Մահվան տեսիլ
| Մահվան տեսիլ | |
|---|---|
| Տեսակ | գրավոր աշխատություն |
| Ժանր | բանաստեղծություն |
| Հեղինակ | Եղիշե Չարենց |
| Բնագիր լեզու | հայերեն |
| Գրվել է | 1920 |
| Վիքիդարան | Մահվան տեսիլ |
| Վիքիքաղվածք | Մահվան տեսիլ |
Մահվան տեսիլ, բանաստեղծություն, Եղիշե Չարենցի գրական ստեղծագործությունը, որը գրվել է 1920 թվականին։ 1933 թվականին ներառվել է «Գիրք ճանապարհի» ժողովածուում[1]։
Սյուժե և գաղափար
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Չարենցի հայրենասիրական ստեղծագործությունների մեջ առանձնահատուկ տեղ է զբաղեցնում «Մահվան տեսիլը»։ Բանաստեղծությունը իր մեջ պատկերում է հայ ժողովրդի 19-20-րդ դարերի ճակատագիրը, ուր նկարագրված է հայերի ազատագրական պայքարի ուղին։ 1920 թվականին նորաստեղծ Հայաստանը շրջապատված էր թշնամիներով և գտնվում էր ծանր կացության մեջ։ Չարենցը թերհավատ էր երկիրը կառավարող իշխանությունների նկատմամբ, իսկ այդ ամենը խորացնում էին նրա ծանր ապրումները։ Հոկտեմբերի 6֊ին ծնունդ առավ «Մահվան տեսիլը»։ Բանաստեղծությունը իր մեջ խտացնում է Հայաստանի գորշ ճակատագիրը, անիրական թվացող հույսերը։ Սկզբից մինչև վերջ ստեղծագործությունում իշխում է մահը, որը դառնում է հայրենի հողի պատկերի գլխավոր գիծը։ Կյանքը ասես ծավալվում է կախաղանի շուրջ և իր ստվերով ծածկում ամեն ինչ։ Հայրենիքի այս վիճակը տեսնելով` հերոսը առաջին հերթին մտածում է իր պատասխանատվության ու մեղքի մասին։ Ի տարբերություն ուրիշների` այդ ամենի մեջ Չարենցն ինքն իրեն էր մեղադրում։ Բանաստեղծը, որն իր ճակատագիրն արյան կանչով ձուլել էր ժողովրդի հետ, այդ ճգնաժամային պահին ոտքի է կանգնում, որպեսզի դառնա վերջին զոհը, կախաղանից կախված վերջին օրորվող մարմինը։ Եվ նա հայրենիքի փրկության համար իրեն զոհ է առաջարկում[2]։
|
Թող ոչ մի զոհ չպահանջվի ինձնից բացի, |
|
«Մահվան տեսիլ» վերնագրով Չարենցը գրել է ևս երկու ստեղծագործություն` նվիրված Ալեքսանդր Թամանյանի հիշատակին և հայրենիքին[2]։
Մշակույթում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Չարենցի մահվան օրը՝ նոյեմբերի 27֊ին, ներկայացվեցին բանաստեղծի կյանքի ողբերգական դրվագները «Մահվան տեսիլ» գեղարվեստական կինոդրամայում, որը նկարահանված է Եղիշե Չարենցի կնոջ՝ Իզաբելա Չարենցի հուշերի հիման վրա[3]։