Կաղապար:Օրվա հոդված/Փետրվարի 5, 2016 թ.
Աւարայրի ճակատամարտ, Աւարայր գիւղի մօտ, 26 Մայիս 451 թուականին, ապստամբ հայկական ուժերու եւ պարսկական բանակի միջեւ տեղի ունեցած ճակատամարտ: Աւարայրի ճակատամարտը Սասանեան Պարսկաստանի դէմ հայ ժողովուրդի ազգային–ազատագրական պայքարի բարձրակէտն էր:
Վարդան Մամիկոնեանի հրամանով, հայոց զօրքը հաւաքուեցաւ Այրարատի մէջ եւ անմիջապէս յարձակողականի դիմեց: Սպարապետը մտադրած էր ճակատամարտիլ հայ-պարսկական սահմանին վրայ եւ կանխել երկրի աւերումը: Սակայն Մուշկան Նիւսալաւուրտի հրամանատարութեամբ, պարսկական զօրքը արդէն անցած էր Հեր ու Զարեւանդ գաւառները եւ կը շարժէր դէպի երկրի խորքը: Պարսիկներու հսկայական բանակը զինուած էր ընտիր հեծելազօրքով՝ «Մատեան գունդով» ու մարտական փիղերով: Պարսիկները շուտով մտան Վասպուրականի Արտազ գաւառ եւ բանակեցան Տղմուտ գետի աջ ափին՝ Աւարայրի դաշտին մէջ: 451 թուականի գարնան, պարսկական բանակը Փայտակարանէն շարժելով, սահմանամերձ Հեր եւ Զարեւանդ գաւառներէն կը մտնէ Մարզպանական Հայաստան: Պարսկական զօրքերու նպատակն էր՝ ճնշել հայերու ապստամբութիւնը, գրաւել անոնց ռազմաքաղաքական կեդրոն... Ավելին⇒