Մասնակից:Grigoryan Rita/Ավազարկղ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Grigoryan Rita/Ավազարկղ

Մբարարա քաղաք (անգլ.՝ Mbarara City), քաղաք Ուգանդայի արևմտյան շրջանում և Կամպալայից հետո Ուգանդայի մեծությամբ երկրորդ քաղաքն է :Քաղաքը բաժանված է 6 շրջանների ՝ Կակոբայի դիվիզիոն, Կամուկուզիի դիվիզիոն, Նյամիտանգայի դիվիզիոն, Բիհարվեի դիվիզիոն, Կակիիկայի դիվիզիոն, Նյակայոջոյի դիվիզիոն ։ Այն Ուգանդայի հարավ-արևմտյան շրջանների մեծ մասի գլխավոր առևտրային կենտրոնն է և շրջանի շտաբի գտնվելու վայրը[1][2]:2019 թվականի մայիսին Ուգանդայի կառավարությունը Մբարարային շնորհել է քաղաքի կարգավիճակ, որն ուժի մեջ է մտել 2020 թվականի հուլիսի 1-ից[3]:

Գտնվելու վայր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մբարարան կարևոր տրանսպորտային հանգույց է, որը գտնվում է Մասակայից արևմուտք` Կաբալեի ճանապարհին, Մբուրո լիճ ազգային պարկի մոտ: Այն գտնվում է Ուգանդայի մայրաքաղաք և ամենահին քաղաք Կամպալայից հարավ-արևմուտք գտնվող ճանապարհի մոտ 270 կմ (168 մղոն) հեռավորության վրա[4]: Մբարարայի կենտրոնական բիզնեսի շրջանի կոորդինատները '00 36 48S, 30 39 30E (լայնություն' -0.6132; երկայնություն ' 30.6582)[5]: Քաղաքը գտնվում է ծովի մակարդակից մոտ 1147 մետր (3763 ոտնաչափ) միջին բարձրության վրա[6]:

Քաղաքային շրջաններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քաղաքում ընդհանուր առմամբ կա 23 քաղաքային շրջան, որոնք բաշխված են 6 տեղամասերում և 2 ընտրատարածքներում:

Մբարարայի քաղաքային շրջաններ
Հյուսիսային Մբարարա քաղաք Հարավային Մբարարա քաղաք
Կամուկուզի Կակոբա
Ռուհարո Յամիտյոբորա
Կակոմա Կատետե
Նյարուբանգա Ռութի
Ռվեմիգյինա Բուգաշե
Կակիկա Կաթոջո
Կիշաշա Կիչվամբա
Բունուցյա Նյարոբունգո II
Նյաբուհամա Ռուկինդո
Ռվենջերու Ռվակիշակիզի
Արևելյան Բիհարվե
Նյակինենգո
Արևմտյան Բիհարվե
Բուբարե

Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ըստ 2002 թվականի ազգային մարդահամարի տվյալների ՝ քաղաքի բնակչությունը կազմում էր 69 400 մարդ ։ Ուգանդայի վիճակագրական բյուրոն (UBOS) 2010 թվականին բնակչության թիվը գնահատել է 82,000 մարդ: 2011 թվականին UBOS-ը միջին տարվա բնակչությունը գնահատել է 83,700 մարդ ։ Ըստ 2014 թվականի մարդահամարի տվյալների, բնակչության թիվը կազմել է 195 013 մարդ[7]։

Պատմական բնակչություն
ՏարեթիվԲնակ․±%
196916,078—    
198023,255+44.6%
199141,031+76.4%
2014195,318+376.0%
2020221,3+13.3%
աղբյուր:[8]

Կլիմա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մբարարան ունի արևադարձային սավաննայի կլիմա (Aw): Ամենաչոր և խոնավ ամիսների միջև տեղումների տարբերությունը կազմում է 94 մմ | 4 դյույմ: Տարեկան ջերմաստիճանի տատանումները կազմում են մոտ 2,4 °C | 4,3 ° F: ամենաբարձր հարաբերական խոնավությամբ ամիսը նոյեմբերն է (76,93%): Ամենացածր Հարաբերական խոնավություն ունեցող ամիսը հուլիսն է (53,76%): Ամենաշատ անձրևոտ օրեր ունեցող ամիսը հոկտեմբերն է (22,37 օր): Անձրևոտ օրերի նվազագույն քանակով ամիսը հուլիսն է (3,67 օր): Մբարարան մեջտեղում է, և ամառը շատ հեշտ է որոշել:{{

Climate data for Mbarara city
Ամիս հունվ փետ մարտ ապր մայ հուն հուլ օգոս սեպ հոկ նոյ դեկ Տարի
Միջին բարձր °C (°F) 27.1
(80.8) 		28.1
(82.6) 		27.2
(81) 		25.8
(78.4) 		25.5
(77.9) 		26.2
(79.2) 		26.9
(80.4) 		26.3
(79.3) 		26.2
(79.2) 		25.7
(78.3) 		25
(77) 		25.6
(78.1) 		26.3
(79.35)
Միջին ցածր °C (°F) 16.6
(61.9) 		17.2
(63) 		17.1
(62.8) 		16.5
(61.7) 		16.2
(61.2) 		16
(61) 		16
(61) 		16.2
(61.2) 		15.8
(60.4) 		16
(61) 		15.8
(60.4) 		16
(61) 		16.28
(61.38)
Անձրևի տեղումներ մմ (դյույմ) 39
(1.54) 		43
(1.69) 		74
(2.91) 		93
(3.66) 		72
(2.83) 		28
(1.1) 		15
(0.59) 		51
(2.01) 		74
(2.91) 		107
(4.21) 		109
(4.29) 		68
(2.68) 		773
(30.42)
Միջ. անձրևոտ օրեր 7 7 12 15 12 5 3 8 13 17 17 12 128
Միջին օրական արևային ժամ 10.2 10.3 9.7 8.9 9.1 10.0 10.4 9.9 9.8 9.4 9.1 9.7 9.71
Աղբյուր #1: {{{աղբյուր 1}}}
Աղբյուր #2: [9]
Ամահեմբե Գենտե (ցուլ)

Աճ և ընդլայնում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մբարան ավելի ուշ է ստեղծվել և զարգացավ այնպես, որ գերազանցեց Էնթեբին, Մասակաին, Գուլուին և Ջինջուին: 2014 թվականի դրությամբ Մբարան Ուգանդայի երկրորդ ամենամեծ քաղաքն էր Կամպալայից հետո, ինչպես նաև երկրորդը Կամպալայից հետո ՝ ըստ կարևորության, արդյունաբերության և ենթակառուցվածքների[10]:

2000 թվականից ի վեր կառուցվել են ժամանակակից շենքեր, ներառյալ առևտրի կենտրոնները, արկադները, հրապարակները և հյուրանոցները: Կառուցվել են նաև ժամանակակից հիվանդանոցներ, այդ թվում ՝ Մբարարա հիվանդանոցը, որն այժմ տարածաշրջանային մասնագիտացված հիվանդանոց է, Մբարարա համայնքային հիվանդանոցը, մասնավոր հիվանդանոցը, որը գտնվում է Կյամուգորանիում, Կակիիկի ստորաբաժանումը[11] և Մայյանջայի հուշահամալիրը, որը գտնվում է Նյամիտյոբորա Կակոբայի ստորաբաժանումում[12]։

Ենթակառուցվածքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մբարարան Մբարարայի գիտության և տեխնոլոգիայի համալսարանի (MUST) ծննդավայրն է, որը հիմնադրվել է 1989 թվականին:

2004 թվականի հոկտեմբերի 1-ին Ուգանդայի բոլոր քաղաքների համար նշանակություն ունեցող Մբարարայում տեղի ունեցավ Ուգանդայի տեղական իշխանությունների ասոցիացիայի տարեկան ընդհանուր ժողովը, որտեղ կազմակերպությունը փոխեց իր ներկայիս կառուցվածքը ՝ ներկայացնելու Ուգանդայի բոլոր տեղական ինքնակառավարման մարմինները: Մբարարան շարունակում է մնալ կառավարության այս ասոցիացիայի ակտիվ անդամ[13]։

Ջրային պաշարներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արագ աճող բնակչության պատճառով մոտակա Ռուիզի գետից ներկայիս ջրամատակարարումը բավարար չէ Մբարարա քաղաքի հետագա կարիքները բավարարելու համար: Ուգանդայի կառավարությունը 120 միլիոն եվրո է վերցրել Կագերա գետից ջուր վերցնելու, մաքրելու և Մբարարա, Մասակա և Իսինգիրո շրջաններ մղելու համար[14][15]։

Մբարարայի շրջանցիկ ճանապարհ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մբարարա-Քաթունա ավտոճանապարհի արդիականացման շրջանակներում (2011-2015) քաղաքում նախատեսվում է կառուցել նոր Հյուսիսային շրջանցիկ ճանապարհ: Շրջանցիկ ճանապարհը կսկսվի Coca-Cola-ի գործարանից ՝ Մաքենկայում գտնվող Mbarara-Masaka ճանապարհի վրա, կանցնի Rwebishuri-ի և Nkokonjera-ի միջով և կմիանա Mbarara-Kabale ճանապարհին Catatumba Resort-ում, կենտրոնական բիզնեսի շրջանից մոտ 5 կիլոմետր (3,1 մղոն) հարավ-արևմուտք: Ակնկալվում է, որ շրջանցիկ ճանապարհը կբեռնաթափի քաղաքի կենտրոնը ՝ Մբարարայի քաղաքային փողոցներից հեռացնելով հեռահար բեռնատարները, որոնք նախատեսված են Ռուանդայի, Բուրունդիի և Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետության համար: Ակնկալվում է, որ 14 կիլոմետր երկարությամբ (8,7 մղոն) ճանապարհի կառուցումը կարժենա մոտ 170 միլիոն եվրո (210 միլիոն ԱՄՆ դոլար), որից ակնկալվում է, որ Եվրամիությունը կտրամադրի մոտ 122 միլիոն եվրո (153 միլիոն ԱՄՆ դոլար) վարկ, իսկ կառավարությունը կֆինանսավորի մնացած մասը: իր սեփական ռեսուրսներից: ակնկալվում է, որ 2018 թվականին Եվրոպական միությունն ու Եվրոպական միությունն արդեն իսկ կունենան մոտ 100 միլիոն եվրո[16]։

Վարչակազմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Մբարարայի քաղաքային խորհրդի գրասենյակներ

Արդյունաբերություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Nile Breweries Mbarara-Anheuser-Busch InBev-ի դուստր ձեռնարկություն[17]
  • Century Bottling Company Limited, Mbarara - Manufacturer and distributor of Coca-Cola products[18]
  • Պողպատե գործարան Մբարարայում, որը պատկանում և շահագործվում է Չինաստանի միջազգային մեքենաշինական կորպորացիայի (CMIC) կողմից ՝ Չինաստանի կառավարության կիսապետական ընկերություն[19]
  • Roofings Uganda limited.
  • Lato Milk-ը կաթնամթերքի ընկերություն է, որը հիմնադրվել է Pearl Dairy Farms Limited-ի կողմից[20]
  • Ntake bakery and company Limited, Mbarara

Սոցիալական ծառայություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կրթություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տրանսպորտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Mbarara Airport - A public airport, located about 10 կիլոmetres (6.2 mi), by road northwest of town, along Mbarara-Ibanda highway.
  • Mbarara Northern Bypass Road - A 14 կիլոmetres (9 mi) bypass road, circling the northern half of the city. Constructed between March 2015 and June 2018.

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Ampurire, Paul (22 May 2019). «Cabinet Approves Phased Creation Of Nine New Cities Beginning 2020». Kampala: SoftPower Uganda. Վերցված է 22 May 2019-ին.
  2. ↑ Uganda Radio Network (21 May 2019). «Cabinet approves creation of nine cities». Daily Monitor Quoting Uganda Radio Network. Kampala. Վերցված է 22 May 2019-ին.
  3. ↑ mbwalatum (2020-04-29). «Parliament approves creation of 15 cities». www.parliament.go.ug (անգլերեն). Վերցված է 2023-03-03-ին.
  4. ↑ Google (9 March 2021). «Road Distance between Kampala, Uganda and Mbarara, Uganda» (Map). Google Maps. Google. Վերցված է 9 March 2021-ին. {{cite map}}: |author= has generic name (օգնություն)
  5. ↑ 5,0 5,1 Google (1 July 2015). «Location of Mbarara at Google Maps» (Map). Google Maps. Google. Վերցված է 1 July 2015-ին. {{cite map}}: |author= has generic name (օգնություն)
  6. ↑ Floodmap (2019). «Elevation of Mbarara, Uganda». Floodmap.net. Վերցված է 10 June 2019-ին.
  7. ↑ UBOS (27 August 2014). «The Population of The Regions of the Republic of Uganda And All Cities And Towns of More Than 15,000 Inhabitants». Citypopulation.de Quoting Uganda Bureau of Statistics (UBOS). Վերցված է 21 February 2015-ին.
  8. ↑ Uganda Bureau of Statistics (14 June 2020). «Mbarara Population Statistics» (Citypopulation.de Quoting Uganda Bureau of Statistics). Kampala: Citypopulation.de. Վերցված է 9 March 2021-ին.
  9. ↑ «WEATHER BY MONTH // WEATHER AVERAGES MBARARA». Վերցված է December 27, 2021-ին.
  10. ↑ Pelican Hotel (12 August 2014). «Why Mbarara: Features About Mbarara City». Mbarara: Pelican Hotel Mbarara. Արխիվացված է օրիգինալից (Archived from the original on 4 April 2015) 4 April 2015-ին. Վերցված է 10 June 2019-ին.
  11. ↑ Bifubyeka, Ebenezer (4 April 2004). «Mbarara Gets A 2 Billion Hospital». New Vision via AllAfrica.com. Kampala. Վերցված է 10 June 2019-ին.
  12. ↑ Simon Mugenyi (30 March 2004). «Mbarara Gets Sh5 Billion Hospital». New Vision. Kampala. Վերցված է 10 June 2019-ին.
  13. ↑ «About ULGA». Uganda Local Governments Association(ULGA). Վերցված է 21 April 2014-ին.
  14. ↑ Jean Marie Takouleu (6 February 2019). «Uganda: AFD invests €270 million in two water and sanitation projects». Paris, France: Afrik21. Վերցված է 31 March 2019-ին.
  15. ↑ SoftPower Reporter (6 November 2018). «Government To Borrow Over One Trillion For Water Sanitation Projects». Kampala: SoftPower Uganda. Վերցված է 31 March 2019-ին.
  16. ↑ Aidah Nanyonjo (26 May 2010). «Mbarara Gets Sh459 Billion Bypass». New Vision. Kampala. Վերցված է 10 June 2019-ին.
  17. ↑ «Nile Breweries Limited – Making a difference through beer» (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2019-04-19-ին.
  18. ↑ «Soft Drinks, Soda | Coca-Cola Uganda». www.coca-cola.co.ug (անգլերեն). Վերցված է 2019-04-19-ին.
  19. ↑ Vision, Reporter (24 September 2012). «China To Build US$100 Million Steel Plant In Mbarara». Վերցված է 21 April 2014-ին.
  20. ↑ «History». Lato Milk (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2023-03-03-ին.
  21. ↑ Fred Turyakira (28 December 2010). «Private Hospitals Urged To Implement Government Programmes». New Vision. Kampala. Արխիվացված է օրիգինալից (Archived from the original on 20 January 2015) 20 January 2015-ին. Վերցված է 10 June 2019-ին.
  22. ↑ Mayanja Memorial Hospital Foundation (2014). «About Mayanja Memorial Hospital». Mbarara: Mayanja Memorial Hospital Foundation. Արխիվացված է օրիգինալից (Archived from the original on 17 October 2014) 2014-10-17-ին. Վերցված է 10 June 2019-ին.
  23. ↑ «Regional Campuses». Makerere University Business School (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2023-03-03-ին.
  24. ↑ «About Uganda Bible Institute». Uganda Bible Institute. Արխիվացված է օրիգինալից 10 June 2004-ին. Վերցված է 21 April 2014-ին.

External links[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիիքպահեստ
Վիքիճամփորդն ունի Grigoryan Rita/Ավազարկղին առնչվող զբոսաշրջային տեղեկատվություն։

Կաղապար:Mbarara District ....

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մասնակից:Grigoryan_Rita/Ավազարկղ&oldid=9572114» էջից