Մի կաթիլ մեղրը (բալլադ)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Մի կաթիլ մեղրը
Տեսակգրական ստեղծագործություն
Ժանրբալլադ
ՀեղինակՀովհաննես Թումանյան
Բնագիր լեզուհայերեն
Գրվել է1909
ՎիքիդարանՄի կաթիլ մեղրը

Մի կաթիլ մեղրը, բալլադ, որը մշակել է հայ գրող Հովհաննես Թումանյանը։ Բալլադի սյուժեն վերցված է Վարդան Այգեկցու «Կաթ Մեղու պատճառ պատերազմի» առակից[1]։

Սյուժե[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մեղր վաճառող գյուղացու մոտ գալիս է մի հովիվ և մեղր է ուզում։ Ամանի մեջ լցնելիս մի կաթիլ մեղր թափվում է, որի վրա կանգնում է մի ճանճ։ Այդ պահին վաճառականի կատուն ցատկում է ճանճի վրա և սպանում, իսկ կատվի վրա ցատկում է հովիվի շունը և սպանում է կատվին։ Դրանից կռիվ է սկսվում, որին մասնակցում է ամբողջ գյուղը. կռվի մեջ մարդիկ սկսում են իրար սպանել։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թումանյանը բալլադը գրել է Մետեխի բանտում, 1909 թվականի փետրվարին։

Բալլադի ինքնագիրը մեզ չի հասել։

Ե. Չարենցի անվան գրականության և արվեստի թանգարանի Թումանյանի համար 1360 ֆոնդում պահվում է Թիֆլիսում լույս տեսած «Հասկեր» ամսագրի` հեղինակի սեփական օրինակը, որի վրա Թումանյանը շատ է աշխատել[1]։

Բալլադը առաջին անգամ հրապարակվել Թիֆլիսի «Հասկեր» ամսագրում, 1909 թվականի 3-րդ համարում, էջ 98-103, 1909, էջ 48-53, «Հեքիաթ» ենթավերնագրով իսկ հետո` որոշ փոփոխություններով, առանձին պատկերազարդ գրքով, ապա` Կ. Պոլսում լույս տեսած բանաստեղծությունների ժողովածուում, էջ 101-107 և Հովհաննես Թումանյանի Երկերի ժողովածուում, էջ 329-333։

1922 թվականի հուլիսի 22-ին Թիֆլիսից Հայաստանի Լուսժողկում Պողոս Մակինցյանին գրված նամակում Թումանյանը գրել է. «Անշուշտ մի նոր «Քաջ նազարը» կամ մի նոր «Մի կաթիլ մեղրը» ձեռք բերելը ձեզ համար ավելի թանկ բան պիտի լինի, քան ուրիշ շատ թանկագին պատրաստի բաներ։ Սրանից եմ օրինակ բերում, որովհետև իմ կարծիքով սրանք եևրոպական մանկական գրականության մեջ էլ պիտի որ նկատվեն...»[2]:

«Մի կաթիլ մեղրը» բալլադի սյուժեն ունի բազմաթիվ միջազգային տարբերակներ։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. 1,0 1,1 Թումանյան, Հովհաննես (1988). Երկերի լիակատար ժողովածու. Երևան: Հայկական ՍՍՀ ԳԱ հրատարակչություն. էջեր 564–565.
  2. Հովհ. Թումանյան, Երկերի ժողովածու, V հատոր, էջ 470