Մասնակից:Լիա Աղաբեկյան/Ավազարկղ 1
Ալերթոն այգի, նաև հայտնի որպես «Lāwai-kai», բուսաբանական այգի, որն ի սկզբանե ստեղծվել է Ռոբերտ Ալերթոնի և Ջոն Գրեգ Ալերթոնի կողմից։ Այն գտնվում է Կաուայի հարավային ափին, Հավայիում։ Այգին զբաղեցնում է 80 ակր (320,000 մ2) տարածք և գտնվում է Լավայի ծովածոցի կողքին՝ Լավայի հոսանքով հատվող հովտում, ոչ կոմերցիոն ազգային արևադարձային բուսաբանական այգու հինգ այգիներից մեկը:
Այգու պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Թագուհի Էմման Հավայիից կարճ ժամանակ ապրել է այս հովտում, իսկ համեստ տունը, որը հնարավոր է, որ նրա նստավայրն էր, հետագայում տեղափոխվեց հովտի տակ և վերանորոգվեց: Ամբողջ հովիտը, ներառյալ հարակից Մակ-Բրայդա այգու հարևանությամբ գտնվող վայրը, գնվել է Մակ-Բրայդ ընտանիքի կողմից 19-րդ դարի վերջին՝ շաքարեղենի պլանտացիայի համար։Ռոբերտ Ալերթոնը, ով կիրք ուներ պարտեզի դիզայնի, քանդակի և լանդշաֆտային ճարտարապետության նկատմամբ, արդեն արտահայտել է դա «Ֆերմերներ» կալվածքում և Իլինոյսի նահանգում գտնվող քանդակների այգիներում (այժմ՝ Ռոբերտ Ալերթոն այգի): Նրա որդեգրած որդին՝ Ջոն Գրեգ Ալերթոնը 1920-ական թվականներին ճարտարապետություն է սովորել Իլինոյսի համալսարանում։ 1938 թվականին նրանք ժամանեցին Հավայի և գնեցին Էմմա թագուհու պլանտացիայի միի փոքր մասը բնակություն հաստատելու և այգիների համար: Նրանք արագ ձեռնամուխ եղան լանդշաֆտի գլխավոր անհատական այգիների մշակմանը, ներառյալ հավայան և նոր բույսերի, որոնք նրանք ձեռք էին բերել արևադարձային Ասիայից և Խաղաղօվկիանոսյան այլ կղզիներից, կառուցել լանդշաֆտային տարրեր և քանդակներ «Ֆերմա»-ից։
Արևադարձային բուսաբանակկան այգի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ավելի ուշ Ալերթոնը միացել է մի խումբ մարդկանց և կազմակերպությունների, ովքեր կողմ էին ԱՄՆ-ում արևադարձային բուսաբանական այգի ստեղծելուն: Իր մահից առաջ վերջին տարում Ալերթոնը կարողացավ ականատես լինել տրված կանոնադրությանը և Խաղաղ օվկիանոսի արևադարձային բուսաբանական այգու ստեղծմանը (այժմ՝ Ազգային արևադարձային բուսաբանական այգին): Ջոն Գրեգ Ալերթոնը պահպանեց այգին մինչև իր մահը՝ 1986 թվականը և թողեց հավատարմագրային փաստաթուղթ: 1990-ական թվականների սկզբին Ազգային արևադարձային բուսաբանական այգին ստանձնեց ղեկավարությունը, և այս այգին կոչվեց իր հիմնադիր հայրերի անունով։