Մասնակից:Սրբուհի/Ավազարկղ
Վարչական բարեփոխումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
While Sultan Suleiman was known as "the Magnificent" in the West, he was always Kanuni Suleiman or "The Lawgiver" (قانونی) to his own Ottoman subjects. As the historian Lord Kinross notes, "Not only was he a great military campaigner, a man of the sword, as his father and great-grandfather had been before him. He differed from them in the extent to which he was also a man of the pen. + The overriding law of the empire was the Shari'ah, or Sacred Law, which as the divine law of Islam was outside of the Sultan's powers to change. Yet an area of distinct law known as the Kanuns (قانون, canonical legislation) was dependent on Suleiman's will alone, covering areas such as criminal law, land tenure and taxation.[1] He collected all the judgments that had been issued by the nine Ottoman Sultans who preceded him. After eliminating duplications and choosing between contradictory statements, he issued a single legal code, all the while being careful not to violate the basic laws of Islam.[2] It was within this framework that Suleiman, supported by his Grand Mufti Ebussuud, sought to reform the legislation to adapt to a rapidly changing empire. When the Kanun laws attained their final form, the code of laws became known as the kanun‐i Osmani (قانون عثمانی), or the "Ottoman laws". Suleiman's legal code was to last more than three hundred years.[3]
Արևմուտքում սուլթան Սուլեյմանը հայտնի էր «Փառահեղ» մականվամբ , իսկ Օսմանյան կայսրությունում նրան անվանում էին Քանունի Սուլեյման, որը թարգմանաբար նշանակում է օրենք ստեղծող (օրենսգիր):Ինչպես նշում է լորդ Կինրոսը «նա ոչ միայն հզոր ռազմական գործիչ էր, ով տիրապետում էր թրի արվեստին, ինչպես իր հայրն ու նախապապը, այլ նաև ուներ ստեղծագործական ձիրք: Նա հիանալի օրենսդիր էր, ով միշտ բարձր էր գնահատվում իր ժողովրդի աչքում որպես արդարության մեծանուն ցուցիչ»[4]: Կայսրությունում կարևորագույն օրենքների շարքին էր դասվում Շարիաթը (աստվածային օրենքը), որը փոփոխելու իրավունք չուներ անգամ սուլթանը:
Փոխարենը միայն սուլթանն էր իրավասու փոփոխություններ մտցնել օրենքների մի ժողովածուի մեջ, որը կոչվում էր Կանունի՝ կանոնական օրենսդրություն (قانون)։ Վերջինս ներառում էր քրեական իրավունքի
Նա հավաքել է
Սուլեյմանը հատուկ ուշադրության է արժանացրել ռայաներին, որոնց մեծամասնությունը քրիստոնյա էին և հիմանկանում աշխատում էին Սիփահիսի տարածքում: Սուլեյմանը կիրառության մեջ է դրել «Ռայաներ մասին օրենքը», որը կարգավորում էր վերջիններից գանձվող հակի չափը,eformed the law governing levies and taxes to be paid by the rayas, raising their status above serfdom to the extent that Christian serfs would migrate to Turkish territories to benefit from the reforms.[5]
Սուլթանը նաև պաշտպանության տակ է առնում կայսրության հրեա հպատկնրին։ 1553-1554 թվականներին իր սիրելի բժիշկ Մոսես Համոնի առաջարկով վերջինս ընդունում է հրեաների նկատմամբ իրականցվող արյունահեղությունները[6] դատապարտող որոշումներ (firman: فرمان)։ Ավելին, Սուլեյմանը ընդունում է նոր քրեական և ոստիկանական օրենսգիրք, որոնք սահմանում էին տուգանք հատուկ հանցանքների համար, ինչպես նաև նվազեցնում մահվան և խեղաթյուրումների դեպքերը։ Հարկային ոլորտում կատարված փոփոխությունները ներառում էին հարկերի գանձում տարբեր ապրանքներից՝ կենդանիների առք ու վաճառքից, հանքահորերի շահագործումից, առևտրից ստացված եկամտից, ներմուծման և արտահանման հարկերից։ Այս ամենի հետ մեկտեղ սուլթանը իրավասու էր բռնագրավել այն պաշտոնյաների հողն ու ունեցվածքը, ովքեր վատ համբավ էին ձեռք բերում։[փա՞ստ]
Կարևորելով կրթական ոլորտը՝ սուլթանը մզկիթներին կցված դպրոցներում սովորող մահմեդական տղաներին տալիս է բավականին լայն կրթական հնարավորություն[7]: Մայրաքաղաքում բացվում են մեծ քանակությամբ մեքթեբներ (مكتب, տարրական դպրոցներ), որտեղ տղաներին սովորեցնում են կարդալ, գրել ինչպես նաև ծանոթացնում իսլամի սկզբունքներին: Կրթությունը շարունակել ցանկաողներին հնարավորություն է ընձեռվում ընդունվել մեդրեսեներ (مدرسه, քոլեջներ), որտեղ ուսուցանում են քերականություն, մետաֆիզիկա, փիլիսոփայություն, աստղագիտություն[7]: Բարձրակարգ մեդրեսեներ ավարտելը հավասարազոր էր որևէ համալսարան կամ բարձրագույն ուսումնական հաստատություն ավարտելուն, որի շրջանավարտները դառնում էին իմամներ (امام) կամ ուսուցիչներ: Որպես ուսումնական կենտրոններ հիմնականում ընտրվում էին մզկիթների բակերում գտնվող շինությունները: Ոսումնական հաստատությունները ունեին նաև գրադարաններ, բաղնիքներ, ճաշարաններ, կացարաներ և հիվանդանոցներ[8] (հանրային շահից ելնելով):