Օստեո-օդոնտո-կերատոպրոթեզ
Օստեո-օդոնտո-կերատոպրոթեզը, հայտնի է նաև որպես «ատամ աչքի մեջ»[1], աչքի մակերեսի ծանր վնասվածքների դեպքում տեսողությունը վերականգնելու բարդ վիրաբուժական տեխնիկա։ Այն ներառում է հիվանդի կամ դոնորի ատամի հեռացում[2]։
Ատամը հեռացնելուց հետո ատամից կտրում են երկայնական շերտ և փորում են շերտին ուղղահայաց անցք։ Դրանից հետո գլանաձև ոսպնյակը տեղադրվում է անցքի մեջ։ Լամինան աճեցվում է հիվանդի այտում ամիսներ շարունակ, այնուհետև տեղադրվում է աչքի վրա։
Պրոցեդուրան սկսել է իտալացի ակնաբույժ պրոֆեսոր Բենեդետտո Ստրամփելին 1960-ականների սկզբին։ Ստրամփելլին 1966 թվականին Միջազգային ներակնային իմպլանտների ակումբի (IIIC) հիմնադիր-անդամ էր[3]։
Կիրառություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Օստեո-օդոնտո-կերատոպրոթեզի փոխպատվաստման վիրահատությունը կատարվում է ծանր պեմֆիգոիդների, քիմիական այրվածքների, Սթիվենս-Ջոնսոնի համախտանիշի, տրախոմայի, Լայելի համախտանիշի և եղջերաթաղանթի բազմակի պատվաստման դեպքում[4]։ Առկա է զգալի ռիսկ լամինայի անատոմիական ձախողման, որը գնահատվում է 19%։ Մի փոքր ուսումնասիրություն, որի հիմնական ռիսկերն են լամինար ռեզորբցիան, մասնավորապես ալոփոխպատվաստումներում և գլաուկոմա[5]։
Մեկ այլ, ավելի մեծ ուսումնասիրություն, որը համեմատում էր Օստեո-օդոնտո-կերատոպրոթեզը ավելի քիչ հայտնի օստեոկերատոպրոթեզի հետ 145 և 82 հիվանդների բաշխմամբ և մինչև 10 տարի շարունակվող ժամկետներում, տվել է հետևյալ վիճակագրությունը.
- 10-ամյա անատոմիական գոյատևում. 66% ՕՕԿ-ի և 47% օստեոկերատոպրոթեզի համար
- 2-ամյա ֆունկցիոնալ գոյատևում 63% ՕՕԿ-ի և 49% օստեոկերատոպրոթեզի համար։
- 10-ամյա ֆունկցիոնալ գոյատևում 38% ՕՕԿ-ի և 17% օստեոկերատոպրոթեզի համար[6]։
Մեկ այլ երկարաժամկետ ուսումնասիրություն 181 հիվանդի վրա, 18 տարի հետո ՕՕԿ-ի պահպանման հավանականությունը կազմում է 85%[7]։
Միջամտություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Օստեո-օդոնտո-կերատոպրոթեզը երկաստիճան գործողություն է[8]։
Վիրահատության 1-ին փուլը ներառում է հինգ առանձին ընթացակարգ.
- Աչքը բացվում է և կոպերի ամբողջ ներքին մակերեսը, եղջերաթաղանթի մակերեսը և ամբողջ սպիացած հյուսվածքը հեռացվում է։
- Այտի ներքին լորձաթաղանթը փոխպատվաստվում է աչքի նոր մակերեսի վրա
- Հեռացվում է ժանիքը կամ փոքր աղորիքը, ինչպես նաև հարակից ոսկորների և կապանների մի մասը։
- Պտուտակաձև կառուցվածքը ձևավորվել է ատամ-ոսկոր համալիրից, որը տեղադրված է պլաստիկ օպտիկական գլանով
- Ատամ-ոսկոր-գլանային համալիրը տեղադրվում է հիվանդի այտին՝ արյունամատակարարում առաջացնելու համար։
2-րդ փուլը (մոտ 4 ամիս հետո) ներառում է երկու առանձին ընթացակարգ։
- Աչքի վրայի այտերի լորձաթաղանթը բացվում է և աչքի ներքին պարունակությունը հեռացվում է
- Ատամ-ոսկոր-գլանային կոմպլեքսը հեռացվում է այտից և տեղադրվում է աչքի մեջ, իմպլանտի վրայով փոխարինվում է այտերի լորձաթաղանթը։
Պրոցեդուրայի ավարտից հետո լույսը կարող է ներթափանցել պլաստիկ գլանով, և հիվանդը կարող է ավելի լավ տեսնել[3]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պրոցեդուրան 1960-ականների սկզբին Հռոմում առաջ է քաշել իտալացի ակնաբույժ պրոֆեսոր Բենեդետտո Ստրամփելլին։
Գենետիկ և ագրոնոմ Նազարենո Ստրամպելլիի որդին՝ Բենեդետտո Ստրամփելին, վարում էր ակնաբուժության ամբիոնը Հռոմի Օսպեդալ դի Սան Ջովանի Լատերանոյում, որտեղ նա առաջին վիրաբույժներից մեկն էր Իտալիայում, որը փոխպատվաստել է եղջերաթաղանթը։ 1953 թվականին նա առաջին իտալացին էր, որը տեղադրել է ներակնային ոսպնյակներ, որոնք Մեծ Բրիտանիայում իր իսկ դիզայնով արտադրել է Rayners-ը։ 1966 թվականին Ստրամփելլին Հարոլդ Ռիդլիի և Փիթեր Չոյսի հետ եղել է Միջազգային ներակնային իմպլանտների ակումբի (IIIC) հիմնադիր անդամ։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «TOOTH-IN-EYE (OOKP) SURGERY HELP 8 REGAIN SIGHT». www.ndc.com.sg. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ մարտի 4-ին.
- ↑ Guidera, Anita (2008 թ․ փետրվարի 28). «Son's tooth helps save dad's sight». Irish Independent.
- ↑ 3,0 3,1 National Dental Centre - 25 May 2005 TOOTH-IN-EYE (OOKP) SURGERY HELP 8 REGAIN SIGHT Արխիվացված 4 Մարտ 2008 Wayback Machine
- ↑ Liu C, Okera S, Tandon R, Herold J, Hull C, Thorp S (September 2008). «Visual rehabilitation in end-stage inflammatory ocular surface disease with the osteo-odonto-keratoprosthesis: results from the UK». Br J Ophthalmol. 92 (9): 1211–7. doi:10.1136/bjo.2007.130567. PMID 18511541. S2CID 26716899.
- ↑ Viitala R, Franklin V, Green D, Liu C, Lloyd A, Tighe B (January 2009). «Towards a synthetic osteo-odonto-keratoprosthesis». Acta Biomater. 5 (1): 438–52. doi:10.1016/j.actbio.2008.07.008. PMID 18706878.
- ↑ Michael R, Charoenrook V, de la Paz MF, Hitzl W, Temprano J, Barraquer RI (August 2008). «Long-term functional and anatomical results of osteo- and osteoodonto-keratoprosthesis». Graefes Arch. Clin. Exp. Ophthalmol. 246 (8): 1133–7. doi:10.1007/s00417-008-0850-3. PMID 18491123. S2CID 13019199.
- ↑ Falcinelli G, Falsini B, Taloni M, Colliardo P, Falcinelli G (October 2005). «Modified osteo-odonto-keratoprosthesis for treatment of corneal blindness: long-term anatomical and functional outcomes in 181 cases». Arch. Ophthalmol. 123 (10): 1319–29. doi:10.1001/archopht.123.10.1319. PMID 16219722.
- ↑ Ricci R, Pecorella I, Ciardi A, Della Rocca C, Di Tondo U, Marchi V (April 1992). «Strampelli's osteo-odonto-keratoprosthesis. Clinical and histological long-term features of three prostheses». Br J Ophthalmol. 76 (4): 232llll–4. doi:10.1136/bjo.76.4.232. PMC 504235. PMID 1390492.