Օշականի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Արագածոտնի մարզ)

Այս հոդվածը ներկայացնում է Արագածոտնի մարզի Օշական գյուղի պատմության և մշակույթի հուշարձանների ցանկը, որը 2002 թ. հաստատվել է ՀՀ կառավարության կողմից^[1]։ Ցանկում ներառված է ընդամենը 79 հուշարձան (33 միավոր)։

հուշարձան	կառուցված	վայր, հասցե	կոորդ	համարանիշ	նշան.	հավելյալ նշումներ	պատկեր
Ամրոց	մ.թ.ա. 2-1 հզ	2 կմ հվ-ամ	—	2.113/1	Հ	Քասախ և Շահվերդ գետերի խառնարանի մոտ, Քասախի ձախ ափին	Լուսանկար վերբեռնել
Դամբարանադաշտ	մ.թ.ա. 2-1 հզ		—	2.113/1.1	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Ամրոց	մ.թ.ա. 1 հզ	2 կմ հս	—	2.113/2	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Դամբարանադաշտ	մ.թ.ա. 1 հզ		—	2.113/2.1	Հ	ամրոցի ներսում	Լուսանկար վերբեռնել
Ամրոց «Դիդի կոնդ»	մ.թ.ա. 7-5 դդ, վաղ մջնդ	գ. մ.	—	2.113/3	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Դամբարանադաշտ	մ.թ.ա. 2-1 հզ, 2-3 դդ.		—	2.113/3.1	Հ	«Դիդի կոնդ» բլրի լանջերին և ստորոտին	Լուսանկար վերբեռնել
Պալատական համալիր	մ.թ.ա. 7-5 դդ.		—	2.113/3.2	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Բնակատեղի «Մանկանոց»	7-18 դդ.	0,5 կմ հս-աե	—	2.113/4	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի Սբ. Սիոն (Մանկանոց)	7 դ.		—	2.113/4.1	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Կոթող Մորիկ կայսեր	7 դ.		—	2.113/4.2	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	1913 թ.	Ամատունի փող. 6	—	2.113/5	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	19 դ.	Մեսրոպ Մաշտոց փող., 6-րդ նրբ. 1	—	2.113/6	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	1928 թ.	Մեսրոպ Մաշտոց փող., 6-րդ նրբ. 3	—	2.113/7	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	1926 թ.	Մեսրոպ Մաշտոց փող., 84	—	2.113/8	Տ	Հովակիմ Անտոնյանի	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	1900 թ.	Մեսրոպ Մաշտոց փող., 86	—	2.113/9	Տ	Հովակիմ Անտոնյանի	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	1914 թ.	Մեսրոպ Մաշտոց փող., 135-137	—	2.113/10	Տ	Եղիազար Հարությունյանի	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	1931 թ.	Մեսրոպ Մաշտոց փող., 170	—	2.113/11	Տ	Գևորգ Ներսիսյանի	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	19 դ. վերջ	Մեսրոպ Մաշտոց փող., 176	—	2.113/12	Տ	Հարություն Ներսիսյանի	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	1921 թ.	Մեսրոպ Մաշտոց փող., 178	—	2.113/13	Տ	Գրիգոր Ներսիսյանի	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	1920 թ.	Մեսրոպ Մաշտոց փող., 219	—	2.113/14	Տ	Թումայենց Նիկոլի	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	1930-ական թթ.	Մեսրոպ Մաշտոց փող., 239	—	2.113/15	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	9-20 դդ.	հվ-աե մասում	—	2.113/16	Տ	Դիդի կոնդի պահպանական գոտու տարածքում	Լուսանկար վերբեռնել
Մատուռ Թուխ Մանուկ (Սբ. Գրիգոր)	12-13 դդ.		—	2.113/16.1	Տ	Դիդի կոնդի աե բլրալանջին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	9-10 դդ.		—	2.113/16.2	Հ	գործող գերեզմանոցի աե մասում	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	10 դ.		—	2.113/16.3	Հ	գործող գերեզմանոցի ամ եզրին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	11-12 դդ.		—	2.113/16.4	Հ	գործող գերեզմանոցի ամ մասում, վերին աջ անկյունը` կոտրված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	11-12 դդ.		—	2.113/16.5	Հ	գործող գերեզմանոցի հս-ամ եզրին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12 դ.		—	2.113/16.6	Հ	գործող գերեզմանոցի կնտ.-ում` երկատված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12 դ.		—	2.113/16.7	Հ	գործող գերեզմանոցի ամ մասում, Սբ. Մեսրոպ Մաշտոց եկեղեցուց աե` եռատված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12 դ.		—	2.113/16.8	Հ	գործող գերեզմանոցի ամ եզրին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12 դ.		—	2.113/16.9	Հ	գործող գերեզմանոցի կնտ.-ում	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12 դ.		—	2.113/16.10	Հ	գործող գերեզմանոցի կնտ.-ում	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12 դ.		—	2.113/16.11	Հ	գործող գերեզմանոցի կնտ.-ում	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12 դ.		—	2.113/16.12	Հ	գործող գերեզմանոցի կնտ.-ում	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12 դ.		—	2.113/16.13	Հ	գործող գերեզմանոցի կնտ.-ում	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12 դ.		—	2.113/16.14	Հ	գործող գերեզմանոցի ամ մասում, Սբ. Մեսրոպ Մաշտոց եկեղեցուց աե	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12 դ.		—	2.113/16.15	Հ	գործող Գերեզմանոցի ամ մասում	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12-13 դդ.		—	2.113/16.16	Հ	գործող գերեզմանոցի կնտ.-ում, եռատված, վերին բեկորը չի պահպանվել	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12-13 դդ.		—	2.113/16.17	Հ	գործող գերեզմանոցի աե մասում, անկյունները` կոտրված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12-13 դդ.		—	2.113/16.18	Հ	գործող գերեզմանոցի աե մասում, կանգնեցված ցածր պատվանդանին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1241 թ.		—	2.113/16.19	Հ	գործող գերեզմանոցի ամ մասում, պահպանվել է միայն ստորին մասը	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Սբ. Նշան	1265 թ.		—	2.113/16.2	Հ	որմնափակ, Թուխ Մանուկի մոտ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1291 թ.		—	2.113/16.21	Հ	գործող գերեզմանոցի հվ-ամ եզրին, պահպանվել է միայն վերնամասը` ընկած գետնին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13 դ.		—	2.113/16.22	Հ	գործող գերեզմանոցի հս մասում, վերնամասը չի պահպանվել	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Վահրամի ...	13 դ.		—	2.113/16.23	Հ	գործող գերեզմանոցի ամ մասում, պահպանվել է միայն ստորին ձախ մասը, արձանագրությունը՝ եղծված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13 դ.		—	2.113/16.24	Հ	գործող գերեզմանոցի հս-աե մասում	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13 դ.		—	2.113/16.25	Հ	գործող գերեզմանոցի կնտ.-ում, վերին աջ անկյունը` կոտրված, կանգնեցված ցածր պատվանդանին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	14-15 դդ.		—	2.113/16.26	Հ	գործող գերեզմանոցի աե մասում, վերին ձախ անկյունը` կոտրված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	15 դ.		—	2.113/16.27	Հ	գործող գերեզմանոցի կնտ.-ում, վերին աջ անկյունը` կոտրված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	16-17 դդ.		—	2.113/16.28	Հ	գործող գերեզմանոցի հս-ամ եզրին, պահպանվել է միայն վերին աջ մասը, եղծված ու անընթեռնելի արձանագրությամբ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1652 թ.		—	2.113/16.29	Հ	գործող գերեզմանոցի ամ եզրին, արձանագրությունը՝ եղծված	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Զարնիշանի	1661 թ.		—	2.113/16.30	Տ	գործող գերեզմանոցի ամ եզրին	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Սարգսի	1661 թ.		—	2.113/16.31	Տ	գործող գերեզմանոցի ամ եզրին	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Շերամ Զանի	1692 թ.		—	2.113/16.32	Տ	գործող գերեզմանոցի կնտ.-ում	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Ավետիսի	1694 թ.		—	2.113/16.33	Տ	գործող գերեզմանոցի կնտ.-ում	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Կարապետի	1697 թ.		—	2.113/16.34	Տ	գործող գերեզմանոցի ամ եզրին	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Նիկողոսի	1718 թ.		—	2.113/16.35	Տ	գործող գերեզմանոցի կնտ.-ում	Լուսանկար վերբեռնել
Դամբարանադաշտ	մ.թ.ա. 2-1 հզ	հվ-ամ մասում	—	2.113/17	Հ	գյուղի եզրին, Քասախի ձախափնյա մելիորացված հատվածում	Լուսանկար վերբեռնել
Դամբարանադաշտ	մ.թ.ա. 2-1 հզ	1,5 կմ հվ-աե	—	2.113/18	Հ	Քասախի ձախ ափին	Լուսանկար վերբեռնել
Դամբարանադաշտ	մ.թ.ա. 2-1 հզ	1 կմ հս-ամ	—	2.113/19	Հ	«Ղաչայի զաղա» վայրում	Լուսանկար վերբեռնել
Դամբարանադաշտ «Սասունիկ»	մ.թ.ա. 2 հզ	2 կմ աե	—	2.113/20	Հ	Քասախի ձախ ափին, պահպանվել է 3 հատվածներով	Լուսանկար վերբեռնել
Դամբարանադաշտ «Օղուզի տներ»	մ.թ.ա. 2-1 հզ	2 կմ աե	—	2.113/21	Հ	Քասախի ձախ ափին	Լուսանկար վերբեռնել
Դոլմեն	մ.թ.ա. 3-1 հզ	2 կմ աե	—	2.113/21.1	Հ	ներկայումս մոտակա դամբարանադաշտից մեկուսի է՝ տարածքի մելիորացման հետևանքով	Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի Մեսրոպ Մաշտոց	1875 թ.	գ. մ.	40°15′31″ հս․. լ. 44°18′56″ ավ. ե.^HGЯOL	2.113/22	Հ	վրնրգ.՝ 1962-1963 թթ., որմնանկարները՝ Հ. Մամյանի	Լուսանկար վերբեռնել
Զանգակատուն	1875 թ.		—	2.113/22.1	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Դամբարան Մեսրոպ Մաշտոցի	442-443 թթ.		—	2.113/22.2	Հ	պատվիրատու՝ Վահան Ամատունի	Լուսանկար վերբեռնել
Դպրոցի շենք	1913 թ.		—	2.113/22.3	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Կոթող Վահան Ամատունուն	5 դ.		—	2.113/22.4	Հ	վրկնգ.՝ 19 դ.	Լուսանկար վերբեռնել
Խանութի շենք	1939 թ.	Մեսրոպ Մաշտոց փող. 253	—	2.113/23	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Կամուրջ	1706 թ.	հվ մասում	40°15′24″ հս․. լ. 44°18′53″ ավ. ե.^HGЯOL	2.113/24	Հ	գյուղի եզրին, հնգաթռիչք	Լուսանկար վերբեռնել
Հուշակոթող` Հայոց Այբուբենին	1962 թ.	հս-ամ մասում	—	2.113/25	Հ	գյուղ մտնող ճանապարհին, ցածրիկ բլրի վրա, ճարտ.՝ Ջ. Թորոսյան	Լուսանկար վերբեռնել
Մատուռ Սբ. Աստվածածին	14 դ.	հվ-աե մասում	—	2.113/26	Տ	Քասախի աջ ափին, Օշականի կամրջի պահպանական գոտու տարածքում	Լուսանկար վերբեռնել
Մատուռ Թադևոս Առաքյալ	13 դ.	գ. մ.	—	2.113/27	Տ	«Մատռաթաղ»-ում	Լուսանկար վերբեռնել
Մատուռ Սբ. Սարգիս	1225 թ.	հվ-ամ մասում	—	2.113/28	Հ	Քասախի ձախ ափին, կիսաժայռափոր, Օշականի կամրջի պահպանական գոտու տարածքում	Լուսանկար վերբեռնել
Ջրաղաց	18-19 դդ.	հվ-աե մասում	—	2.113/29	Տ	Սբ. Աստվածածին մատուռի մոտ, Քասախի աջ ափին, Օշականի կամրջի պահպանակն գոտու տարածքում	Լուսանկար վերբեռնել
Քարայր-կացարանների համալիր	մ.թ.ա. 5-1 հզ	1,5 կմ ամ	—	2.113/30	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Քարայր-կացարանների համալիր	մ.թ.ա. 1 հզ	աե մասում	—	2.113/31	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Քարայր-կացարանների համալիր	քարե դար -17 դ.	2 կմ հվ-ամ	—	2.113/32	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Հնավայր «Ներքին Նավեր»	մ.թ.ա. 23-21 դդ.	գյուղից մոտ 5 կմ հվ. Շահվերդ գետի ձախափնյա հրվանդանի վրա. Փարպի և Օշական գյուղերի միջև ընկած տարածքում	—	2.113/33	Հ	հնավայրի կլոր կառույցներն ու քարայր-կացարաններն են, դամբարանադաշտը տարածվում է նաև Փարպի գյուղի հողերում	Լուսանկար վերբեռնել