Մասնակից:Սահակյան Անահիտ/Ավազարկղ 7

Առանց ոտնակների հեծանիվ, հեծանիվ, որը չունի ոտնակներ և փոխանցումներ։ Ներառում է հեծանիվի և սամակատի հատկանիշները․ ինչպես հեծանիվի դեպքում, վարողը նստում է նստատեղին, սակայն սամակատի նման է գնում՝ ոտքերով հրելով գետինը, այլ ոչ թե օգտագործելով ոտնակները։

Այս հեծանիվի առավելությունն այն է, որ այն վարելիս երեխայի համար ավելի հեշտ է պահպանել հավասարակշռությունը, քան սովորական ոտնակով հեծանիվի դեպքում: Իսկ սամակատի նկատմամբ առավելությունը ֆիզիկական ծանրաբեռնվածության համաչափ բաշխումն է (քանի որ երկու ոտքերը հավասարապես են ներգրավված շարժման մեջ):

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մանկական առանց ոտնակների հեծանիվների անմիջական նախորդը Կառլ Դրեզի հորինած երկանիվ փայտե հեծանիվն էր, որը կոչվում էր «վազելու համար նախատեսված մեքենա» (գերմ.՝ Laufmaschine)։ Առաջին ուղևորությունը տեղի է ունեցել 1817 թվականի հունիսի 12-ին, իսկ Դրեզը 1818 թվականին ստացել է իր գյուտի արտոնագիրը: Այն նաև հայտնի է դրեզինա անունով (գյուտարարի անունով), իսկ 1818 թվականին ֆրանսիացի Ժոզեֆ Նյեպսը իր՝ ավելի հարմար նստատեղով տարբերակի համար առաջարկեց հեծանիվ (ֆր.՝ vélocipède, լատիներեն «արագ ոտքեր» արտահայտությունից) անունը: Անգլիայում այս տրանսպորային միջոցն անվանեցին «ձի-զվարճանք» (անգլ.՝ hobby-horse) կամ «ձի դենդիի համար» (անգլ.՝ dandy-horse)։ Երկրորդ պարագայում դա կապված էր նրա հետ, որ այդ տարիներին տվյալ փոխադրամիջոցով երթևեկում էին հիմնականում անգործ երիտասարդ դենդիները^[1]^[2]^[3]։

20-րդ դարի վերջին այս տրանսպորտային միջոցը ձեռք բերեց նոր կիրառություն: 1997 թվականին գերմանացի դիզայներ Ռոլֆ Մերթենսը որոշեց իր երկու տարեկան որդու համար նախագծել նմանատիպ մոդել, որը երեխային հնարավորություն կտար վարել ոտքերով հրելով և աստիճանաբար սովորել պահել հավասարակշռությունը։ Մանկական առանց ոտնակների հեծանիվը աստիճանաբար ձեռք բերեց մեծ ճանաչում, և Մերթենսը եղբոր հետ հիմնադրեց «Kokua» ընկերությունը^[4]՝ վաճառելու իրենց հայտնագործությունը^[5]^[6]։ Այս հեծանիվները գերմաներեն կոչվեցին «Laufrad» (գերմ.՝ laufen «վազել» և գերմ.՝ rad «անիվ»)^[7]^։

21-րդ դարի սկզբին առանց ոտնակների մոդելը փոփոխությունների ենթարկվեց և նոր կառուցվածքով սկսեց կիրառվել որպես մանկական տրանսպորտ: Հիմա դա ամենատարածված մանկական տրանսպորտն է Եվրոպայում և ԱՄՆ-ում, 2010 թվականի սկզբից այն դարձավ ավելի տարածված նաև Ռուսաստանում։

Տեսակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Առանց ոտնակի հեծանիվները կարող են լինել երկանիվ, եռանիվ կամ քառանիվ։ Դրանք պատրաստվում են մետաղից, փայտից կամ պլաստմասայից: Որպես կանոն՝ առանց ոտնակի հեծանիվները արգելակներ չունեն, սակայն որոշ մոդելներ ունեն ձեռքի արգելակ: Կան հիբրիդային մոդելներ, որոնց ոտնակները հանելու և հենոցը իջեցնելու պարագայում այն վերածվում է առանց ոտնակների հեծանիվի։ Հնարավոր է փոխել ժամանակակից առանց ոտնակների հեծանիվների անիվները՝ դրանք դարձնելով ձմեռային և երեխային հնարավորություն տալով այն օգտագործել տարվա ցանկացած եղանակին:

Կիրառություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Որպես կանոն՝ առանց ոտնակների հեծանիվները նախատեսված են 1-6 տարեկան երեխաների համար։ Դրանց օգնությամբ երեխաները սովորում են պահել իրենց հավասարակշռությունը վարելու ժամանակ, ուստի հաճախ այսպիսի հեծանիվները միջանկյալ օղակ են հանդիսանում սովորական ոտնակներով հեծանիվ վարել սովորելու համար։