Լեբլեբիջիների խմբերգ
| «Լեբլեբիջիների խմբերգ» | |
|---|---|
| ի երգը | |
| Թողարկված | 1875 |
| Ժանր | խմբերգ |
| Տևողություն | 1 րոպե 46 վայրկյան |
| Հեղինակ | Մարտիրոս Մնակյան |
| Կոմպոզիտոր | Տիգրան Չուխաջյան |
Լեբլեբիջիների խմբերգ (սկզնբնական անվանումը՝ Մենք Քյոռօղլու զավակներն ենք) Տիգրան Չուխաջյանի 1875 թվականին գրված «Լեբլեբիջին» հայտնի օպերետից խմբերգ է։ Առաջին անգամ կատարվել է օպերետի պրեմիերայի ժամանակ, որը տեղի է ունեցել 1875 թվականի նոյեմբերի 17-ին Կոստանդնուպոլսի «Français» թատրոնում[1]։
Թեմա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Օպերետի հերոս լեբլեբիջի՝ խարկած ոլոռ վաճառող Հոր-հոր աղան իր նման լեբլեբիջի ընկերների հետ «Լեբլեբիջիների երգը» երգը շուրթերին գրոհում են Խուրշիդ բեյի ապարանքը պահանջում են անհապաղ վերադարձնել Հոր-հոր աղայի դստերը՝ Ֆաթինեին։ Ընկերներին ոգևորելու և գրոհի տանելու համար, հիշեցնում է նրանց «հերոսական նախնիներին»[2]։
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Չուխաջյանը խմբերգը ստեղծել է օպերետի ողջ երաժշտությունը գրելուց հետո[Ն 1]։ Նախնական անունը եղել է «Մենք Քյոռօղլու զավակներն ենք»[Ն 2]։ Պաշտոնական գրաքննությունը շրջանցելու նպատակով երգը և ինչպես ողջ օպերետը առաջին անգամ բեմադրվել է թուրքերեն, թեև օպերետի առաջնախաղից առաջ արդեն հայերեն տեքստը կար[1]։ 1882 թվականին Մարտիրոս Մնակյանը երգի համար գրել է նոր հայերեն տեքստ, և խմբերգը տարածվել է որպես հայկական-ազատագրական օրհներգ[2]։
Կատարումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը].jpg)
Խմբերգը հնչել է 1967 թվականին ռեժիսոր Արման Մանարյանի «Լեբլեբիջի» օպերետի հիման վրա նկարահանած, նոր՝ «Կարինե» անվանումով կինոնկարում[3]։
Բառեր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հոր-հոր — Մեր կամքը թող դեպի կռիվ մեզ տանի․
Տանք թշնամյաց մենք ծեծ ու ջարդ արժանի։
Փորձանքի դեմ միշտ եղել ենք մենք արթուն․
Ինչ էլ որ ըլլա պետք չէ տեսնանք պարտություն։
Խումբ — Փորձանքի դեմ միշտ եղել ենք մենք արթուն․
Ինչ էլ որ ըլլա պետք չէ տեսնանք պարտություն։
Հոր-հոր — Մենք շատոնց ենք իրար սիրել սատարել,
Մեր քաջ տոհմի պատվիրանը կատարել։
Թող իմանան` մենք չենք դառնար խաղալիք․
Այնպես կծեծենք, որ հիշեն հոր հարսանիք:
Խումբ — Թող իմանան` մենք չենք դառնար խաղալիք․
Այնպես կծեծենք, որ հիշեն հոր հարսանիք:
Հոր-հոր — Մեր ամբոխեն թող հառաչե թշնամին,
Թող աշխարհը լսե համբավը քաջին։
Մենք մեր տոհմի ժառանգներն ենք փառավոր․
Ալ ուրիշ ժառանգ չկա մեզմե զորավոր։
Խումբ — Մենք մեր տոհմի ժառանգներն ենք փառավոր․
Ալ ուրիշ ժառանգ չկա մեզմե զորավոր։
Հոր-հոր — Մեր կամքը թող դեպի կռիվ մեզ տանի․
Տանք թշնամյաց մենք ծեծ ու ջարդ արժանի։
Թող իմանան` մենք չենք դառնար խաղալիք․
Այնպես կծեծենք, որ հիշեն հոր հարսանիք:
Խումբ — Թող իմանան` մենք չենք դառնար խաղալիք․
Այնպես կծեծենք, որ հիշեն հոր հարսանիք:
Սակայն, տարբեր երգարաններում կարելի է տեսնել մի փոքր այլ տարբերակ․
Հոր-հոր — Մենք քաջ տոհմի զավակներ ենք, չենք վախի,
Մանր-մունր փորձանքներից չենք փախչի,
Մենք դեռ փոքրուց միշտ սիրել ենք քաջություն,
Ինչ Էլ որ լինի՝ չենք հանդուրժի պարտություն։
Խումբ — Մենք դեռ փոքրուց միշտ սիրել ենք քաջություն,
Ինչ Էլ որ լինի՝ չենք հանդուրժի պարտություն։
Հոր-հոր — Ուրեմն՛ առա՚ջ, զարկենք թմբուկ հաղթական,
Տանք թշնամուն մենք ծեծ ու ջարդ պատվական,
Թող իմանան՝ մենք չենք դառնա խաղալիք,
Այնպես պիտ ծեծենք, որ հիշեն հոր հարսանիք։
Խումբ — Թող իմանան, մենք չենք դառնա խաղալիք,
Այնպես պիտ ծեծենք, որ հիշեն հոր հարսանիք։
Հոր-հոր — Տոհմը մեր եղել Է քաջերից քաջը,
Անարգել Է կայծակների շառաչը,
Մենք Էլ նրա զավակներն ենք հարազատ,
Էլ ուրիշ ժառանգ չկա, չկա մեզնից զատ։
Խումբ — Մենք Էլ նրա զավակներն ենք հարազատ,
Էլ ուրիշ ժառանգ չկա, չկա մեզնից զատ։
Հոր-հոր — Ուրեմն՝ առա՛ջ, զարկենք թմբուկ հաղթական,
Տանք թշնամուն մենք ծեծ ու ջարդ պատվական.
Թող իմանան, մենք չենք դառնա խաղալիք,
Այնպես պիտ ծեծենք, որ հիշեն հոր հարսանիք։
Խումբ — Թող իմանան, մենք չենք դառնա խաղալիք,
Այնպես պիտ ծեծենք, որ հիշեն հոր հարսանիք։
Նշումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Խմբերգի նվագախմբային մուտքի թեմատիկ նյութը Չուխաջյանը վերցրել է «Արշակ Բ» օպերայի չորրորդ գործողության բալետից։(տես Աննա Ասատրյան, Տիգրան Չուխաջյանի երաժշտական թատրոնը։ ՀՀ ԳԱ «Գիտություն» հրատարակչություն։ էջ 480։ ISBN 978-5-8080-0876-7)
- ↑ Լեբլեբիջիների համար 14 խմբերգը տեղ է գտել «Potpourri oriental sur les mitifs choisis de l'operette Leblebidji Hor-hor agha»-ում (տես Տիգրան Չուհաջեան, Ստեղծագործութիւններ դաշնակի համար, էջ՝ 205.)
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 S. Dadoyan. «Garine» (pdf) (ֆրանսերեն).
{{cite web}}: Invalid|url-status=404(օգնություն)(չաշխատող հղում) - ↑ 2,0 2,1 Աննա Ասատրյան (2011). Տիգրան Չուխաջյանի երաժշտական թատրոնը. ՀՀ ԳԱ «Գիտություն» հրատարակչություն. էջ 480. ISBN 978-5-8080-0876-7.
{{cite book}}: Check|isbn=value: checksum (օգնություն) - ↑ «Каринэ, Арменфильм (1967)». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ փետրվարի 4-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 30-ին.
