Մասնակից:Daydream moon/Ավազարկղ4

«Бара́нкин, будь челове́ком!» — Վալերի Մեդվեդևի սովետական հեքիաթ. Առաջին անգամ տպագրվել է «Пионер» ամսագրում 1962 թ. (թիվ 6-8) Յ. Վլադիմիրովի և Ֆ. Տերպեցկու գծանկարներով։ Պատմությունը պատմում է երկու դպրոցականների արկածների մասին, ովքեր երազելով անհոգ գոյության մասին՝ փորձել են վերածվել թռչունների, ապա միջատների՝ հույս ունենալով, որ դա կհեշտացնի իրենց կյանքը։

Հրատարակվել է որպես առանձին հրատարակություն նույն 1962 թվականին՝ Հայնրիխ Վալկի^[1] նկարազարդումներով: Այնուհետև այն բազմիցս վերատպվել և թարգմանվել է բազմաթիվ օտար լեզուներով։^[2] Արդեն 1960-ականներին պատմությունը նկարահանվել է մուլտֆիլմի տեսքով, որի հիման վրա բեմադրվել է օպերետ ու մանկական ներկայացում։ Առաջին պատմությանը հաջորդեցին շարունակությունները, որոնք ձևավորեցին Վալերի Մեդվեդևի ստեղծագործությունների ցիկլը դպրոցական Յուրա Բարանկինի մասին։ Ցիկլի հերոսների նախատիպերն էին գրողի դասընկերները՝ Չելյաբինսկի թիվ 1 դպրոցի աշակերտները։ ^[3]^[4]

Պատմվածքն ունի ենթավերնագիր «36 իրադարձություն Յուրա Բարանկինի կյանքից...»; դրա բաղկացուցիչ գլուխները կոչվում են «իրադարձություններ»։ Առաջին (ամսագրի) հրապարակման մեջ ենթավերնագիրը նման էր «Ութ բավականին հավանական և քսանութ բոլորովին անհավանական իրադարձություններ Յուրի Բարանկինի կյանքից...»:

Սյուժե

Երկու դպրոցական ընկերներ՝ Յուրա Բարանկինը (ում անունից պատմվում է պատմությունը) և Կոստյա Մալինինը, ուսումնական տարվա հենց սկզբում վատ գնահատականներ են ստանում երկրաչափության մեջ, ինչը քննադատության է ենթարկում իրենց դասընկերների կողմից։ Դասարանի ղեկավար Զինկա Ֆոկինան ևս մեկ անգամ դիմում է Յուրկային իր ատելի արտահայտությամբ. «Բարանկին, մարդ եղիր»։ - և հանկարծ ի պատասխան լսում է, որ «հոգնել է մարդ լինելուց»: Երկու տղաներից էլ պահանջվում է որքան հնարավոր է շուտ ուղղել իրենց գնահատականները, ուստի կիրակի օրը նրանք պետք է պատրաստվեն դասին գերազանց աշակերտ Միշկա Յակովլևի հետ միասին։ Եվ հետո դուք նույնպես ստիպված կլինեք բակում ծառեր տնկել այլ ուսանողների հետ միասին։ Կիրակի առավոտյան Բարանկինը, անդրադառնալով իր կյանքին, գալիս է այն եզրակացության, որ ինքը նախընտրում է դառնալ ազատ թռչուն, ով պետք չէ դպրոց գնալ, տնային աշխատանք կատարել և այլն։ Նա Մալինինին ասում է, որ գիշերը հնարել է կախարդանք, որի օգնությամբ նրանք կարող են դառնալ ճնճղուկների։ Իսկապես, հմայքը գցելով՝ Յուրան և Կոստյան դառնում են ճնճղուկներ։ Սակայն հեշտ, հաճելի, առանց քաշքշուկների կյանքի հույսերը չիրականացան. սկզբում նրանց վրա հարձակվում է մեկ այլ ճնճղուկ, հետո քիչ է մնում նրանց կատուն ուտի, իսկ հարեւան տղա Վենկան պարսատիկով կրակում է նրանց վրա։ Ճնճղուկը, նրանց շփոթելով իր երեխաների հետ, երեխաներին տանում է դեպի թռչնատուն, որտեղ ճնճղուկների մի ամբողջ երամ կռվի մեջ է մտնում այս շքեղ տան տիրանալու համար։ Բարանկինը և Մալինինը որոշում են, որ նման բուռն գոյությունն իրենց հարմար չէ, և որոշում են թիթեռների վերածվել։

Եվ այսպես, Մալինինը դառնում է մախաոն, իսկ Բարանկինը` կաղամբաթիթեռ։ Բայց անմիջապես նրանք նորից սկսում են անախորժություններ ունենալ. նախ՝ նրանց աչքի առաջ ճնճղուկը ծակեց թիթեռին, հետո տղաները փորձեցին սպանել նրանց ծաղկանոցում՝ շփոթելով նրանց ծաղկի վնասատուների հետ։ Ի վերջո, աղջիկները՝ գլխավոր աղջիկ Զինկա Ֆոկինայի գլխավորությամբ, նկատելով Կոստյային մախաոնին, ցանցով հետապնդեցին նրան՝ ցանկանալով հազվագյուտ նմուշ ստանալ՝ թիթեռների հավաքածուն համալրելու համար։ Բարանկինը համոզում է Մալինինին արագ վերածվել մեղուների, քանի որ անօդաչուները, նրա կարծիքով, անկասկած վայելում են պարապությունը։ Բայց հանկարծ Մալինինը սկսում է ձմեռել, իսկ հետո սխալմամբ կախարդում է «մուրաշի» վերածվելու համար: Բարանկինը հետևում է նրան։

Բարանկինը ուշքի է գալիս մարդու կերպարանքով՝ վստահ լինելով, որ ինչ-որ անուղղելի բան է տեղի ունեցել՝ նա այլևս ընկեր չունի՝ Կոստյան մահացել է։ Բայց շուտով հայտնվում է Մալինինը և ուրախ զարմանք է հայտնում Յուրայի տեսարանից. նա հավատում էր, որ հենց Բարանկինն է բռնել արագաշարժը: Տղաները քննարկում են կատարվածը և հասկանում, որ ամենալավը մարդ լինելն է։ Նրանք հանդիպում են իրենց դասընկերներին և ուրախությամբ սկսում պատրաստվել դասին, իսկ հետո սկսում են ծառեր տնկել: Ավելի ուշ Բարանկինը և Մալինինը սկսեցին ավելի լավ սովորել, և Զինկա Ֆոկինան դադարեց ամեն առիթով ասել. «Բարանկին, մարդ եղիր»:

Կրիտիկա

Նատալյա Բաևան գրում է, որ Մեդվեդևի պատմվածքում «երկու հմուտ ծույլեր՝ Բարանկինը և Մալինինը, կրկնեցին Պինոքիոյի՝ անհոգ ապրելու փորձը», մինչդեռ հեղինակը շատ ուրախ և աննկատ «առաջնորդում է փոքրիկ ընթերցողին դեպի ազատության և անհրաժեշտության փիլիսոփայական հասկացությունները».

Свобода — это осознанная необходимость… и только. А выбирать между разными «необходимостями» не дано никому, кроме человека. И школьная «двойка» — это то, что поправить совсем несложно, а вот в мире животных «двойка» — это несданный экзамен на жизнеспособность, это смерть.

Այսպիսով, պարզվում է, որ կրթությունն այն է, ինչը «տարբերում, ավելի ու ավելի է հեռացնում մարդուն կենդանուց, հենց դա է դաստիարակում նրա մարդկային էությունը։ Սա նշանակում է, որ որքան բարձր է կրթությունը, այնքան ԱԶԱՏ է դրա տերը»։

Ադապտացիաներ

1963 թվականին ռեժիսոր Ալեքսանդրա Սնեժկո-Բլոցկայան պատմվածքը հիմնել է համանուն մուլտֆիլմի վրա, որը արժանացել է բրոնզե մեդալի Վենետիկի մանկապատանեկան XV կինոփառատոնում (1963 թ.):

Պատմվածքի սյուժեի հիման վրա 1960-ական թվականներին Մոսկվայի օպերետային թատրոնում Սերաֆիմ Տուլիկովի երաժշտության ներքո բեմադրվել է համանուն օպերետ (երգերի տեքստ՝ Գ. Խոդոսով, ռեժիսոր Ա. Զակս)։ 1989 թվականին լույս տեսավ Էֆրեմ Պոդգայիցի «Մենք ճնճղուկներ էինք» օպերան (մանկական ներկայացման համար) Լև Յակովլևի լիբրետոյով, որը հիմնված է նույն պատմության վրա. Առաջին բեմադրության մեջ Յուրա Բարանկինի դերը կատարել է դպրոցական՝ երիտասարդ դերասան Կոլյա Բասկովի մանկական երաժշտական թատրոնի նկարիչ։ 21-րդ դարում այս երաժշտական ներկայացումը կոչվում է «Բարանկին, մարդ եղիր»: Ֆեդորովի կողմից բեմադրված ընդգրկված է ДМТЮА-ի ռեպերտուարում^[5]^[6].

1972 թվականին «Мелодия»ն թողարկեց գրամոֆոնի ձայնագրություն։ 1980թ.-ին ուկրաինական լրատվական-վավերագրական ֆիլմերի ստուդիան ստեղծեց երկու մասից բաղկացած ֆիլմաշար՝ «Բարանկին, տղամարդ եղիր»: նկարազարդումներով։

Նշումներ

↑ Медведев В. В. Баранкин, будь человеком! : 36 событий из жизни Юры Баранкина… : [для мл. шк. возраста] : [повесть] / ил.: Г. Вальк. — М. : Детгиз, 1962. — С. 144.
↑ «ВАЛЕРИЙ МЕДВЕДЕВ — БИБЛИОГРАФИЯ» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2021-11-05-ին. Վերցված է 2021-11-05-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ Пименова, Скориков, 2001
↑ Капитонова, 2008
↑ «Баранкин, будь человеком!, отзывы на спектакль, постановка Детский музыкальный театр юного актера – Афиша-Театры». Афиша. Վերցված է 2022-06-17-ին.
↑ «Купить билеты на Баранкин, будь человеком! в театр Новая опера». bilety-teatr.ru (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-01-27-ին. Վերցված է 2022-06-18-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

Գրականություն

Медведев (Маринин) Валерий Владимирович / В. М. Пименова, А. И. Скориков // Челябинск : энциклопедия / сост. В. С. Боже, В. А. Черноземцев. — Испр. и доп. изд. — Челябинск : Каменный пояс, 2001. — С. 507. — ISBN 5-88771-026-8.
Капитонова Н. А. Кто сказал: «Будь человеком!»? // От 7 до 17. — Челябинск, 2008. — № 7.
Valery Medvedev. Barankin's fantasy world. (Two stories. Be a man, Barankin! The super-adventures of a super-cosmonaut). Translated by Kathleen Cook. Издательство "Детская литература". 1991. 271

[1] Медведев В. В. Баранкин, будь человеком! : 36 событий из жизни Юры Баранкина… : [для мл. шк. возраста] : [повесть] / ил.: Г. Вальк. — М. : Детгиз, 1962. — С. 144.

[2] «ВАЛЕРИЙ МЕДВЕДЕВ — БИБЛИОГРАФИЯ» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2021-11-05-ին. Վերցված է 2021-11-05-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[Пименова,_Скориков—2001——-3] Пименова, Скориков, 2001

[Капитонова—2008——-4] Капитонова, 2008

[:0-5] «Баранкин, будь человеком!, отзывы на спектакль, постановка Детский музыкальный театр юного актера – Афиша-Театры». Афиша. Վերցված է 2022-06-17-ին.

[6] «Купить билеты на Баранкин, будь человеком! в театр Новая опера». bilety-teatr.ru (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-01-27-ին. Վերցված է 2022-06-18-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]