Մասնակից:Ani Asryan/Ավազարկղ2
Համաժամանակյա և տարաժամանակյա մոտեցումներ՝ լեզվաբանական վերլուծության տեսանկյունից իրար փոխլրացնող տեսակետներ։ Համաժամանակյա մոտեցումը (հին հունարենից թարգմանաբար ՝συν- «միասին» և χρόνος «ժամանակ») դիտարկում է լեզուն տվյալ պահին, հաշվի չառնելով նրա պատմությունը։ Համաժամանակյա լեզվաբանության նպատակն է նկարագրել լեզուն ինչ-որ կոնկրետ ժամանակահատվածում, սովորաբար ներկա պահին։ Ի հակադրություն դրան, տարաժամանակյա մոտեցումը (δια- «միջոցով» և χρόνος «ժամանակ»-ից), ինչպես նաև պատմական լեզվաբանությունը, դիտարկում է լեզվի զարգացման ու ծագման պատմության ընթացքը[1]։
Հայեցակարգային զարգացում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հայեցակարգերը տեսականացվել են շվեյցարացի լեզվաբան՝ Ֆերդինանդ դը Սոսյուրի կողմից, ով 1896-1911 թվականներին Ժնևում ընդհանուր լեզվաբանության պրոֆեսոր էր աշխատում, և գրավոր հայտնվել էին իր «Ընդհանուր լեվաբանության դասընթացում» , որը հրատարակվել է հետմահու 1916 թվականին։ Ի տարբերություն իր նախորդների մեծամասնությանը, ովքեր կենտրոնանում էին լեզուների պատմական զարգացման վրա, Սոսյուրը շեշտում էր լեզուների համաժամանակյա վերլուծության առաջնահերթությունը՝ հասկանալու համար նրանց ներքին գործունեությունը, թեև երբեք չմոռանալով փոխլրացնող տարաժամանակյա մոտեցման կարևորությունը:
Այս երկակի հակադրությունը փոխանցվել է նաև փիլիսոփայություն և հասարակագիտություն, օրինակի համար Ռոլան Բարտի և Ժան Պոլ Սարտրի կողմից։ ժակ Լականը նույնպես օգտագործել է այն հոգեվերլուծության համար[2]։ Նախքան Սոսյուրը, նմանատիպ շատ հասկացություններ նույնպես ինքնուրույն մշակվել են Կազանի դպրոցի լեհ լեզվաբանների՝ Իվան Բոդուեն դե Կուրտենեի և Միկոլայ Կրուշևսկու կողմից, ովքեր օգտագործում էին լեզվի ստատիկ և դինամիկ տերմինները[3]:
1970 թվականին Էուջենիու Կոշերյուն, վերանայելով Սոսյուրի համաժամանակյա և տարաժամանակյա մոտեցումների տարբերակումը լեզվի նկարագրության մեջ ներմուծեց դիատոպիկ, դիաստրատիկ և դիաֆազիկ տերմինները՝ նկարագրելու լեզվական տատանումները[4][5][6]։
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- de Saussure, Ferdinand (1983). Bally, Charles; Sechehaye, Albert (eds.). Course in General Linguistics. Translated by Harris, Roy. La Salle, Illinois: Open Court. ISBN 0-8126-9023-0.
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Giacalone Ramat, Anna; Mauri, Caterina; Molinelli, Piera, eds. (2013). Synchrony and Diachrony: A dynamic interface. Philadelphia, Pennsylvania: John Benjamins North America. էջեր 17, 18. ISBN 978-9027272072. Վերցված է 3 April 2017-ին.
- ↑ Lacan, Jacques (1978). Miller, Jacques-Alain (ed.). The Four Fundamental Concepts of Psycho-Analysis. France: Éditions du Seuil. էջ 46. ISBN 0393317757. Վերցված է 12 December 2017-ին.
- ↑ Allan, Keith (2013). The Oxford Handbook of the History of Linguistics. United Kingdom: Oxford University Press. էջ 172. ISBN 9780199585847. Վերցված է 9 July 2018-ին.
- ↑ Kastovsky, D. and Mettinger A. (eds.) The History of English in a Social Context: A Contribution to Historical Sociolinguistics, Introduction, p.xiii
- ↑ Eugenio Coșeriu (1970) Einführung in die strukturelle Betrachtung des Wortschatzes
- ↑ Harr, A. K. (2012) Language-Specific Factors in First Language Acquisition: The Expression of Motion Events in French and German, p.12