Չիլով (կղզի)
| Չիլով | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | կղզի |
| Երկիր |  Ադրբեջան |
| Երկարություն | 7,8 կմ |
| Լայնություն | 6,2 կմ |
| ԲԾՄ | 8 ± 1 մետր |
| Մակերես | 11,5 կմ² |
| Ջրլիցի ափին | Կասպից ծով |
 | |
 | |
 | |
Չիլով (ադրբ.՝ Çilov Adası, նախկին անվանումը Ժիլոի կղզի[1]), Աշպերոնյան կղզեխմբի կղզի Կասպից ծովում, գտնվում է Ադրբեջանում։
Աշխարհագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մոտ 6 կմ2 մակերեսով Չիլով կղզին կազմված է ավազակավային ժայռերով, ծածկված է խեցե ավազով և սակավ տափաստանային բուսականությամբ[2]։ Երեք կողմերից Չիլովը շրջապատված է ստորջրյա խութերով[3]։
Կասպից ծովի մակարդակի իջեցման պատճառով Ուրունոս կղզին միացել է Չիլովին[3]։
Կղզին գտնվում է Ապշերոնյան թերակղզուց 25 կիլոմետր հեռավորության վրա և Բաքու քաղաքից 100 կիլոմետր հեռավորության վրա, այնտեղ կարելի է հասնել միայն ծովային տրանսպորտի կամ ուղղաթիռների միջոցով[4]։
50-ական թվականներից Բնակելի կղզում տեղակայված է եղել հակաօդային պաշտպանության զենիթահրթիռային դիվիզիա, որն իրականացրել է Բաքվի պաշտպանությունը արևելյան ուղղությամբ օդային հակառակորդի հարվածներից։ Սպառազինության մեջ էր Ցե-75 զենիթահրթիռային համալիրը։ Լուծարվել և տարհանվել է 1992-1993 թվականներին։
Ենթակառուցվածքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արևելյան ափին գտնվում է Չիլով ավանը[2]։ Ավանում գործում է մանկապարտեզ, միջնակարգ դպրոց, մզկիթ, ջրմաքրման կայան, երեք հանրակացարան, բուժկետ, թեյի տուն և այլ համայնքային կենտրոններ[4]։ Ըստ 2008 թվականի տվյալների կղզու բնակչությունը կազմել է 791 մարդ[5]։ 2015 թվականին բնակչության թիվը հասել է 1692-ի[4]։
Ստուգաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ինչ վերաբերում է կղզու ռուսերեն անվանմանը, կան երկու հիմնական վարկած։ Դեռ 1763 թվականին ռուս հիդրոգրաֆ Ֆ.Ի. Սայմոնովը գրել է.
Նեղուցի վերջում, մի կողմի վրա, գտնվում է Բնակելի կղզին, բայց դրա վրա տներ չկան։ Ասում են, որ այն այդպես է կոչվում, քանի որ Դոնի Հայտնի կազակ Ստենկա (Ստեպան) Ռազինը, Կասպից ծովում ավազակություն անելով, որոշ ժամանակ ապրել է այնտեղ։
Մեկ այլ վարկածի համաձայն Չիլով կղզին համահունչությամբ վերանվանվել է «բնակելի»։ Չիլով կղզու հնագույն անունը Շահիլան է եղել, և այն ի սկզբանե կոչվել է Ռոնիս (պարսկական անուն)[6]։
Արդյունաբերություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արդյունաբերության հիմնական ճյուղը նավթի արդյունահանումն է[2]։
«Չիլով» հանքավայրը, որը գտնվում է կղզում, գտնվում է ապշերոնյան արշիպելագի հարավ-արևմտյան ջրային տարածքում և մասամբ ափամերձ գոտում։ «Չիլերի» զարգացման սկիզբը 1948 թվականն է։ Հանքավայրի արդյունաբերական մշակումն իրականացվել է 1952 թվականից։ Աշխատանքի ողջ ընթացքում հանքավայրում փորվել է 115 ջրանցք (2010 թվականի մարտի դրությամբ գործել է 31 հորատանցք)։
«Չիլով»-ի մշակման ընթացքում հանքավայրից արդյունահանվել է 4,81 մլն տոննա նավթ։ Ներկայումս օրական արդյունահանումը կազմում է 70 տոննա (2010 թվականի տվյալներով)։ Մշակումն իրականացնում է «Ազնեֆտ» արտադրական միավորման «մայիսի 28» նավթագազային վարչությունը[7]։
Քարտեզի վրա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Азербайджан. Перечень изменений наименований географических объектов» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2022 թ․ հունվարի 27-ին. Վերցված է 2023 թ․ հուլիսի 19-ին.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Жилой остров // Евклид — Ибсен. — М. : Советская энциклопедия, 1972. — С. 642. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров ; 1969—1978, т. 9).
- ↑ 3,0 3,1 Чилов // Азербайджанская советская энциклопедия. — Б., 1987. — Т. X. — С. 349.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Elşən Baba (2015 թ․ մայիսի 26). «Остров, расположенный в 100 км от Баку». Report. Վերցված է 2022 թ․ հունվարի 27-ին.
- ↑ «Исполнительная власть Хазарского района».
{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link) - ↑ Острова Апшеронского полуострова
- ↑ Orxan Vahidoğlu (2018 թ․ ապրիլի 6). «Çilov adasında seçicilərlə görüş». ikisahil.az (ադրբեջաներեն). Վերցված է 2022 թ․ հունվարի 27-ին.
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- «Жилой». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
| ||||||
