Արտադրանքի ծառայության կենսափուլ
Արտադրանքի ծառայության կենսափուլ (անգլ.՝ a product's service life), շահագործման ընթացքում արտադրանքի օգտագործման ժամանակահատվածը։ Մի քանի հարակից տերմիններ ավելի ճշգրիտ նկարագրում են արտադրանքի կյանքի տևողությունը` արտադրության, պահպանման և բաշխման, ինչպես նաև հնարավոր օգտագործման առումով։ Ծառայության ժամկետը սահմանվում է որպես «արտադրանքի օգտագործման ընդհանուր ժամկետ՝ վաճառքի պահից մինչև օգտագործման ավարտը» և տարբերվում է փոխարինման ժամկետից՝ «այն գնումը, որից հետո սկզբնական գնորդը վերադառնում է խանութ՝ փոխարինելու համար»[3]։ Բիզնես քաղաքականության շրջանակներում ապրանքի ակնկալվող կյանքի որոշումը (արտադրանքի կյանքի ցիկլի կառավարում) ներառում է գործիքների և հաշվարկների օգտագործում, որոնք հիմնված են պահպանման և հուսալիության վերլուծության վրա։
Ծառայության կյանքի ժամկետը չպետք է շփոթել պիտանելիության ժամկետի հետ, որը վերաբերում է պահեստավորման ժամանակին կամ տեխնիկական ծառայության ժամկետին, որն առավելագույն ժամանակահատվածն է, որի ընթացքում այն կարող է ֆիզիկապես գործել[3]։ Ծառայության ժամկետը նույնպես տարբերվում է կանխատեսվող ծառայության ժամկետից՝ ձախողման ժամանակի (անգլ․՝ MTBF) կամ առանց պահպանման ծառայության ժամանակահատվածի (անգլ․՝ MFOP) առումով։ Կանխատեսված ծառայության ժամկետը օգտակար է, որպեսզի արտադրողը կարողանա հիպոթետիկ մոդելավորման և հաշվարկների միջոցով գնահատել ընդհանուր կանոնը, որով նա կարող է բավարարել երաշխիքային պահանջները կամ կարող է պլանավորել առաքելության իրագործումը։ Ծառայության ժամկետի և կանխատեսված կյանքի միջև տարբերությունն առավել պարզ է, երբ հաշվի ենք առնում առաքելության ժամանակը և հուսալիությունը՝ համեմատած ձախողումների միջև միջին ժամանակի (MTBF-ի) և ծառայության ժամկետի հետ։ Օրինակ ՝ հրթիռային համակարգի թռիչքի ժամանակը կարող է լինել մեկ րոպեից պակաս, ծառայության ժամկետը ՝ 20 տարի, ձախողման ակտիվ գործարկումը ՝ 20 րոպե, անգործուն ձախողման գործարկումը ՝ 50 տարի և հուսալիությունը ՝ 99,9999%:
Սպառողները տարբեր ակնկալիքներ կարող են ունենան կյանքի տևողության և ամրության վերաբերյալ[4][5]՝ հիմնվելով այնպիսի գործոնների վրա, ինչպիսիք են օգտագործումը, արժեքը և որակը։
Արտադրանքի ռազմավարություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արտադրողները պարտավորություն են ստանձնում շատ սահմանափակ կյանքի տևողության համար, սովորաբար 2-ից 5 տարի առևտրային և սպառողական ապրանքների մեծ մասի համար (օրինակ ՝ համակարգչային ծայրամասեր և բաղադրիչներ)։ Այնուամենայնիվ, մեծ չափի և թանկարժեք երկարակյաց ապրանքների համար այդ տարրերը սպառման ենթակա չեն, և՛ ծառայության ժամկետը, և՛ պահպանման միջոցառումները մեծապես կարող են անդրադառնալ ծառայության ժամկետի վրա։ Կրկին, ինքնաթիռի թռիչքի ժամանակը կարող է լինել 11 ժամ, կանխատեսվող ակտիվ խափանումը՝ 10,000 ժամ առանց պահպանման (կամ 15,000 ժամ սպասարկմամբ), հուսալիություն՝ 99.99999% և ծառայության ժամկետը 40 տարի։
Նյութերի կյանքի տևողության համար ամենատարածված մոդելը լոգարանի կորն է, որը տարբեր խափանումների արագության գծապատկերն է՝ որպես ժամանակի ֆունկցիա։ Լոգարանի շահագործման սկզբում նկատվում է խափանումների քանակի ավելացում, որոնք սովորաբար նկատվում են արտադրանքի մշակման ժամանակ:Լոգանքի միջին հատվածը կամ «ամբողջական կյանքը» փոքր-ինչ թեքված, գրեթե անընդհատ ձախողման կոր է, երբ սպառողը օգտվում է արտադրանքի ընձեռած առավելություններից։ Ժամանակի հետագա աճի հետ մեկտեղ կորը հասնում է աճող ձախողման ժամանակահատվածին ՝ մոդելավորելով արտադրանքի մաշվածության փուլը։
Անհատական արտադրանքի համար բաղադրիչներից յուրաքանչյուրը կարող է ունենալ անկախ ծառայության ժամկետ, ինչը հանգեցնում է լոգարանի մի քանի կորերի։ Օրինակ, անվադողը կունենա մաշվածություն, որը կարող է կապված լինել մեքենայի վազքի և մարմնի աշխատանքի հետ։
Օրինակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ինչ վերաբերում է նորոգվող արտադրանքներին, ապա այն մաշված արտադրանքները, որոնք, ինչպես սահմանված է լոգիստիկ վերլուծությամբ, պետք է պատրաստվեն պահպանման և փոխարինման համար, կարող են ապահովել ավելի երկար ծառայության ժամկետ, քան արտադրված արտադրանքները՝ առանց նման պլանավորման։ Պարզ օրինակ են մեքենայի անվադողերը. Այս մաշվածության տարրի պլանին չհամապատասխանելը՝ կարող է սահմանափակել մեքենայի կյանք՝ անվադողերի մեկ հավաքածուի մեջ։
Առանձին անվադողի կյանքը հետևում է լոգարանի կորին՝ մինչև բեռնախցիկը։ Տեղադրվելուց հետո կա խափանման ոչ փոքր հավանականություն, որը կարող է կապված լինել նյութի կամ աշխատանքի, նույնիսկ անվադողի տեղադրման գործընթացի հետ, որը կարող է փոքր վնաս պատճառել։ Շահագործման սկզբնական ժամանակահատվածից հետո անվադողը կաշխատի, թերությունների բացակայության դեպքում, որոնք հանգեցնում են այնպիսի իրադարձությունները, ինչպիսիք են ճանապարհի վրա վտանգի հետ բախվելը (մեխ կամ փոս), երկար տևողությամբ ՝ համեմատած իր սպասվող ծառայության ժամկետի հետ, որը կախված է մի քանի փոփոխականներից (դիզայն, նյութ, տեխնոլոգիական գործընթաց)։ Որոշ ժամանակ անց ձախողման հավանականությունը կաճի, որոշ անվադողերի համար դա տեղի կունենա մաշվելուց հետո։ Այնուհետև անվադողերի երկրորդային շուկան անվադողերի վրա վերաթողարկում կարող է դնել՝ դրանով իսկ երկարացնելով ծառայության ժամկետը։ Քիչ չեն դեպքերը, երբ 80,000 մղոն երկարության համար նախատեսված անվադողը գերազանցել է այդ սահմանը[6]։
Շատ սպառողական ապրանքների երկարակեցության վերաբերյալ հուսալի տվյալներ ձեռք բերելը կարող է դժվար լինել, քանի որ, ընդհանուր առմամբ, ակտուարային վերլուծության ջանքերը չեն արվում այնքանով, որքանով անհրաժեշտ է ապահովագրության որոշումները հիմնավորելու համար։ Այնուամենայնիվ, որոշ փորձեր արվել են տրամադրել այս տեսակի տեղեկատվություն։ Օրինակ՝ կենցաղային բաղադրիչների գնահատումների հավաքածուն, որը տրամադրվում է Old House Web-ի կողմից[7],որը հավաքում է տվյալներ Appliance Statistical Review-ից և տան շինարարության առևտրով զբաղվող տարբեր ինստիտուտներից։
Շարժիչների որոշ արտադրողներ, ինչպիսիք են, օրինակ, Նեյվիսթարը և Վոլվոն, օգտագործում են այսպես կոչված B-life վարկանիշը[8], հիմնված շարժիչի արտադրողի երկարակեցության տվյալների վրա[9], B10 և B50 ինդեքս՝ շարժիչի կյանքի սպասվող տեւողության չափման համար[10]։
Բարձր ջերմաստիճանի ազդեցության դեպքում սմարթֆոնների լիթիում-իոնային մարտկոցները հեշտությամբ վնասվում են և կարող են սպասվածից ավելի արագ խափանվել, ինչը թույլ է տալիս, որ սարքը շատ հաճախ մարտկոցը սպառի։ Բեկորները և այլ աղտոտիչները, որոնք հայտնվում են հեռախոսի փոքր ճաքերի միջով, նույնպես կարող են ազդել սմարթֆոնի կյանքի տևողության վրա։ Ամենատարածված գործոններից մեկը, որը հանգեցնում է սմարթֆոնների և այլ էլեկտրոնային սարքերի արագ անսարք դառնալուն, ֆիզիկական ազդեցությունն է և կոտրվելը, ինչը կարող է լրջորեն վնասել ներքին մասերը[11]։
Ծառայության ժամկետ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Որոշակի ապրանքների համար, ինչպիսիք են այն ապրանքները, որոնք տեխնիկական պատճառներով չեն կարող սպասարկվել իրենց կյանքի ընթացքում, արտադրողը կարող է հաշվարկել արտադրանքի ակնկալվող գործառնական բնութագրերը ինչպես արտադրանքի կյանքի սկզբում (անգլ․՝ BOL), այնպես էլ կյանքի վերջում (անգլ․՝ EOL): Մարտկոցները և այլ բաղադրիչներ, որոնք ժամանակի ընթացքում քայքայվում են, կարող են ազդել սարքի աշխատանքի վրա։ Հետևաբար, առաքելության կարևոր բաղադրիչների կատարումը հաշվարկվում է կյանքի վերջի համար, ընդ որում բաղադրիչները գերազանցում են իրենց բնութագրերը կյանքի սկզբում։ Օրինակ, տիեզերական թռիչքային սարքավորումների օգտագործման դեպքում, որոնք պետք է գոյատևեն տիեզերքի ծանր պայմաններում, արևային մարտկոցներից կամ ռադիոիզոտոպային ջերմաէլեկտրական գեներատորից (RITEG) էլեկտրաէներգիայի արտադրության հզորությունը, ամենայն հավանականությամբ, կնվազի գործողության ընթացքում, բայց այն ավարտելու համար դեռ պետք է համապատասխանի EOL-ի որոշակի պահանջներին։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Clifton, Paul (2021 թ․ հունվարի 4). «Island Line bids farewell to "icon of transport"». Rail (magazine). Bauer Media Group|Bauer Consumer Media. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 8-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 8-ին.
- ↑ Clinnick, Richard (2021 թ․ հունվարի 4). «Island Line bids farewell to "icon of transport"». RAIL. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 8-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 8-ին.
- ↑ 3,0 3,1 Cooper, Tim (1994). Beyond Recycling: the longer life option. London: New Economics Foundation. էջ 5. ISBN 9781889407005.
- ↑ Evans, Sian; Cooper, Tim (2010). «Consumer Influences on Product Life-Spans». In Cooper, Tim (ed.). Longer Lasting Products. Farnham: Gower. էջեր 319–350. ISBN 9780566088087.
- ↑ "Drive it forever" Club Lexus Forums
- ↑ Tire Retread Information Bureau
- ↑ Old House Web, "Life Expectancy of Household Components
- ↑ «Latest Articles».
- ↑ «Latest Articles | Page 3».
- ↑ «B10 & B50 Life of Diesel Engines».
- ↑ «Life Expectancy of a Smartphone». Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 26-ին.
