 1814.jpg|
+Odalisque.jpg|'
+Carl Spitzweg 055.jpg|
+Trouillebert-servante du harem.jpg|
+Geromeslavemarket.jpg|
+Manuscript of the Zanan-nameh by Fazil-Yildiz in the University of Istanbul.jpg|
+Rosati harem-dance.jpg|
+Maharaja Bijay Singh in His Harem, ca. 1770.jpg|
+</gallery></center>
+== Ծանոթագրություններ ==
+{{ծանցանկ}}
+== Գրականություն ==
+* {{ռուսերեն գիրք|автор=Норман Пензер|заглавие=Гарем. История, традиции, тайны|ответственный=Пер. с англ. О.И. Миловой|место=Москва|издательство=Центрполиграф|год=2007|страниц=303|isbn=978-5-9524-2855-3|ref=Норман Пензер}}
+* {{ռուսերեն գիրք|автор=Джеймс Клуг|заглавие=История гарема в культурах народов мира|ссылка=http://ec-dejavu.ru/h/Harem.html|место=Смоленск|год=2004|ref=Джеймс Клуг}}
+* {{статья|заглавие=Возникновение, становление такого явления как гарем. Жизнь в гареме, обычаи|ссылка=http://bigbord.net/stati/obo+vsem/8465.html|издательство=BigBord.net}}
+* {{ռուսերեն գիրք|автор=Хью Кеннеди|заглавие=Двор Халифов|ссылка=http://books.google.kz/books?id=bCB9MgAACAAJ&dq=inauthor:%22%D0%A5%D1%8C%D1%8E+%D0%9A%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B5%D0%B4%D0%B8%22&hl=ru&sa=X&ei=zGWBUeWkFcPV4gSlpoH4CA&ved=0CDAQ6AEwAA|место=Москва|издательство=Хранитель|год=2007|страниц=412|isbn=9785170457304|ref=Хью Кеннеди}}
+* {{ռուսերեն գիրք|автор=[[Казиев, Шапи Магомедович|Казиев Ш. М.]]|заглавие=Повседневная жизнь восточного гарема|ссылка=http://books.google.kz/books?id=WzLxAAAAMAAJ&q=%D0%9F%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%B5%D0%B2%D0%BD%D0%B0%D1%8F+%D0%B6%D0%B8%D0%B7%D0%BD%D1%8C+%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B0&dq=%D0%9F%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%B5%D0%B2%D0%BD%D0%B0%D1%8F+%D0%B6%D0%B8%D0%B7%D0%BD%D1%8C+%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B0&hl=ru&sa=X&ei=oWSBUaPJG_Po4QSr-oCgBw&ved=0CC0Q6AEwAA|издательство=Молодая гвардия|год=2006|серия=Живая история: Повседневная жизнь человечества|страниц=265|isbn=9785235028531|ref=Шапи Казиев}}
+== Արտաքին հղումներ ==
+* [http://www.theottomans.org/turkce/sultanlar_harem/harem.asp Harem in the Ottoman Empire (English)]
+* [http://www.waitmeturkey.com/ottoman-harem.html Ottoman Harem]
+* [http://seelanka.net/sigiriya/sigiriya-harem.html Sigiriya and Kasyapa's Harem (Orodha)]
+* [http://seelanka.net/sigiriya/sigiriya-frescoes.html Sigiriya Frescoes depicting women of the Harem]
+* [http://www.orientalist-art.org.uk/harem.html Some paintings of harems]
+* [http://www.iharem.com Popular culture depictions of harems]
+* [https://www.smashwords.com/books/view/38962 Harem Novel From Aslı Sancar]
 {{ՀՍՀ}}