Վեստֆալյան ինքնիշխանություն

Վեստֆալյան ինքնիշխանություն (անգլ.՝ Westphalian sovereignty), որը հայտնի է նաև որպես Միջազգային հարաբերությունների Վեստֆալյան համակարգ, կամ պարզապես Վեստֆալյան համակարգ, միջազգային իրավունքի սկզբունքներից, համաձայն որի յուրաքանչյուր պետություն ունի սեփական տարածքի նկատմամբ բացառիկ ինքնիշխանություն (սուվերենություն)։ Այդ սկզբունքը գտնվում է ինքնիշխան պետությունների ժամանակակից միջազգային համակարգի հիմքում և ամրագրված է Միացյալ Ազգերի Կազմակերպության կանոնադրության մեջ, որտեղ ասվում է հետևյալը. «Սույն կանոնադրության և ոչ մի դրույթ Միավորված ազգերի կազմակերպությանը չի լիազորում միջամտել որևէ պետության ներքին իրավասության հարցերին և չի պահանջում անդամներից նմանօրինակ հարցերը ներկայացնել լուծման սույն կանոնադրության կարգով,սակայն այս սկզբունքը չի վերաբերում գլուխ 7-ով նախատեսված հարկադրական միջոցների կիրառմանը։»։ Համաձայն այդ գաղափարի, բոլոր պետությունները ունեն նույն չափի ինքնիշխանություն՝ անկախ իրենց տարածքի մեծությունից կամ փոքրությունից։ Քաղաքագետները համակարծիք առ այն, որ այդ գաղափարը սկիզբ է առնում Վեստֆալյան հաշտությունից (1648), որը ավարտել է Երեսնամյա պատերազմը։ Այնուհետև չմիջամտության սկզբունքը զարգացել է 18-րդ դարում, 19-20-րդ դարերում հասել իր գագաթնակետին, սակայն բախվել է մի շարք խնդիրների, կապված է հումանիտար միջամտության հետ։

Վեստֆալյան համակարգի ժամանակակից խնդիրները և ձևափոխվող միջազգային համակարգը որոշ հետազոտողների համար հիմք է հանդիսանում պնդելու Հետվեստֆալյան համակարգի ընթացիկ կազմավորման մասին։

Տես նաև

• Միջազգային հարաբերություններ
• Քաղաքացիական ազգայնականություն
• Վեստֆալյան հաշտություն
• Բռնության մենաշնորհ
• Ոչ պետական դերակատար
• Վեստֆալյան ինքնիշխանության ձախողում
• Միջազգային հարաբերությունների Վիեննայի համակարգ

Գրականություն

• John Agnew, Globalization and Sovereignty (2009)
• T. Biersteker and C. Weber (eds.), State Sovereignty as Social Construct (1996)
• Wendy Brown, Walled States, Waning Sovereignty (2010)
• Hedley Bull, The Anarchical Society (1977)
• Joseph Camilleri and Jim Falk, The End of Sovereignty?: The Politics of a Shrinking and Fragmenting World, Edward Elgar, Aldershot (1992)
• Derek Croxton, "The Peace of Westphalia of 1648 and the Origins of Sovereignty," The International History Review vol. 21 (1999)
• A. Claire Cutler, "Critical Reflections on the Westphalian Assumptions of International Law and Organization," Review of International Studies vol. 27 (2001)
• M. Fowler and J. Bunck, Law, Power, and the Sovereign State (1995)
• S. H. Hashmi (ed.), State Sovereignty: Change and Persistence in International Relations (1997)
• F. H. Hinsley, Sovereignty (1986)
• K. J. Holsti, Taming the Sovereigns (2004)
• Robert Jackson, The Global Covenant (2000)
• Henry Kissinger, World Order (2014)
• Stephen Krasner, Sovereignty: Organized Hypocrisy (1999)
• Stephen Krasner (ed.), Problematic Sovereignty (2001)
• J.H. Leurdijk, Intervention in International Politics, Eisma BV, Leeuwarden, Netherlands (1986)
• Andreas Osiander, "Sovereignty, International Relations, and the Westphalian Myth," International Organization vol. 55 (2001)
• Daniel Philpott, Revolutions in Sovereignty (2001)
• Cormac Shine, 'Treaties and Turning Points: The Thirty Years' War', History Today (2016)
• Hendrik Spruyt, The Sovereign State and Its Competitors (1994)
• Phil Williams, Violent Non-State Actors and National and International Security, ISN, 2008
• Wael Hallaq, "The Impossible State: Islam, Politics, and Modernity's Moral Predicament" (2012)