Մարիզ Կեմալ

Մարիզ Կեմալ
Ծննդյան անուն	ռուս.՝ Raissa Kemaikina
Ծնվել է	օգոստոսի 13, 1950 (73 տարեկան)
Ծննդավայր	Q18173000?, Չամզինսկի շրջան, Մորդովական Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
Մասնագիտություն	լրագրող, բանաստեղծուհի և գրող
Քաղաքացիություն	ԽՍՀՄ և Ռուսաստան
Կրթություն	Մորդովիայի պետական համալսարան (1972)
	Mariz Kemal Վիքիպահեստում

Մարիզ Կեմալ (իրական անունը՝ Ռաիսա Ստեպանովնա Կեմայկինա, օգոստոսի 13, 1950(1950-08-13), Q18173000?, Չամզինսկի շրջան, Մորդովական Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ), Էրզիացի բանաստեղծուհի, գրող։ Ռուսաստանի գրողների միության անդամ (1996)։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռաիսա Կեմայկինան ծնվել է 1950 թվականի օգոստոսի 13-ին, Չամզինսկի շրջանի էրզիական Մալոե Մարեսևս գյուղում (այժմ՝ Մորդովիայի Հանրապետություն), գյուղացիական ընտանիքում։ 1965 թվականին գյուղական դպրոցի ութերորդ դասարանն ավարտելուց հետո երկու տարի ուսումը շարունակել է Բոլշեմարեսևսկի միջնակարգ դպրոցում։ Ավարտել է Մորդովիայի Նիկոլայ Օգարյովի անվան պետական համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետը՝ ստանալով ռուսաց լեզվի և գրականության ուսուցչի որակավորում։ 1972-1975 թվականներին դասավանդել է հայրենի գյուղի դպրոցում։ Քանի որ ռուսական գրականության բավականաչափ ժամեր չկար, երիտասարդ ուսուցիչը լրացուցիչ դասավանդել է գերմաներեն և Էրզիական լեզու։ Սկզբում նա հրաժարվել է ուսուցանել իր մայրենի լեզուն, որն իր մասնագիտությունը չի եղել, սակայն սկսել է հետաքրքրվել Էրզիական լեզվով և ֆոլկլորով։ 1975 թվականի ամռանը տեղափոխվել է Սարանսկ և երկու տարի եղել «Էրզյան պրավդա» թերթի թղթակից։ Սկսել է որպես սրբագրիչ։ Այս պաշտոնում Ռաիսա Կեմայկինան յուրացրել է էրզիական լեզուն և տեղափոխվել մշակույթի բաժին և աշխատել Գ. Պ. Լասկինի ղեկավարության ներքո։ Մեկ տարի անց տեղափոխվել է կուսակցական կյանքի բաժին՝ աշխատելով բաժնի վարիչ Ն. Մ. Սիմդյանովի ղեկավարության ներքո։ 7,5 տարի աշխատել է Մորդովայի Ալեքսանդր Պուշկինի անվան հանրապետական գրադարանում^[1]։ Առաջին բանաստեղծությունները հրատարակվել են 1980 թվականին։ 1985-1988 թվականներին եղել է «Սյատկո» ամսագրի պոեզիայի բաժնի վարիչ, 1989 թվականին՝ էրզյան «Չիլիսեմա» մանկական ամսագրի պատասխանատու քարտուղար։

Ստեղծագործական ուղի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Սյատկոյի» 1980 թվականի օգոստոսյան համարում տպագրվել է «Երեխաների բնօրրանը» («Эйкакшчинь лавсь») բանաստեղծությունը։ Նույն ժամանակահատվածում սկսել է մասնակցել երիտասարդ գրողների տարեկան սեմինարներին, իսկ «Սյատկո» ամսագիրը շարունակել է հրապարակել նրա բանաստեղծությունները։

1987 թվականին հրատարակվել է չորս հեղինակների «Маней васолкст» ընդհանուր ժողովածուն, որտեղ ներառվել են Կեմալի մեծ թվով բանաստեղծություններ։ 1988 թվականին մորդովական գրքի հրատարակչությունը թողարկել է նրա առաջին հավաքածուն՝ «Лавсь» («Բնօրրան»), որը մանկության և երիտասարդության տպավորությունների արդյունքն էր։

Երկրորդ ժողովածուն` «Штатол» («Մոմ», 1994), ներկայացնում է բանաստեղծի կյանքի, սիրո հնագույն Էրզյան ժողովրդի ճակատագրի և նրան առնչվող հեղինակների մասին փիլիսոփայական մտքերը։ Այս շարքում ներառված են լիրիկական և հրապարակային բնույթի բանաստեղծություններ, ինչպես նաև «Мон — эрзян!» («Ես էրզիացի եմ») բանաստեղծությունը, որտեղ նա հանդես է գալիս որպես ազգային աշխարհայացք ունեցող կայացած անձ։

Էրզյան մշակույթի, պատմության, ժողովրդական բանահյուսության երկար տարիների ուսումնասիրության արդյունք է համարվում «Евксонь кужо» («Հեքիաթային բացատ») հեքիաթների գիրքը և «Сынь ульнесть эрзят» («Նրանք էրզիացիներ էին»)՝ ժողովածուի էրզիացի ժողովրդի հայտնի մարդկանց մասին։ 1998 թվականին նրա բանաստեղծությունները լույս են տեսել «Ниле ават — ниле морот» («Չորս կին` չորս երգ», Տալլին) հավաքածուում։ 2014 թվականին լույս է տեսել «Масторов нолдасынек сюкпрянок» գիրքը^[2]։

Հասարակական գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1989 թվականին Մարիզ Կեմալը եղել է «Մաստորավա» մշակութային և կրթական միության ստեղծման նախաձեռնողներից և 1993 թվականի դեկտեմբերից մինչև 1997 թվական՝ «Էրզիացիներ» կանանց շարժման կազմակերպիչ, «Լամզուր» սիրողական ժողովրդական-ազգագրական անսամբլի հիմնադիր և ղեկավար։

Գրում է Էրզիացի ժողովրդի մշակույթի, կրոնի, ավանդույթների վերաբերյալ, տպագրվում «Սյատկո», «Չիլիսեմա» ամսագրերում, «Էրզյան Մաստոր» ամսագրերում։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ «Маризь Кемаль: «Я нужна, пока живут эрзяне» | erzyaks.ru» (ռուսերեն). Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 26-ին.
↑ «Вышла в свет новая книга поэтессы Маризь Кемаль на эрзянском языке». Информационный центр Финно-угорских народов (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 26-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 26-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Маризь Кемаль // ЭРЗИАНА: эрзянский литературный сайт
Маризь Кемаль Արխիվացված 2019-02-14 Wayback Machine // Библиотека литературы Мордовии
Маризь Кемаль

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մարիզ Կեմալ» հոդվածին։

[1] «Маризь Кемаль: «Я нужна, пока живут эрзяне» | erzyaks.ru» (ռուսերեն). Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 26-ին.

[2] «Вышла в свет новая книга поэтессы Маризь Кемаль на эрзянском языке». Информационный центр Финно-угорских народов (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 26-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 26-ին.

[1]

[2]