Սպիրտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը][խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Սպիրտ (ծագել է լատիներեն|spiritus — ոգի բառից, հնացած ձև՝ ալկոհոլ, արաբերեն|الكحول ալ-կուհուլ- փոշի բառից ^[1]) օրգանական միացություն, որը պարունակում է մեկ կամ մի քանի, ածխածնի հագեցած (գտնվում է sp³ հիբրիդացման վիճակում) ատոմին անմիջականորեն կապված հիդրօքսիլ (-OH) ֆունկցիոնալ խումբ (հիդօքսիլ, OH)։ Սպիրտը կարելի է դիտարկել որպես ջրի (H−O−H)ածանցյալ, որում ջրածնի մեկ ատոմը տեղակալված է R−O−H օրգանական ֆունկցիոնալ խմբով:

ԿՏՔՄՄ անվանակարգում այն միացությունների համար, որում հիդրօքսիլ խումբը կապված է ածխախնի չհագեցած ատոմի հետ (sp² հիբրիդով), խորհուրդ է տրվում «էնոլներ» անվանումը (հիդրօքսիլը կապված է վինիլային C=C կապով) և «ֆենոլներ» (հիդրօքսիլը կապված է բենզոլային կամ այլ արոմատիկ ցիկլի հետ):

Սպիրտներն իրենցից ներկայացնում են լայն և բազմատեսակ դասի միացություններ՝ նրանք շատ տարածված են բնության մեջ և հաճախ կենդանի օրգանիզմներում կատարում են կարևոր գործառույթներ: Օրգանական սինթեզիտեսանկյունից սպիրտները հանդիսանում են կարևոր միացություններ, հետաքրքրություն ներկայացնելով ոչ միայն որպես նպատակային հումք, այլ նաև որպես միջանկյալ նյութ, որն ունի մի շարք եզակի քիմիական հատկություններ: Բացի այդ սպիրտները հանդիսանում են կարևոր արդյունաբերական հումք, և բազմաթիվ կիրառություններ ունեն ինչպես արդյունաբերությունում, այնպես էլ՝ առօրյայում:

Спирты́ (от лат. spiritus — дух; устар. алкого́ли, от араб. الكحول‎ аль-кухуль — порошок) — органические соединения, содержащие одну или более гидроксильных групп (гидроксил, −OH), непосредственно связанных с насыщенным (находящимся в состоянии sp³-гибридизации) атомом углерода. Спирты можно рассматривать как производные воды (H−O−H), в которых один атом водорода замещен на органическую функциональную группу: R−O−H.

В номенклатуре ИЮПАК для соединений, в которых гидроксильная группа связана с ненасыщенным (sp²-гибридным) атомом углерода, рекомендуются названия «енолы» (гидроксил связан с винильной C=C-связью) и «фенолы» (гидроксил связан с бензольным или другим ароматическим циклом).

Спирты представляют собой обширный и разнообразный класс соединений: они весьма распространены в природе и часто выполняют важные функции в живых организмах. Спирты являются важными соединениями с точки зрения органического синтеза, не только представляя интерес как целевые продукты, но и как промежуточные вещества, имеющие ряд уникальных химических свойств. Кроме того, спирты являются промышленно важными продуктами и находят широчайшее применение как в промышленности, так и в повседневных приложениях.

Բովանդակություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ Senning A. Elsevier's Dictionary of Chemoetymology. The whies and whences of chemical nomenclature and terminology. — Elsevier, 2007. — 434 p. — ISBN 978-0-444-52239-9

[Senning-1] Senning A. Elsevier's Dictionary of Chemoetymology. The whies and whences of chemical nomenclature and terminology. — Elsevier, 2007. — 434 p. — ISBN 978-0-444-52239-9

[1]