Jump to content

Ազալայ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ազալայ
Trade route Խմբագրել Wikidata
ԵրկիրՄալի, Նիգեր Խմբագրել Wikidata
Ագադեսից Բիլմա ճանապարհորդող քարավան, Նիգեր, 1985 թ․

Աղի քարավաններ Սահարայում կամ Ազալայ տուարեգների առևտրային քարավաններ են, որոնք առևտուր են իրականացնում Սահարայի և Սահելի շրջանների միջև։ Որպես տրանսպորտ օգտագործվում են դրոմադեր ուղտերը։ 21-րդ դարի սկզբի դրությամբ շարունակում է գործել երկու հիմնական երթուղի ՝ Ազալայը Տիմբուկտու քաղաքի և աղի լճակների միջև Տաոդենիում, Մալիում[1], և Թագլամտը (կամ Տարալամթը[2]), որը ձգվում է Ագադես քաղաքի շրջակայքից մինչև Ֆաչի և Բիլմա, Նիգերի Տեներե անապատում։

Ապրանքների փոխանակումը, որում առանցքային դեր է խաղացել աղը, այս տարածաշրջանում հայտնի է դեռևս միջնադարից[3]։ Նախկինում քարավանները հաճախ բաղկացած էին մի քանի հազար ուղտերից, սակայն այժմ դրանք սովորաբար կազմում են 300-ից 500[4]։ Քարավանների երթուղիներով ճանապարհորդելը մեծ դժվարություններ է առաջացնում առևտրականների համար[5]։

Տիմբուկտու - Տաուդեննի երթուղի

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ազալայի երթուղին, որը տանում է Տիմբուկտուից Տաոդեննի և Թեգազա՝ աղի արդյունահանման մեկ այլ կենտրոն, գտնվում է Սահարայի հյուսիսում։ Անցյալ դարերում և մինչև մոտ 1940-ական թվականները քարավանները ոսկով և ստրուկներով գնում էին հյուսիս և վերադառնում Թեգազայից և Տաոդեննիից ձեռագործ աշխատանքներով և աղով[6]։

Ագադես- Բիլմա երթուղի

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քարավանի ճանապարհորդությունը Ագադես - Բիլմա երթուղու երկայնքով, որն անցնում է Տեներե անապատով և Ֆաչի օազիսով, տևում է մոտ երեք շաբաթ (երկու ուղղություններով)։ Ավանդույթի համաձայն՝ նա տարին երկու անգամ մեկնում է Ագադեսից՝ Էյրի սարահարթի գլխավոր քաղաքից, դեպի աղի լճակներ և անցնում Կավարի կիրճի մի քանի օազիսներով։ Ամեն նոյեմբեր և մարտ ամիսներին Ագադեսի տուարեգ առևտրականները սննդամթերք և այլ ապրանքներ են փոխանակում օազիսի բնակիչների կողմից արդյունահանվող աղի թերթիկների հետ[7]։ Այնուհետև աղն ուղարկվում է հաուսա ժողովրդով բնակեցված հարավային շրջաններ վաճառելու անասնաբուծական կարիքների համար[8]։

Ագադեսից աղի դիմաց ապրանքների արտահանումը սկսվել է 18-րդ դարում այն բանից հետո, երբ տուարեգները գրավել են Կավար օազիսը, որը նախկինում պատկանում էր Կանեմ Բորնու կայսրությանը։ Նախկինում քարավանները երբեմն ղեկավարում էին անձամբ տուարեգ ամենոքալները[9]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. Mali — Azalai
  2. Werner Gartung: Tarhalamt. Die Salzkarawane der Kel Ewey. Museum für Völkerkunde, Freiburg im Breisgau 1987, ISBN 3-923804-15-6.
  3. Salz — Seit Jahrtausenden ein begehrtes Mineral. Արխիվացված 2015-05-02 Wayback Machine Planet Wissen.
  4. Salzkarawane in der Ténéré. Արխիվացված 2020-09-26 Wayback Machine Фото: George Steinmetz: Wüsten von oben. Frederking & Thaler, München 2012, ISBN 978-3-89405-965-1.
  5. Werner Gartung: Die Salzkarawane. Mit den Tuareg durch die Ténéré. Reise Know−How Verlag, 2003, ISBN 3-89662-380-X.
  6. Mark de Villiers, Sheila Hirtle (July–August 2007). «Space, Time, and Timbuktu». Natural History. 116 (6). Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ սեպտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 17-ին.
  7. Barbara Rocksloh-Papendieck, Henner Papendieck: Logbuch einer Reise von Timbuktu nach Taoudeni 23. — 28. Dezember 2007. Արխիվացված 2016-03-03 Wayback Machine GTZ/KfW, S. 7: Schuldknechtschaft, Fotos: S. 4, 6 (PDF; 871 kB).
  8. Decalo, p.41, 133, 134
  9. Decalo, p.41.

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]