Խաղաղությունը պահպանելու մասին օրենքներ
Խաղաղությունը պահպանելու մասին օրենքներ կամ Հանրային անվտանգության պահպանման մասին օրենքներ, Ճապոնական կայսրության օրենսդրական ակտերի շարք, որոնք ընդունվել են երկրում այլախոհությունը ճնշելու նպատակով (այդ թվում` ռազմատենչ ռեժիմի հակառակորդներին)։
Անվտանգության ապահովման մասին 1894 թվականի օրենք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Անվտանգության ապահովման մասին 1894 թվականի օրենքը (ճապ. 保安条例 хоан-дзё։рэй) հրապարակվել է 1894 թվականի դեկտեմբերի 25-ին և փաստորեն ուղղված էր Ազատություն և ժողովրդական իրավունք շարժման դեմ։ Սա առավել արմատական այն օրենքն էր, որն ընդունվել էր 1875 թվականից ի վեր Մեյձիի վերականգնումից հետո` քաղաքական ընդդիմությունը ջախջախելու նպատակով։ Այս օրենքի համաձայն խիստ սահմանափակումներ դրվեցին մամուլի հրապարակումների, հասարակական ելույթների և քաղաքական հանդիպումների համար։ Այս օրենքի 4-րդ հոդվածը թույլ էր տալիս Տոկիոյի քաղաքային ոստիկանության պետին՝ Ճապոնիայի ներքին գործերի նախարարության թույլտվությամբ, երեք տարով Տոկիոյից աքսորել յուրաքանչյուր անձի, ով կփորձի խաթարել հասարակական կարգը կամ խարխլել օրենքի նկատմամբ հասարակության վստահությունը ՝ դա կատարելով Տոկիոյի կայսերական պալատից 12 կմ շառավղով ընկած տարածքում։ Օրենքի ընդունումից հետո արդեն երեք օրվա ընթացքում ձերբակալվեցին Ժողովրդի ազատության և իրավունքների համար պայքարի շարժման 570 անդամներ (ներառյալ Տոկիոյի ապագա քաղաքապետ Յուկիո Օձակին)։ Օրենքը ժամանակավորապես կասեցվեց 1898 թվականին, այնուհետև նորից խստացնելու նպատակով։
Հասարակական կարգի և ոստիկանության մասին 1900 թվականի օրենք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«Հասարակական կարգի և ոստիկանության մասին 1900 թվականի» օրենքը (ճապ. 法 法 ian tian-keisatsu-ho) առաջ է քաշվել 1900 թվականին վարչապետ Յամագատա Արիտոմոյի կողմից, կազմակերպվող աշխատանքային շարժումները ճնշելու նպատակով։ Օրենքը զգալիորեն ճնշում էր խոսքի, հավաքների և միավորումների ազատությունը, ինչպես նաև արգելեց աշխատողներին հավաքներ և գործադուլներ կազմակերպել։ 1922 թվականին օրենքից հանվեց այն կետը, որով կանանց արգելում էին անդամակցել քաղաքական կազմակերպություններին, 1926 թվականին հանվեց հավաքներին և գործադուլներին աշխատողների մասնակցելու արգելքը՝ դրանք ներդնելով «1925 թվականի հանրային անվտանգության պահպանման մասին» օրենքի մեջ։ Ինչպես նախորդ դեպքում, օրենքը լայնորեն կիրառվում էր այլախոհների նկատմամբ։ 1920 թվականին Տոկիոյի համալսարանի պրոֆեսոր Մորիտո Տացուոն հրապարակեց հոդված, որտեղ քննադատում էր Պյոտր Կրոպոտկինի գաղափարները և ձերբակալվեց դավաճանության մեղադրանքով, բանտում անցկացնելով երեք ամիս։ Այս դեպքը նախադեպ դարձավ Ճապոնիայի օրենսդրության մեջ և արգելվեց ցանկացած գաղափարի քննարկումը։ 1921 թվականին, վարչապետ Հարա Թաքաշիի սպանությունից հետո, այլախոհների վրա հարձակումներն ուժեղացան։ Օրենքը 1925 թվականին լրացվեց «Հանրային անվտանգության պահպանման մասին» նոր օրենքով։
Հանրային անվտանգության պահպանման մասին 1925 թվականի օրենք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1925 թվականի հանրային անվտանգության պահպանման մասին օրենքը (ճապ. 治安 治安 法 tian-iji-ho) ուժի մեջ է մտել 1925 թվականի մայիսի 12-ին՝ վարչապետ Կատո Տակաակիի օրոք, և ուղղված էր սոցիալիստների և կոմունիստների դեմ։ Այս օրենքն ամենամեծ ազդեցությունն ունեցավ նախապատերազմյան Ճապոնիայի վրա[1]։ Ճապոնիայի արդարադատության նախարարը և ապագա վարչապետ Հիրանումա Կիիտիրոն առաջ քաշեցին այս օրենքը, որի հիմնական դրույթը հետևյալն էր.
|
Յուրաքանչյուր ոք, ով ստեղծել է կազմակերպություն Կոկուտայի կամ մասնավոր սեփականության համակարգում ոտնձգությունների համար, և յուրաքանչյուր ոք, ով գիտակցաբար միացել է այս կազմակերպությանը, ենթակա է բանտարկության 10 տարի ժամկետով՝ ուղղիչ աշխատանքներով կամ առանց դրա։ | 
|
Այսպիսով, Ճապոնիայում ցանկացած քաղաքական ընդդիմություն տեսականորեն կարող էր մեղադրվել «Կոկուտայի նկատմամբ ոտնձգության մեջ», և կառավարությունը քարտ-բլանշ կստանա այլախոհության դեմ պայքարի ոլորտում։ Օրենքը իր ողջ խստությամբ տարածվեց Ճապոնիայի Կոմունիստական կուսակցության վրա և հանգեցրեց 1928 թվականի մարտի 15-ի դեպքերին, երբ ավելի քան 1600 մարդ ձերբակալվեց «Կոկուտայի վրա հարձակման» և կոմունիստների հետ համագործակցության մեղադրանքով։ Նույն թվականին վարչապետ Թանակա Գիիտին հասավ պատժի փոփոխության 10 տարվա ազատազրկումից մինչև մահապատժի։
Հետագա պայքարն ակտիվացնելու նպատակով Ճապոնիայի ՆԳՆ-ին կից ստեղծվեց տոկուբեցու կոտո կեյսացու (տոկկո կեյսացու) ոստիկանության բաժինը, որն իրականում հայտնի դարձավ որպես «մտքերի ոստիկանություն»։ Տոկկո կեյսացուն գործում էր ճապոնական բոլոր կղզիների տարածքում (ներառյալ Կուրիլյան կղզիները և Սախալինը)՝ հետևելով սոցիալիստների և կոմունիստների բոլոր տեսակի գործողություններին։ Ճապոնիայի կրթության նախարարության ենթակայության ներքո ստեղծվեց ոստիկանության «ուսանողական բաժին», որը խստորեն վերահսկում էր պրոֆեսորների և ուսանողների գործունեությունը։ Այսպես կոչված «մտքի դատախազները» (սիսո-Քենձի) զբաղվում էին «մտավոր հանցագործների» որսով կամ փորձում էին ոչնչացնել նրանց, կամ բանտ նետել, կամ էլ հոգեբանական մշակման ենթարկելով ստիպել նրանց հրաժարվել իրենց համոզմունքներից։
1930-ական թվականներին Ճապոնիայում վերջապես ամրապնդվեցին ռազմատենչ տրամադրությունները, ինչը հանգեցրեց այլախոհների լիակատար ճնշմանը, և 1941 թվականի փետրվարին ներդրվեցին նոր փոփոխություններ։ Կարող էին կասկածվել նաև բոլոր կրոնական կազմակերպությունները, խստացան նաև կոմունիստներին համակրելու համար պատժամիջոցները։ Միևնույն ժամանակ, «մտքի հանցագործությունների» համար վերաքննիչ դատարան բողոքարկումները չեղյալ հայտարարվեցին, և Արդարադատության նախարարությանը տրվեց փաստաբաններ նշանակելու կամ չնշանակելու իրավունք։ Փոփոխություններն ուժի մեջ մտան 1941 թվականի մայիսի 15-ից։ Այս օրենքի համաձայն՝ ձերբակալվել է ավելի քան 70 հազար մարդ, սակայն, ձերբակալվածների 10 տոկոսից պակասի նկատմամբ է դատաքննություն իրականացվել։ Փաստորեն, օրենքով մահապատժի ենթարկվեցին միայն խորհրդային հետախույզ Ռիխարդ Զորգեն և նրա իրազեկիչ Հոցումի Օձակին։
Օրենքների չեղարկում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1900 և 1925 թվականների օրենքները ուժի մեջ էին մինչև Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ավարտը, դրանք չեղարկվեցին ճապոնացիների կողմից Դաշնակից օկուպացիոն զորքերի գլխավոր հրամանատար Դուգլաս Մակարթուրի խնդրանքով։ Ի նշան այս որոշման դեմ բողոքի ներքին գործերի պետական քարտուղար Իվաո Յամաձակին հրաժարական տվեց՝ զրկվելով պետական պաշտոններ զբաղեցնելու իրավունքից։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ McClain, James L. (2002). Japan: A Modern History (1st ed.). New York: W. W. Norton & Company. էջ 390. ISBN 0393041565.
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Minichiello, Sharon. Retreat from Reform։ Patterns of Political Behavior in Interwar Japan (University of Hawaii Press, 1984).
- Mitchell, Richard H. "Japan's Peace Preservation Law of 1925: Its origins and significance." Monumenta Nipponica (1973)։ 317-345. online
- Mitchell, Richard H. Thought Control in Prewar Japan, Cornell University Press, 1976