Ավազաբլրի աստված-կայսրը
| Ավազաբլրի աստված-կայսրը անգլ.՝ God Emperor of Dune | |
|---|---|
| Տեսակ | գրական ստեղծագործություն |
| Ժանր | գիտական ֆանտաստիկա |
| Ձև | վեպ |
| Հեղինակ | Ֆրենկ Հերբերտ |
| Երկիր |  ԱՄՆ |
| Բնագիր լեզու | անգլերեն |
| Կերպարներ | Leto II Atreides? |
| Կազմի հեղինակ | Brad Holland? |
| Հրատարակչություն | G. P. Putnam's Sons |
| Հրատարակվել է | 1981 |
| Շարք | Ավազաբլրի ժամանակագրությունը |
| Նախորդ | Ավազաբլրի երեխաները |
| Հաջորդ | Ավազաբլրի հերետիկոսները |
«Ավազաբլրի աստված-կայսրը»[1] (անգլ.՝ God Emperor of Dune), Ֆրենկ Հերբերտի չորրորդ գիրքը Ավազաբլրի աշխարհի մասին։ Հրատարակվել է անգլերեն 1981 թվականի մայիսի 28-ին[2]։
Բովանդակություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գլխավոր հերոսներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Լետո Ատրեյդես 2-րդ
- Մոնեո Ատրեյդես
- Սիոնա Ատրեյդես
- Դունկան Այդաhոյի գհոլաներ
- Խվի Նորի
Հայտնի Տիեզերքը Լետո 2-րդի կառավարման օրոք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բոլոր իրադարձությունները հիմնականում ծավալվում են ժամանակին անապատային, ջրից և բուսականությունից զուրկ Արակիս մոլորակում, որն այժմ պատված է լճերի և գետերի խիտ ցանցով, ունի առատ բուսական աշխարհ և մեծաքանակ բնակչություն։ Այս մոլորակ է տեղափոխվել Հայտնի Տիեզերքի մայրաքաղաքը, որը Շադդամ 4-րդի ժամանակ տեղակայված էր Կայտայն մոլորակում։
Հայտնի Տիեզերքում վերջին երեք հազարամյակների ընթացքում կառավարում է Լետո 2-րդ Ատրեյդեսը` Պոլ Ատրեյդեսի և Չանի որդին, որը մի դարի ընթացքում կորցրել է իր մարդկային կերպարանքը և գրեթե վերածվել ավազային որդի` Շաի-Հուլուդի։ Նա մարդկային քաղաքակրթությունը տանում է «Ոսկե շավիղով» (կամ «Ոսկե ճանապարհով»)` մարդկության մի ուղեցույցով, որը կիրառական է ինչպես հասարակության, այնպես էլ անհատի պարագայում։ Դրան հետևելով՝ որոշակի տևական ժամանակ անց` հեռու ապագայում, մարդկությունը կկարողանա հասնել հասարակության և անհատի կատարելության միանգամայն նոր ձևերի։
«Ոսկե ճանապարհ»-ում կարևոր փուլ է «Լետոյի խաղաղությունը», ըստ որի` մարդկության մի քանի հազարամյակների ընթացքում աստված-կայսեր իշխանությամբ ընկղմված է լինելու ստիպողական կատարյալ խաղաղության և հանգստության վիճակի մեջ, որը դառնալու է պատմությանը հայտնի ամենախորը լճացումը։
Այնուհետև` Լետոյի մահից հետո, պետք է տեղի ունենան պատերազմներ, սոցիալական ցնցումներ, աղետներ, համընդհանուր գաղթ, որոնց ժամանակ մարդկությունը կտարաբնակվի հեռավոր մոլորակներում և հազար տարի անց կգերակշռի Հին Կայսրության բնակչության քանակը։ Մարդկային մշակույթների միջև եղած տարբերությունները կանցնեն հնարավոր սահմանները։ Ապագայում այդ գործընթացը կկոչվի «Սփռում»։
Այս իրադարձությունները, ինչպես կանխատեսել էր Լեոն, պետք է սկզբնավորեն նոր հասարակություն` զարգացման և ինքնակատարելագործման նոր մոդելով, որի շնորհիվ մարդկությունը ապագայում կկարողանա հասնել էական առաջընթացի և բարեկեցության։ «Ոսկե ճանապարհ»-ի հիմնական կողմերից էր նրա անդառնալիությունը, հետընթացի անհնարինությունը` սկսված առաջընթացի դեպքում։
Տիեզերքի բոլոր մոլորակներում պահպանվում է խաղաղություն և հանգստություն։ Բացահայտ դժգոհությունների և ըմբոստությունների դեպքում անհապաղ այնտեղ է ուղարկվում Ասուն Ձկների ջոկատ, որը ճնշում է անկարգությունը։ Ասուն Ձկների շրջանում տարածված է Աստված-Լետոյի պաշտամունքը։ Հարյուրամյակներ շարունակ նրանց ղեկավարում են Դունկան Այդահոյի կլոնները (գհոլաները)։
Բոլոր հաշվիչ սարքերը` բացի պարզագույն հաշվիչներից, Բատլերիանական Ջիհադի ժամանակներից մինչ օրս արգելված են, սակայն ինքը Լետոն չի ճնշում նմանատիպ մշակումները և գաղտնի օգտվում է դրանցից։
Քանի որ Արրակիսի կլիմայի փոփոխության ժամանակից ի վեր բոլոր ավազային որդերը մահացել են, ամոքանքի արդյունահանումը դադարեցված է։ Մելանժի խոշորագույն պաշարները պահպանվում են Լետո 2-րդ կայսեր գաղտնավայրերում, որոնց գտնվելու վայրը միայն նա գիտի։ Լետո 2-րդի իշխանությունը հիմնվում է նրա խիստ վերահսկողության վրա. տարաբնույթ կազմակերպություններին ծայրահեղ անհրաժեշտ նյութը տրվում է միայն սահմանափակ քանակությամբ և Աստված-կայսերը բացարձակապես հնազանդվելու պայմանով։ Որպես պարգևատրում` ամոքանքի քանակը կարող է մեծանալ, իսկ պատժի ժամանակ` ընդհանրապես չեղարկվել։ Ամոքանքի արժեքը աննախադեպ բարձրացել է. նրա մի փոքր ճամպրուկն արժե մի ամբողջ մոլորակ։
Բացի այդ, հազարամյակների ընթացքում Լետո 2-րդն անցկացնում է իր սեփական ընտրասերման ծրագիրը, որի համար սկզբնական «հումք» են հանդիսացել իր քույր Հանիման և Ֆարադ'ն Կորրինոն։ Ընտրասերման ծրագրի արդյունքը դարձան նրանց սերունդները, որոնք ամբողջապես անտեսանելի էին իրենց նախատիպերի համար[3]։
Սյուժե[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գործողությունները սկսվում են Լետո Ատրեյդես 2-րդի մահից հազարամյակ անց՝ հնագետների ժողովից։ Հավաքվածները քննարկում են վերջին ժամանակներում գտնված իրը` պահեստարանը, որտեղ պահված են Վլադիկ Լետո Աստված-կայսեր օրագրերը, որոնք տպագրվել են իկսիանյան թելադրողի կողմից[4]։ Նախկինում հետազոտողների մոտ օրագրի միայն մի քանի գլուխներ կային, որոնք ժամանակին գողացել էր Սիոնան։ Այնուհետև հնագետ-հետազոտողները սկսում են ծանոթանալ օրագրերի թարգմանված և ապակոդավորված բովանդակությանը։
Սիոնա Ատրեյդես կայսեր կառավարման վերջին տարիներին Լետոյի համար անտեսանելի առաջին մարդը դավեր է նյութում և փորձում գահընկեց անել Աստված-կայսերը։ Մի անգամ նրա խմբին հաջողվում է գողանալ Լետոյի օրագրի մի քանի հատոր։ Այնուամենայնիվ, հետդարձի ճանապարհին գողության բոլոր մասնակիցները մահանում են Արգելված անտառում իրենց հետևող Դ-գայլերի պատճառով[5]։ Միայն Սիոնային է հաջողվում փախչել։
Հետագայում կայսերը դավաճանած Դունկան Այդահոյի կլոնի շնորհիվ նրա կազմակերպած դավադրությունը հաջողվում է, ինչի հետևանքով Լետոն հայտնվում է գետում։ Ավազե ձուկը, որը մինչ այդ նրա մարմնի մի մասն էր կազմում, զգալով ջուրը՝ լքում է կայսեր մարմինը, որի պատճառով էլ նա մահանում է։ Մահից առաջ Լետոն հայտնում է Դունկանին իր ամոքանքի գաղտնի պաշարների պահպանման վայրը։ Դրա շնորհիվ Սիոնան և Դունկանը դառնում են կայսերական գահի ժառանգորդները։ Ասուն Ձկները նույնպես հետևում են Դունկանին։
Ազատված ավազե կարմրախայտը, ջուր կլանելով և բազմանալով, ոչնչացնում է Ռակիս մոլորակի ողջ էկոհամակարգը։ Բնակչության մեծամասնությունը մահանում է ջրի սակավությունից։ Ավազե որդերը վերածնվում են, և նրանցից յուրաքանչյուրը պահպանում է Լետո 2-րդի թաքնված հիշողությունը։
Գիրքն ավարտվում է Հադի Բենոտի գաղտնի ռեզյումեից քաղվածքով, որի մեջ նա կոչ է անում հրատարակել գտնված գրությունները։ Ընդ որում, հրաժարվելու պարագայում նրանք` Փոքրամասնությունը, առհավետ կլքեն մարդկությանը հարազատ տիեզերքը, և նրանց անհնար կլինի որոնել[6]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Երկու հեղինակային թարգմանություններում գրքի անվանումը թարգմանվում է որպես «Ավազաբլրի Աստված-կայսրը», սակայն Ա. Բիրգերի որոշ տպագրություններում հանդիպում է նաև «Աստված կայսրը» ձևը։
- ↑ «20th-Century American Bestsellers». The Bowker Annual/Publishers Weekly. LIS.Illinois.edu. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հուլիսի 19-ին. Վերցված է 2010 թ․ հունվարի 5-ին.
- ↑ Ինչպես Լետոն, այնպես էլ Տիեզերական գիլդիայի ծովագնացները կարողանում էին տեսնել ապագայի հնարավոր տարբերակները և տեսնել ներկան տարածության միջով
- ↑ Այն հատուկ սարքավորում է, որը ձայնագրում է նրա վրա գրանցված մարդու մտքերը։ Այն գաղտնարանում պահպանվող կրիչների վրա մշտապես ձայնագրել է Լետոյի բոլոր մտքերը
- ↑ Գայլի գենետիկական մոդիֆիկացիա։ Դ-գայլերը պաշտպանում են Լետոյի ամրոցի մոտակայքը։
- ↑ Այս կերպ Փոքրամասնության ներկայացուցիչները հանդիսանում են Սիոնայի և Դունկանի ժառանգորդները
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Touponce, William F. (1988), Frank Herbert, Boston, Massachusetts: Twayne Publishers imprint, G. K. Hall & Co, ISBN 0-8057-7514-5, PS3558.E63Z89
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
|
