«Գոյական անուն»–ի խմբագրումների տարբերություն
No edit summary |
չNo edit summary |
||
Տող 12. | Տող 12. | ||
== Անձի և իրի առման քերականական կարգ == |
== Անձի և իրի առման քերականական կարգ == |
||
== Գոյականի կազմությունը == |
== Գոյականի կազմությունը == |
||
Որպես գոյականներ բառակազմական միջոց հանդես են գալիս մի շարք ածանցներ (տես՝ [[Գոյականակերտ ածանցներ]]) ու բառաբարդման սակավաթիվ տիպեր (բարդությամբ և հապավությամբ), որոնցով միայն (կամ գրեթե միայն) գոյականներ են կազմվում։ Որպես այդպիսի գոյականակերտ ածանցներ հանդես են գալիս վերջածանցները: Չնայած մի շարք նախածանցներ գործածվում են գոյականների կազմության մեջ, սակայն դրանք բուն գոյականակերտ չեն համարվում, քանի որ այլ խմբերի բաղադրությամ մեջ ևս որոշակի դեր են կատարում (հմմտ.` ''ենթադրություն'', ''ենթադրել'', ''ենթադրաբար'', ''ենթադրական'', բայց` ''ենթասպա'', ''ենթագլուխ'', ''ենթամաս''): |
|||
Գոյականները կազմվում են ածանցներով /տես՝ [[գոյականակերտ ածանցներ]]/, բարդությամբ և հապավությամբ։ |
|||
Բառաբարդման գոյականակերտ կաղապարներ են` |
|||
* գոյականի [[սեռական հոլով]] + գոյական – ''հորեղբայր'', ''տանուտեր'' |
|||
* գոյական + ու + գոյական - ''անցուդարձ'', ''այբուբեն'': Անձի դեպքում երկու բաղադրիչներն էլ հոլովվում են: |
|||
* գոյական + գոյական – ''հարավ-արևմուտք'', ''վագոն–ռեստորան'' |
|||
* [[Թվական անուն|թվական]] + գոյական – ''տասնապետ'', ''հարյուրապետ'': |
|||
[[Կատեգորիա:Խոսքի մասեր]] |
[[Կատեգորիա:Խոսքի մասեր]] |
14:45, 25 Հոկտեմբերի 2013-ի տարբերակ
Խնդրում ենք նշել կաղապարի տեղադրման ամսաթիվը 2024-04-26 07:33:54 ֆորմատով
Գոյական, բառ, որը ցույց է տալիս առարկա (անձ, տեղ, իր կամ գաղափար)։
Գոյական անվան խոսքիմաստային կարգի մեջ մտնող բառերը ցույց են տալիս առարկայի հասկացողություն։ Գոյական եզրույթը գոյ արմատից է, որը նշանակում է «կա, է, գոյություն ունի»: Եվ նախապես գոյական են ճանաչվել տեսանելի, շոշափելի առարկաները, այսինքն` առարկա ցույց տվող բառերը: Այնուհետև ընդհանրական դառնալով՝ գոյական են դիտվել ոչ միայն մարդու կողմից ընկալվող, տեսանելի, շոշափելի առարկաները, այլև մեր գիտակցությամբ առարկայացված հասկացությունները, օրինակ՝ բժիշկ, բուժում, մուրճ, հոդված: Այսպիսով` գոյական են համարվում առարկա և առարկայական հասկացություններ ցույց տվող բառերը: Գոյականի խոսքիմասային կարևոր առանձնահատկությունը առարկայականությունն է:
Գոյականի իմաստային–քերականական խմբերը
Ըստ բառիմաստային ընդհանրությունների և քերականական յուրահատկությունների՝ գոյականները բաժանվում են հետևյալ խմբերի՝ ա) հասարակ և հատուկ գոյականներ, բ) թանձրացական և վերացական գոյականներ, գ) անձ և ոչ անձ ցույց տվող գոյականներ, դ) հավաքական գոյականներ: Գոյական անուններն ունեն երկու թիվ՝ եզակի և հոգնակի:
Հոլովի քերականական կարգը
Արդի հայագիտության մեջ ընդունված է այն տեսակետը, որ արևելահայերենի գոյականն ունի 7 հոլով՝ ուղղական, սեռական, տրական, հայցական, գործիական, բացառական և ներգոյական. այս վերջինից զուրկ է արևմտահայերենը։ Արդի հայերենի որոշ մասնագետները գտնում են, որ գոյականն ունի միայն հինգ հոլով /հայցական հոլովը միացնում են ուղղական հոլովին, տրական հոլովը՝ սեռականին/:
Հոլովման տիպերը
Գոյականն ունի նաև հոլովումներ՝ արտաքին, ներքին, ինչպես նաև այլաձև հոլովումներ:
Առարկայացման (տարորոշման) քերականական կարգ
Անձի և իրի առման քերականական կարգ
Գոյականի կազմությունը
Որպես գոյականներ բառակազմական միջոց հանդես են գալիս մի շարք ածանցներ (տես՝ Գոյականակերտ ածանցներ) ու բառաբարդման սակավաթիվ տիպեր (բարդությամբ և հապավությամբ), որոնցով միայն (կամ գրեթե միայն) գոյականներ են կազմվում։ Որպես այդպիսի գոյականակերտ ածանցներ հանդես են գալիս վերջածանցները: Չնայած մի շարք նախածանցներ գործածվում են գոյականների կազմության մեջ, սակայն դրանք բուն գոյականակերտ չեն համարվում, քանի որ այլ խմբերի բաղադրությամ մեջ ևս որոշակի դեր են կատարում (հմմտ.` ենթադրություն, ենթադրել, ենթադրաբար, ենթադրական, բայց` ենթասպա, ենթագլուխ, ենթամաս):
Բառաբարդման գոյականակերտ կաղապարներ են`
- գոյականի սեռական հոլով + գոյական – հորեղբայր, տանուտեր
- գոյական + ու + գոյական - անցուդարձ, այբուբեն: Անձի դեպքում երկու բաղադրիչներն էլ հոլովվում են:
- գոյական + գոյական – հարավ-արևմուտք, վագոն–ռեստորան
- թվական + գոյական – տասնապետ, հարյուրապետ: