Կուշ

Կուշ
Գիտական դասակարգում
Թագավորություն Բույսեր
Լատիներեն անվանում
Luffa aegyptiaca
Դասակարգումը Վիքիցեղերում Պատկերներ Վիքիպահեստում

Կուշի սերմերը

Կուշ, լյուֆա, վիետնամական դդում կամ չինական բամիա (Lagenaria siceraria), դդմազգիների (Chenopodiaceae) ընտանիքի Luffa ցեղին պատկանող միամյա մշակաբույս։ Առավել լայնորեն մշակվում է Չինաստանում և Վիետնամում։

Ունի երկար վեգետացիոն շրջան։ Ցողունները բավականին երկար են և մագլցող, ինչի պատճառով մշակությունը կատարվում է հենակային համակարգի օգնությամբ։ Կուշի ցողունը կտրելու դեպքում արտադրվում է մեծ քանակությամբ հյութ՝ կուշի ջուր, որը Չինաստանում օգտագործվում է օծանելիքի արտադրության մեջ։

Տերևները կլոր-սրտաձև են, մուգ կանաչ գույնի, ծաղիկները դեղին են։ Բույսը միատուն է, բաժանասեռ ծաղիկներով, փոշոտվում է խաչաձև։ Պտուղները աչքի են ընկնում փխրունությամբ և բուրումնավետությամբ, պարունակում են վիտամիններ, կալիումական և ֆոսֆորական աղեր։ Թարմ պտուղներն օգտագործում են տարբեր կերակրատեսակների պատրաստման մեջ։ Հասուն պտուղների պտղամիսը թելոտ է, ամուր. այդ տեսակի պտուղները սննդի օգտագործման մեջ պիտանի չեն։ Պտղի ներսը ցանցանման է, պտղացանցն օգտագործվում է բժշկության մեջ։ Հասուն պտուղը վերամշակելուց հետո օգտագործում են որպես սպունգ՝ լողանալու համար, կոշիկների և գլխարկների մեջ։ Որպես բանջարեղեն ընտրվում են գլանաձև սորտերը, որոնց նոր ձևավորված պտուղները երկար են ու բարակ, 10-30 սմ, փխրուն և նուրբ բուրմունքով։ Տեխնիկական նպատակների համար ընտրում են դարձյալ գլանանման պտղով սորտերը, որոնց պտուղներն ունեն 30-65 սմ երկարություն։

Կուշը ջերմասեր ու խոնավասեր բուսատեսակ է։ Բազմանում է սերմերով։ Լավ բերք ստացվում է այն հողերում, որտեղ ստորգետնյա ջրերը բարձր են։ Մշակվում է որպես շարահերկ բույս։ Բերքահավաքի ժամանակ հետևում են, որպեսզի պտուղները չկոպտանան։

Կուշի հայրենիքը համարվում է Հնդկաստանը, որտեղից երկու հազար տարի առաջ տեղափոխվել է Չինաստան։

Գրականություն

• Մելիքյան, Անդրեաս. «Բանջարաբուծություն», Երևան, «Դար», 2005
• Խաչատրյան Ս. Ս. «Բանջարաբուծություն», Երևան, 1977

Արտաքին հղումներ

• Տեղեկություն Luffa.info կայքում (անգլերեն)
• Տեղեկություն եգիպտական լյուֆայի մասին Archived 2016-02-21 at the Wayback Machine. (անգլերեն)