Մասնակից:Diana Vardanyan/Ավազարկղ3

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

{{Вооружённый конфли1 кт |конфликт = Битва при Сентготхарде |часть = Австро-турецкая война (1663—1664) |изображение = Mogersdorf2.jpg |заголовок = |дата = 1 августа 1664 года |место = Сентготхард |итог = Решительная победа христианского войска |противник1 = Габсбургская монархия
Կաղապար:Флагификация
Կաղապար:Флаг Франция
22px Савойское герцогство
Рейнская лига |противник2 = Կաղապար:Флагификация |командир1 = Раймунд Монтекукколи
Леопольд Вильгельм Баден-Баденский
Жан де Колиньи-Салиньи |командир2 = Фазыл Ахмед-паша |силы1 = от 28 000[1] до 40 000[2] |силы2 = 50 000-60 000[3] по одним данным;
60 000 регулярных войск и 60 000 −90 000 нерегулярных[1] по другим |потери1 = 2000 — 6000 |потери2 = 16 000 — 22 000 |}}

Битва при Сентготхарде — сражение, произошедшее 1 августа 1664 года между войсками Габсбургской монархии, прочих земель Священной Римской империи, Франции и ряда более мелких государств Европы с одной стороны, и Османской империи с другой стороны. Битва закончилась полной победой христианской армии и стала ключевым моментом Австро-турецкой войны 1663—1664 годов. Через неделю после битвы был подписан Вашварский мир. Битва состоялась на поле на левом берегу реки Рабы между деревнями Сентготхард и Могерсдорф, в настоящее время здесь проходит австро-венгерская граница. В австрийских источниках известна, как «Битва при Могерсдорфе».

Предыстория[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

thumb|left|250px|Битва при Сентготхарде Австро-турецкая война 1663—1664 годов началась со вторжения турецкой армии в Трансильванию, трансильванский князь Иоанн Кемени бежал в Вену в поисках австрийской поддержки. Император Леопольд I, не желая, чтобы Трансильвания была аннексирована Османской империей, вступил в войну. В 1663 году османская армия из 100 тысяч человек под командованием великого визиря Фазыл Ахмеда Кёпрюлю вторглась в Габсбургскую Венгрию и в сентябре взяла Нове-Замки. Для отпора им имелось лишь 12 тысяч человек под командованием Раймунда Монтекукколи и 15 тысяч венгерско-хорватских войск Николая Зринского.

В январе 1663 года император Леопольд I, понимая, что собственных войск для победы недостаточно, созвал Имперский парламент, призывая германских и европейских монархов на помощь «против неверных», и преуспел. Отчаянное положение вынудило императора принять помощь даже от заклятых врагов — протестантских немецких князей и Франции. Людовик XIV прислал корпус из 6 тысяч человек во главе с Жаном де Колиньи-Салиньи. В состав французского корпуса входил и знаменитый полководец Людовик II де Бурбон-Конде. Армия собиралась медленно, но турки предоставили противнику время, занятые борьбой в Славонии и Южной Венгрии с венгерско-хорватской армией Николая Зринского. Только летом 1664 года османская армия двинулась на Вену. Монтекукколи с армией укрепился на берегах реки Рабы неподалёку от Сентготхардского аббатства.

Битва[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Силы христианской армии состояли из:

Прочие силы состояли из хорватской кавалерии, частей венгерской пехоты, частей Савойского герцогства и других.

Данные о численности турецкой армии противоречивы. Согласно одним источникам они составляли 50 000-60 000[3], по другим данным численность только регулярных османских сил — янычар и сипахов составляла около 60 000 человек, дополнительно у турок было 60 000 — 90 000 нерегулярных солдат[1]. [[Файл:Raimondo-montecuccoli.jpg|thumb|left|Раймунд Монтекукколи]] Монтекукколи перехватил турецкую армию во время попытки форсировать Рабу, но разобщенность командиров не позволила эффективно управлять разнородным христианским войском. 1 августа значительная часть турецкой армии всё же сумела форсировать реку рядом с аббатством и отбросила австрийцев от реки. В конце концов Монтекукколи сумел убедить Колиньи, командовавшего французами, и маркграфа Бадена Леопольда-Вильгельма, начальника имперских сил, объединить армию под его верховным руководством и атаковать турок, перегруппировывавшихся после форсирования реки. Атака была неожиданной для турок, в полном замешательстве они бросились назад к реке, значительное их количество утонуло при бегстве. Хотя Фазыл Ахмед-паша имел в распоряжении боеспособные части, которые ещё не переправлялись через Рабу, паническое бегство авангарда привело к тому, что он предпочёл отступить.

Потери турок были существенны, около 16-22 тысяч. Особенно усиливало тяжесть потерь, что уничтожены были лучшие, наиболее боеспособные части. Потери союзников составили от 2 до 6 тысяч и в основном пришлись на имперский контингент.

Принц Конде записал в своем дневнике: Կաղապար:Цитата

Последствия и значение[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

thumb|Крест на месте битвы Хотя многие в Европе, особенно хорватское и венгерское дворянство, ожидали, что Габсбурги перейдут после победы в Сентготхардской битве в контрнаступление и освободят захваченные турками исторические венгерские и хорватские земли, император предпочёл завершить кампанию и подписать с турками мир. Мирное соглашение, известное как Вашварский мир, было подписано через неделю и оставляло туркам даже часть освобождённых в ходе войны территорий.

Хотя освобождение Венгрии входило в число стратегических целей Габсбургов, на протяжении всего своего правления Леопольд более заботился о стратегическом противодействии Людовику XIV, нежели о войне с турками. В этот период на испанский трон вступил умственно и физически больной Карл II, за его смертью должно было последовать практически неизбежное столкновение с Францией (оно и произошло, но позже, и вошло в историю как Война за испанское наследство). Хотя Карл II прожил дольше, чем ожидалось, непримиримые противоречия между Францией и остальной Европой привели к целой череде военных конфликтов в 70-90 года, причём Австрия была участников всех антифранцузских коалиций. На таком политическом фоне император не испытывал желания глубоко увязать в конфликте с турками. Кроме того Леопольд боялся, что французы, не слишком желанные временные союзники, в случае продолжения войны на венгерской территории будут подговаривать венгерскую и хорватскую знать восстать против австрийского правления.

Недовольство позорным миром вылилось во внутреннюю дестабилизацию империи. Заговор магнатов, который в Венгрии возглавил Ференц I Ракоци, а в Хорватии Пётр Зринский и Фран Крсто Франкопан (см. заговор Зринских-Франкопана), был раскрыт и подавлен, однако нанёс существенный урон внутреннему миру и единству Габсбургской державы.

Значение сентготхардской победы, тем не менее, было велико. Она на 20 лет остановила турецкие нападения на Габсбургскую монархию и позволила австрийцам подготовиться к решающей войне с османами, после победы в которой Австрия стала самой мощной державой Центральной Европы.

В литературе[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Битва при Сентготхарде вдохновила Райнера Марию Рильке на создание поэмы «Песнь о любви и смерти корнета Кристофа Рильке».

Примечания[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Géza Perjés: The Battle of Szentgotthárd (1664), Vasi Szemle (Vas Review), 1964.
  2. ↑ Black & Murphey, Ottoman Warfare, 1500—1700, pp.48-49
  3. ↑ 3,0 3,1 Wilson, German Armies: War and German Politics, 1648—1806, p. 43

Литература[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • "Записки Монтекукколи, генералиссимуса императорских войск..." (перевод Я. С. Семченкова, Монреаль, 2012, ISBN 978-1-927480-28-1).
  • Կաղապար:Книга:Stanford J. Shaw:History of the Ottoman Empire and Modern Turkey, Vol. 1
  • Jeremy Black & Rhoads Murphey, Ottoman Warfare, 1500—1700, Routledge, 1999.
  • Peter H. Wilson, German Armies: War and German Politics, 1648—1806, Routledge, 1998.
  • John P. Spielman, Leopold I of Austria (1977) ISBN 0-8135-0836-3
  • Charles W. Ingrao, The Habsburg Monarchy 1618—1815 (1994) ISBN 0-521-78505-7
  • Османская империя и страны Центральной, Восточной и Юго-Восточной Европы в XVII веке. Часть 2. Сборник. М., 2002.

Կաղապար:ВС


Категория:Сражения по алфавиту Категория:Сражения Османской империи Категория:Сражения Австрии Категория:Сражения Франции Категория:Сражения XVII века Категория:События 1 августа Категория:Конфликты 1664 года Категория:Сражения 1664 года

Կաղապար:Զինված հակամարտություն 

| կոնֆլիկտ = Սենտգոթխարդի ճակատամարտ
| մաս = Ավստրո-թուրքական պատերազմ (1663-1664)
| պատկեր = Mogersdorf2.jpg
| վերնագիր =
| ամսաթիվ = 1 օգոստոսի 1664 ա
| տեղ = Սենտգոթխարդ
| արդյունք = քրիստոնեական բանակի վճռական հաղթանակը
| թշնամու1 = Հաբսբուրգյան միապետություն 
 Կաղապար:Դրոշավորում/ Սուրբ Հռոմեական կայսրություն 
 Կաղապար:Դրոշավորում/ Ֆրանսիա Ֆրանսիա 

 Duchy of Savoie 
 Rhine League
| թշնամու2 = Կաղապար:Դրոշավորում/ Օսմանյան կայսրություն
| հրամանատար1 =  Raymund Montecuccoli 
 Բադեն-Բադենի Լեոպոլդ Վիլհելմ 
  Jean de Coligny-Saligni
| հրամանատար2 = Ֆազիլ Ահմեդ փաշա
| ուժ1 = 28,000-ից [1] մինչև 40,000 [2]
| forc2 = 50,000-60,000 [3] մեկ տվյալների հիման վրա;  
 60,000 կանոնավոր զորքեր և 60,000 -90,000 անկանոնություններ [1] ուրիշներ
| կորուստներ 1 = 2000 - 6000
| վնասներ2 = 16,000 - 22,000
|}}

Ստենգոթխարդի ճակատամարտ որը տեղի է ունեցել օգոստոսի 1 1664 և զորքերի միջև  Հաբսբուրգյան միապետություն, այլ հողեր  Holy Roman Empire   Ֆրանսիա և մի շարք ավելի փոքր պետություններ Եվրոպայում մի կողմից, և  Օսմանյան կայսրություն, մյուս կողմից:  Theակատամարտը ավարտվեց քրիստոնեական բանակի ամբողջական հաղթանակով և հանդիսացավ առանցքային պահ  Ավստրո-թուրքական պատերազմ 1663-1664:  Մարտից մեկ շաբաթ անց ստորագրվեց Վաշվար խաղաղությունը:  Theակատամարտը տեղի է ունեցել [[Ռաբա (գետ) | Ռաբա] գետի ձախ ափին գտնվող դաշտում Szentgothard և Mogersdorf գյուղերի միջև, ներկայումս Ավստրո-Հունգարիայի սահմանն այստեղ է անցնում:  Ավստրիական աղբյուրներում հայտնի է որպես «Մոգերդորֆի ճակատամարտ»:

Նախապատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պատկեր:Schlacht bei Mogersdorf (1664) .jpg
Սզենթգոթարդի ճակատամարտ
 Ավստրո-թուրքական պատերազմը 1663-1664 սկսվեց թուրքական բանակի ներխուժմամբ [[[իշխանությունը | Տրանսիլվանիա | Տրանսիլվանիա]], տրանսիլվանիայի իշխանը ոն | Kոն Կեմենի փախավ  in  Vienna - ում փնտրում են ավստրիական աջակցություն:  Կայսրը  Լեոպոլդ I, չցանկանալով Տրանսիլվանիա օսմանյան կայսրության կողմից հավելված լինել, մտավ պատերազմ:  1663 –ին 100000 մարդ օսմանյան բանակ  Grand Vizier հրամանատարության ներքո  Ֆազիլ Ահմեդ Կոպրուլու ներխուժեց  Հաբսբուրգ Հունգարիա և  Սեպտեմբերն անցավ Նով-Զամկի:  Դրանց հակահարված տալու համար [12]  Raimund Montecuccoli և 15 հազար հունգար-խորվաթական զորքերի հրամանատարության տակ  Նիկոլայ Զրինսկի:

Հունվարին 1663 և կայսր Լեոպոլդ I- ը, հասկանալով, որ իր սեփական զորքերը բավարար չեն հաղթելու համար, գումարեցին կայսերական խորհրդարանը ՝ կոչ անելով գերմանացի և եվրոպական միապետներին «անհավատների դեմ» օգնության կանչել և հաջողության հասնել:  Հուսահատ իրավիճակը կայսրին ստիպեց օգնություն ստանալ նույնիսկ երդվյալ թշնամիներից ՝ բողոքական գերմանական իշխաններից և Ֆրանսիայից:  Louis XIV ուղարկեց 6000 հոգանոց դիակ ՝  Jean de Coligny-Saligny:  Հայտնի ռազմական առաջնորդը Louis II de Bourbon-Condé նույնպես ֆրանսիական կորպուսի մաս էր կազմում:  Բանակը դանդաղ հավաքվեց, բայց թուրքերը թշնամուն ժամանակ տվեցին ՝ զբաղված լինելով  Սլավոնիա և Հարավային  Հունգարիա հունգար-խորվաթական բանակի հետ  Նիկոլայ Զրինսկի:  Միայն 1664-ի ամռանը Օսմանյան բանակը տեղափոխվեց Վիեննա:  Montecuccoli- ն իր բանակի հետ ամրապնդվեց գետի  ստրուկներ գետի ափին, Szentgothard abbey- ի մոտ:

Ճակատամարտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քրիստոնեական բանակի ուժերը բաղկացած էին.

* Հաբսբուրգյան միապետություն: 5000 հետևակային և 5.900 հեծյալ
* Holy Roman Empire: 6,200 հետևակային և 1200 հեծյալ
* [[Ֆրանսիա]: 3.500 հետևակային և 1750 հեծյալ
* League of the Rhine: 600 հետևակային, 300 հեծելազոր

Մյուս ուժերը բաղկացած էին խորվաթական հեծելազորից, հունգարական հետևակային ստորաբաժանումներից,  Duchy of Savoy ստորաբաժանումներից և այլք:

Թուրքական բանակի համարները հակասական են:  Ըստ որոշ աղբյուրների, դրանք եղել են 50,000-60,000 [3], ըստ այլ աղբյուրների, միայն կանոնավոր օսմանյան ուժերի `[[[issենիսարիա | Janանիսարիա]] և  Սիփահներ թիվը կազմում էր մոտ 60,000 մարդ,  Բացի այդ, թուրքերը ունեին 60,000 - 90,000 անկանոն զինծառայողներ [1]:
Խուճապ սկսվեց անհավատների շրջանում: Ծանր հագուստը նրանց համար դժվարացրեց լողալը: Նրանք, ովքեր կարող էին լողալ, խեղդվում էին նրանց կողմից, ովքեր չէին կարող: Այնուամենայնիվ, շատերը լողում էին դեպի հակառակ բանկը, բայց նրանք կամ չէին կարողանում բարձրանալ այն, կամ էլ գնդակահարեցին ֆրանսիացի հրացանները. Առաջին հերթին նրանք, ովքեր հասան ափ: Սարսափելի մարտ եղավ. շատ քչերն են եկել մյուս կողմին [4]}

Հետևանքներն ու նշանակությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Խաչը մարտական ​​վայրում
Չնայած Եվրոպայում շատերը, հատկապես խորվաթ և հունգարական ազնվականությունը, ակնկալում էին, որ Հաբսբուրգները հակահարձակողական գործողություն կսկսեն Սզենթգոթարդի ճակատամարտում տարած հաղթանակից հետո և կազատագրեն թուրքերի կողմից գրավված հունգարական և խորվաթական պատմական հողերը, կայսրը որոշեց վերջ տալ արշավին և խաղաղություն կնքել թուրքերի հետ: Խաղաղության պայմանագիրը, որը հայտնի է որպես Վաշվարյան խաղաղություն, ստորագրվեց մեկ շաբաթ անց, և նույնիսկ պատերազմի ընթացքում ազատագրված տարածքների մի մասը թողեց թուրքերին: Չնայած Հունգարիայի ազատագրումը Հաբսբուրգների ռազմավարական նպատակներից մեկն էր, նրա ողջ կառավարման ընթացքում Լեոպոլդը] ավելի շատ մտահոգված էր Լուի XIV- ի ռազմավարական հակադրությամբ, քան թուրքերի հետ: Այս ժամանակահատվածում հոգեկան և ֆիզիկապես հիվանդ Շառլ II մտավ իսպանական գահ, նրա մահվան պետք է հաջորդեր գրեթե անխուսափելի բախումը Ֆրանսիայի հետ (դա տեղի ունեցավ, բայց հետո, և ընկավ պատմության մեջ, ինչպես [ [Իսպանական իրավահաջորդության պատերազմը

): Չնայած, որ Շառլ II- ն ապրեց ավելի երկար, քան սպասվում էր, Ֆրանսիայի և մնացած Եվրոպայի միջև անհաշտ հակասությունները հանգեցրեցին 70-90 թվականների ընթացքում ռազմական բախումների մի ամբողջ շարք, և Ավստրիան հանդիսացավ բոլոր հակաֆրանսիական կոալիցիաների անդամ: Նման քաղաքական ֆոնի վրա կայսրը չէր զգում, որ խորապես ներգրավվի թուրքերի հետ հակամարտության մեջ: Բացի այդ, Լեոպոլդը վախենում էր, որ ֆրանսիացիները, ոչ այնքան ողջունելի ժամանակավոր դաշնակիցները, հունգարական տարածքում պատերազմը շարունակելու դեպքում համոզելու են հունգարացի և խորվաթ ազնվականներին ապստամբել ավստրիական տիրապետության դեմ: 

Խայտառակ աշխարհից դժգոհությունը հանգեցրեց կայսրության ներքին ապակայունացմանը:  Մեծերի դավադրությունը, որը Հունգարիայում ղեկավարում էին Ferenc I Rakoczi, և Խորվաթիայում  Peter Zrinsky և  Fran Krsto Frankopan (տես [[Zrinsky-Frankopan դավադրությունը]  ]]), հայտնաբերվեց և ճնշվեց, բայց զգալի վնաս պատճառեց Հաբսբուրգի նահանգի ներքին խաղաղությանը և միասնությանը:

Սակայն Սուրբ Գոթթարդի հաղթանակի նշանակությունը մեծ էր:  Այն 20 տարի դադարեցրեց Թուրքիայի հարձակումները Հաբսբուրգի միապետության վրա և թույլ տվեց ավստրիացիներին նախապատրաստվել [[[Մեծ թուրքական պատերազմ | վճռական պատերազմ Օսմանցիների դեմ]]], որից հետո Ավստրիան դարձավ ամենահզոր տերությունը  Կենտրոնական Եվրոպա:

=Գրականության մեջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նշումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քաղվածելու սխալ՝ Invalid <ref> tag; refs with no name must have content


(վերնագիր)

(բովանդակություն)

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կաղապար:Արև

Կաղապար:DEFAULTSORT` Szentgothard
Կարգավիճակ: Franceակատամարտեր Ֆրանսիայի
Կարգավիճակ: Օգոստոսի 1-ի իրադարձություններ
Կարգավիճակ: 1664-ի հակամարտությունները
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Géza Perjés: Szentgotthárd- ի ճակատամարտը (1664), Vasi Szemle (Vas Review) , 1964 թվականը:
  2. ↑ Black & Murphey, Օսմանյան պատերազմ, 1500-1700 , էջ.48-49
  3. ↑ 3,0 3,1 Wilson, German Armies: War and German Politics, 1648-1806 , էջ 15: 43
  4. ↑ Օսմանյան կայսրությունը և Կենտրոնական, Արևելյան և Հարավարևելյան Եվրոպայի երկրները 17-րդ դարում: Մաս 2. Հավաքածու: Մ., 2002
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մասնակից:Diana_Vardanyan/Ավազարկղ3&oldid=7304576» էջից