Պյոտր Կրոպոտկին
 Пётр Кропоткин | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | նոյեմբերի 27 (դեկտեմբերի 9), 1842 Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն[1] |
| Մահացել է |
փետրվարի 8, 1921[2][1][3][4][5][6] (78 տարեկանում) Դմիտրով, Մոսկվայի մարզ, ՌԽՖՍՀ[1] բնական մահով |
| Գերեզման | Նովոդեվիչյան գերեզմանոց |
| Քաղաքացիություն |
Ռուսական կայսրություն Ռուսական հանրապետությունՌԽՖՍՀ |
| Դավանանք | աթեիզմ |
| Մասնագիտություն | աշխարհագրագետ, գրող, ճանապարհորդ հետազոտող, փիլիսոփա, ինքնակենսագիր, լրագրող, տնտեսագետ, անարխիստ և կենդանաբան |
| Գործունեության ոլորտ | փիլիսոփայություն |
| Անդամակցություն | Առաջին ինտերնացիոնալ |
| Ալմա մատեր | Սանկտ Պետերբուրգի համալսարան |
| Տիրապետում է լեզուներին | անգլերեն և ռուսերեն[3] |
| Peter Kropotkin Վիքիպահեստում | |
Պյոտր Ալեքսեևիչ Կրոպոտկին (ռուս.՝ Пётр Алексеевич Кропоткин, նոյեմբերի 27 (դեկտեմբերի 9), 1842, Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն[1] - փետրվարի 8, 1921[2][1][3][4][5][6], Դմիտրով, Մոսկվայի մարզ, ՌԽՖՍՀ[1]), ռուս մանր բուրժուական հեղափոխական, անարխիզմի տեսաբան, աշխարհագրագետ-երկրաբան։
Անդամակցել է չայկովականների նարոդնիկական կազմակերպությանը, 1874 թվականին բանտարկվել է, երկու տարի անց փախել արտասահման։ Մասնակցել է անարխիստական կազմակերպությունների գործունեությանը։ 1917 թվականին վերադարձել է Ռուսաստան։ Ընդունելով անարխիզմի հիմնադիրների հիմնական սկզբունքները, Կրոպոտկինը, ի տարբերություն Պ. Ժ. Պրուդոնի, կողմնակից էր սոցիալական հեղափոխությանը, որն ըմբռնել էր ոչ որպես տարերային խռովություն, ինչպես Մ. Ա. Բակունինը, այլ ժողովրդի գիտակցական գործունեություն։ Հանդես գալով ընդդեմ հասարակության կենտրոնացված կազմակերպության և ժխտելով պետության անհրաժեշտությունը, ապագա «կոմունիստական» հասարակությունը Կրոպոտկին պատկերացրել է բազմաքանակ ինքնուրույն համայնքների ` կոմունաների միություն։ Նրա անարխիստական իդեալը արտահայտել է մանր արտադրողների շահերը։ Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ ունեցել է պաշտպանողական, շովինիստական կողմնորոշում, որի համար քննադատել է Վլադիմիր Իլյիչ Լենինը։ Կրոպոտկինն ընդունել է Հոկտեմբերյան հեղափոխության պատմական նշանակությունը, բարձր գնահատել սովետների դերը։ 1920 թվականին միջազգային պրոլետարիատին կոչ է արել խոչընդոտել Սովետական Ռուսաստանի դեմ ինտերվենցիան։
Ուսումնասիրել է Հյուսիսային Մանջուրիայի և Սիբիրի առանձին շրջաններ, Ֆինլանդիայի և Շվեդիայի սառցադաշտային նստվածքները։ Մշակել է Արևելյան Սիբիրի լեռնագրական սխեման, զբաղվել Հյուսիսային սառուցյալ օվկիանոսի յուրացման հարցերով և տեսականորեն հիմնավորել Ֆրանց Իոսիֆի երկրի գոյությունը։ 1903-04 թթ. Կրոպոտկինն առաջ է քաշել «Եվրասիա մայր ցամաքի չորացման» մասին հիպոթեզը։ Կրոպոտկինի անունով են կոչվում՝ լեռնաշղթա Պատոմի բարձրավանդակում, լեռնաշղթա և հրաբուխ Արևելյան Սայաններում, քաղաք Կրասնոդարի երկրամասում և Իրկուտսկի մարզում և այլն։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 Пирумова Н. М. Кропоткин Пётр Алексеевич // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1973. — Т. 13 : Конда — Кун. — С. 480–481.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Kropotkin, Peter Alexeivich, Prince // The Enciclopædia Britannicа — 12 — London, New York City: 1922. — Vol. XXXI English History to Oyama, Iwao. — P. 688.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 data.bnf.fr: տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Encyclopædia Britannica
- ↑ 5,0 5,1 5,2 SNAC
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
| ||||||||||
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 5, էջ 700)։ 
|
