Անյա (ֆիլմ)
 |
|---|
«Անյա» («Աննա Գայի գաղտնիքը», ռուս.՝ «Аня» («Тайна Ани Гай»), 1927 թվականի խորհրդային ֆիլմ, որը նկարահանել են Օլգա Պրեոբրաժենսկայան և Իվան Պրավովը։ Ֆիլմի վեց մասից պահպանվել է միայն 4-րդ մասը։
Նկարահանվել է Սերգեյ Գրիգորևի «Պարկով՝ մահվան հետևից» և «Անյա Գայ» պատմվածքների հիման վրա։
Սյուժե[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Անյա անունով աղջիկը, որը կորցրել է իր ծնողներին հայրենի վայրեր տանող ճանապարհին, գնացքում ծանոթանում է նավաստի Ժդանի հետ։ Գնացքի վրա սպիտակների հարձակման ժամանակ հաջողվում է փրկվել։ Փախստականների թվում Անյան հանդիպում է իր հասակակից Ալիին, որի հետ նրանք շարունակում են ճանապարհը։ Օգնելով միմյանց՝ երիտասարդ հերոսները հանդիպում են տարբեր արկածների, ի վերջո, ընկնում են շոգենավ, որի նավապետը Ժդանն է, և օգնում են թիմին առաքել բեռը ըստ նպատակի․ սպիտակների հարձակման ժամանակ Ալին, փրկելով Անյային, հերոսաբար զոհվում է, իսկ Անյան ու Ժդանը, կատարելով բոլշևիկների առաջին կարևոր առաջադրանքը, միանում են Կարմիր բանակին։
Դերերում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Նոննա Տիմչենկո – Անյա
- Յուլդաշ Ագզամով – Ալի, պարսիկ
- Նաում Ռոգոժին – Խան-Հոզ-օղլի, պարսիկ վաճառական
- Միխայիլ Ժարով – Ժդան, նավաստի, կարմիր հրամանատար
- Լեոնիդ Յուրենև – Պարմեն Իվանովիչ, ղեկապետ
- Ելենա Տյապկինա – դրվագ
Նկարահանումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ֆիլմը գրեթե ամբողջությամբ նկարահանվել է Վոլգայի ափին՝ Ստալինգրադի մոտ։
Գրական հիմք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ֆիլմը նկարահանվել է Սերգեյ Գրիգորևի «Պարկով՝ մահվան ետևից» (1924) և «Անյա Գայի գաղտնիքը» (1925) պատմությունների հիման վրա, որոնք ունեն նույն հերոսուհին՝ Անյա Գայը։
Ֆիլմը արտացոլում է պատմվածքների սյուժեի միայն մի մասը, ընդ որում՝ պատմվածքների հերոսները ֆիլմի հերոսներից ավելի մեծ են․ վիպակում Աննա Գայը ինստիտուտի նախկին ուսանողուհի է, ցարական բանակի գնդապետի դուստր, իսկ նրա ուղեկիցը՝ մուրմանսկից խառատ Մարկ Գրաևի որդին, իսկ իրադարձությունները զարգանում են ռուսական հյուսիսում՝ Վոլգայի ափին, և միայն դրանից հետո՝ Պարսկաստանում։
Գրողի այս երկու պատմվածքներով, ինչպես նշված է գրականագիտության մեջ, մանկապատանեկան արկածային ժանրի գրեթե միակ ներկայացուցիչը հաջողությամբ մրցակցում էր Արկադի Գայդարի «Ռազմական հեքիաթների» հետ, ընդ որում՝ պատմվածքները համեմատվում էին Լիդիա Չուկովսկայայի ստեղծագործությունների հետ, իսկ Ալեքսանդր Իվիչը նշում էր, որ դրանց հեղինակը հարգանքի տուրք է մատուցել դետեկտիվ ժանրին[1]։
«Պարկով՝ մահվան հետևից» կամ «Անյա Գայի գաղտնիքը» վիպակները, եթե այօր հայտնվեին արկածային շարքում, կընթերցվեին մեծ հետաքրքրությամբ։— գրականագետ, մանկական գրականության մասնագետ Սերգեյ Սիվոկոն, 1990 թվական[2]
Հարկ է նշել, որ սյուժեի եզրափակիչ գոյություն չունի․ դեռևս 1925 թվականին Մաքսիմ Գորկին նամակում հեղինակին ասել է. «Անյայի «Գաղտնիքում» նախ և առաջ գաղտնիք չկա», ինչին նա պատասխանել է նրան. «Անյա Գայ գաղտնիքում», համարձակվում եմ առարկել, կա գաղտնիք»։ Նա ծրագրում էր գրել երրորդ մասը, որտեղ էլ բացահայտվի Անյայի հանելուկը, սակայն, երրորդ մասն այդպես էլ չի գրվել[2]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Аня // Советские художественные фильмы: Немые фильмы (1918—1935) / ВГФК, Москва. — М.: Искусство, 1961. — стр. 179
- Аня // Страницы истории отечественного кино / Д. Л. Караваев, Федеральное агентство по культуре и кинематографии, ННИИ киноискусства. — М.: Материк, 2006. — 281 с. — стр.80
- Аня // Госфильмофонд России, 2019
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Ольга Преображенская — «Аня Гай» // Советский экран, № 15, 1927