Մասնակից:Hermine Karapetyan/Ավազարկղ
Տեղադրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գյուղը գտնվում է Ախալքալաքից ուղիղ գծով 11 կմ հարավ-արևելք, շրջկենտրոն Նինոծմինդաից 6,5 կմ հյուսիս, Փարվանա գետի երկու ափերին, ծովի մակարդակից 1835-1860 մ բարձրության վրա։ Հին թաղը գետի աջ կողմում է։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ընդամենը 3 տուն բնակիչ ունեցող 12.000 ակչե հարկվող գյուղը 1595 թվականին հիշվում է Ղաուրմեք անվանաձևով։ Հայտնի է նաև, որ բնակչության բռնի մահմեդականացումից հետո` 1705-1706 թվականներին` տանուտեր Մուստաֆայի օրոք, Ղաուրմայից հարկվել է 7,000 ակչե։
1880-ական թվականներին գյուղի կալվածատերն էր Մանուկ Բայբուրդցյանցը։
Երկրորդ աշխարհամարտին Ղաուրմայից մասնակցել են 76 հոգի, նրանցից 38-ը չեն վերադարձել։
Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ուշագրավ է, որ ղաուրմացիների նախնիները սերում էին ոչ թե Կարոն գավառից, այլ, ինչպես վկայում են տեղացիները, կարսի Գյարք գյուղից։
Տարեթիվ | տուն | արական | իգական | ընդհանուր |
---|---|---|---|---|
1853 | - | 42 | 35 | 77 |
1863 | - | 72 | 58 | 130 |
1873 | - | 91 | 79 | 170 |
1883 | - | 122 | 100 | 222 |
1893 | - | 165 | 123 | 288 |
1902 | - | 215 | 146 | 361 |
1916 | - | 251 | 216 | 467 |
1918 | 64 | 257 | 245 | 502 |
1921 | - | 170 | 160 | 330 |
1926 | 68 | - | - | 382 |
1975 | 146 | - | - | 797 |
1987 | 122 | - | - | 586 |
1988 | 143 | - | - | 780[1] |
Սբ. Աստվածածին եկեղեցի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Եկեղեցին գտնվում է գյուղամիջում։ Ի սկզբանե եղել է հունածես և, ըստ ամենայնի, 12-ից 13-րդ դարերի կառույց է[2], բայց 1850-ական թվականներին օծվել է հայոց եկեղեցու ծեսով, Սբ. Աստվածածին անվամբ և սկսել գործել իբրև ծխական եկեղեցի։
Համակ սրբատաշ քարից միանավ շինություն է (արտաքին չափերն են՝ 9,05 x 5,42 մ), որի միակ մուտքը բացված է հարավային ճակատից։ Հյուսիսային պատի մեջ պահպանվում է մկրտարանի ավազանը։ Եկեղեցու արտաքին հարդարանքից առաձնապես ուշագրավ են լուսամուտների քանդակազարդ շրջանակները։ Որմերին պահպանվել են վրաց մեսրոպատառ արձանգրություններ։
Կամուրջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գյուղի երկու թաղերն իրար միացած է Փարվանա գետի վրա ձգված ԺԸ-ԺԹ դարերով թվագրվող հնգաթռիչք կամուրջի միջոցով[3]։ Ըստ Ն. Բերձենիշվիլու վկայությունը, մինչև 1893 թվականին կամրջի ճակատին ագուցված է եղել վրացերեն շինարարական արձանագրությամբ մի քար, որն իբր հուշարձանի նորոգման ժամանակ փոխարինվել է հայերենով։ Վերջինս 1933 թվականից նույնպես տեղում չի եղել։
Գյուղի շրջակայքում եղել է հին բնակավայր, որը թվագրվում է վաղ միջնադարին և որի գոյության մասին վկայում է գյուղին հարակից բերդասարում գտնվող հնադարյան համանուն բերդը։ Բերդի մասին մի շարք ավանդապատումներ և վարկածներ կան։ Վարկածներից մեկի համաձայն այն կիկլոպյան ամրոց է։ Բերդն ունի նաև ստորգետնյա ճանապարհ։
Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
-
Ղաուրմա գյուղի հնգաթռիչք կամուրջը. ընդհանուր տեսարան
-
Ղաուրմա գյուղի կամուրջի կամարի դետալ
-
Ղաուրմա գյուղ. Կամուրջ
-
Եկեղեցու ճակատը
-
Եկեղեցու ճակատը
-
Եկեղեցու ճակատային հարթաքանդակ և արձանագրություն
-
Դեպի Ղաուրմա գյուղ և կամուրջ բացվող տեսարան