Մարինա Միխեևա

Մարինա Միխեևա;
Ծնվել է	ապրիլի 4 (16), 1884
Ծննդավայր	Կալևալսկի շրջան, Կարելիայի Հանրապետություն, ՌԽՖՍՀ
Մահացել է	մայիսի 2, 1969 (85 տարեկան)
Մասնագիտություն	գրող

Մարիա Իվանովնա Միխեևա (ռուս.՝ Мария Ивановна Михеева, ապրիլի 4 (16), 1884, Կալևալսկի շրջան, Կարելիայի Հանրապետություն, ՌԽՖՍՀ - մայիսի 2, 1969(1969-05-02)), կարելացի հեքիաթասաց, էպիկական երգերի կատարող։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է 1884 թվականին Արխանգելսկի նահանգի Կեմսկի նահանգի Ալայարվի գյուղում (Ալոզերո) գյուղացիական ընտանիքում։ Հայրը եղել է Իվան Վասիլևիչ Կորկիևը^[1]։

Տասնութ տարեկանում ամուսնացել է, ունեցել է հինգ երեխա։ Զբաղվել է հողագործությամբ, ձկնորսությամբ։ 1921 թվականի խորհրդա-ֆիննական պատերազմի ժամանակ մեկնել է Ֆինլանդիա, բատրակություն է արել Տուրկու նահանգում՝ կալվածատիրական տնտեսությունում։ 1924 թվականին վերադարձել է, աշխատել կոլտնտեսությունում։

1941 թվականի ապրիլին Մարիա Իվանովնան եղել է «Ուխտինսկի հեքիաթասացների կոնֆերանսի» մասնակից, մասնակցել է Կալևալայի (1949) 100-ամյա հոբելյանի տոնակատարությանը, ելույթ է ունեցել Մոսկվայի Կարելյան արվեստի ստուգատեսում (1951)։ Կարելիայի ազատագրումից հետո վերադարձել է հայրենիք և աշխատել կոլտնտեսությունում։ Մարիա Միխեևան մահացել է 1969 թվականի մայիսի 2-ին, թաղված է Կալևալեի գերեզմանատանը։

1952 թվականին դարձել է ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ^[2]^[3]

Պարգևատրվել է ԿԻԽՍՀ Գերագույն Խորհրդի Նախագահության պատվոգրերով։

Ժառանգություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ՌԳԱ Կարելիայի գիտական կենտրոնի լեզվի, գրականության և պատմության ինստիտուտի արխիվում պահվում է ավելի քան 250 Հեքիաթ, ռունագրեր և երգեր, ավելի քան 400 ասացվածքներ, ասացվածքներ և հանելուկներ, որոնք գրի են առնվել Մարինա Միխեևայի պատմելով։

Հեքիաթներ պատմել և էպիկական երգեր կատարել սկսել են մանկությունից, ժողովրդական ավանդույթը փոխանցվել է տատից՝ Օ. Իևլևայից և հորից՝ Ի. Վ. Կորկկոևից (Գորկոևա)։

1946 թվականին բանահյուսագետ Վ. Յ. Եվսեևը նրանից գրի է առել մի շարք հին դիցաբանական ռունաներ՝ «Աննին մերժում է փեսացուին» (ռուս.՝ «Анни отвергает жениха»), «Վյայնմյոյնին իջնում է Վիպունենի արգանդ» (ռուս.՝ «Вяйнямёйни нисходит в утробу Випунена»), «Վյայնմյոյնին ազատում է արևը» (ռուս.՝ «Вяйнямёйни освобождает солнце»), «Лемминкяйни на пиру в Пяйвёле», «Որմզդեղնի որս» (ռուս.՝ «Охота на лося»), «Կուլերվոն ճանաչում է քրոջը» (ռուս.՝ «Куллерво узнает сестру») և այլն։

Մ. Ի. Միխեևայից ձայնագրված ռունաների մի մասը հրատարակվել է 1950 թվականին «Կարելական էպիկական երգեր» գրքում, 1951 թվականին՝ է. Ս. Տիմոնենի «Կարելական ժողովրդական հեքիաթներ» ժողովածուում։

Հայտնի են Մ. Միխեևայի «նովինները»՝ «Հեղափոխությունն իրականացվել է» (ռուս.՝ «Революция свершилась»), «Ֆիննական արշավանք» (ռուս.՝ «Финская кампания»), «Հայրենական մեծ պատերազմ» (ռուս.՝ «Великая Отечественная война»), «Պատանի պիոներ» (ռուս.՝ «Юный пионер»), «Լենինյան պատգամներ» (ռուս.՝ «Ленинские заветы»), «Ստալինն ու տրակտորիստը» (ռուս.՝ «Сталин и тракторист»), «Նոր Սամպո» (ռուս.՝ «Новое Сампо»), «Электропильщики и сплав леса», «Կալեվալայի» հոբելյանը կոլխոզում» (ռուս.՝ «Юбилей „Калевалы“ в колхозе»):

Հիշատակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մարիա Միխեևայի անունով փողոց է անվանակոչվել Կալևալա գյուղում։ Տունը, որտեղ ապրել է հեքիաթասացը, ճանաչվել է ճարտարապետության հուշարձան, որտեղ գտնվում է հեքիաթասացուհու թանգարանը։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ Коски Т. Короб песенный открою. К 100-летию со дня рождения Марии Михеевой // Ленинская Правда. 1984. 7 апреля
↑ Мария Михеева
↑ Кундозерова М. Златокудрая Сиркка, Виссарионович и новое Сампо

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Писатели Карелии : биобиблиографический словарь / Карел. науч. Центр РАН, Ин-т языка, лит. и истории, М-во культуры и по связям с общественностью; [сост. Ю. И. Дюжев ]. — Петрозаводск : Острова, 2006. С. 194—196.
Карельские народные сказки. Репертуар Марии Ивановны Михеевой. Составитель Н. Ф. Онегина. — Петрозаводск, Карельский научный центр РАН, 2010. — 643 с.
Lazijev, D. Aikakautemme satujen kertoja : [Maria Mihejeva] // Karjalan Sanomat.-1999.-7.huhtik. — Лажиев Д.Сказительница нашего времени
Kutkov, N. Sadunkertoja ja kalastaja : [Maria Mihejeva] // Kipina.-1999.-n: o 10.-S.6. — Кутьков Н.Сказочница и рыбачка
Лажиев, Д. Края нашего напевы : [О сказительнице М. И. Михеевой] // Северный курьер.-1999.-7 апреля-С.3.
В этом году исполняется 135 лет со дня рождения карельской сказительницы Марии Ивановны Михеевой : [о сказительнице из д. Алаярви] // Новости Калевалы. — Калевала, 2019. — 21 февраля (№ 6). — С. 10
Pekšujeva, O. Runonlauluaja Alajärven rannoilta : [tunnetun runonlaulajan Marija Mihejevan šyntymäštä täytty 130 vuotta] / Olga Pekšujeva // Oma Mua. — Петрозаводск, 2014. — 9. sulakuudu / šulakuuta (№ 13). — S. 10
Semečkina, T. Hiän avasi miula eepossan : Kalevalan tunnetun runolaulajan Marija Mihejevan muissolla / Tatjana Semečkina // Oma Mua. — Петрозаводск, 2014. — 6. elokuudu / elokuuta (№ 30). — S. 10 .
Михеева, М. И. (1884—1969). Карельские народные сказки. Репертуар Марии Ивановны Михеевой / Кар. науч. центр РАН, Рос. акад. наук, Ин-т яз., лит. и истории; [сост., авт. вступ. статей и примеч.: Н. Ф. Онегина; подгот. текстов и пер. с кар. яз. О. Э. Горшковой; науч. ред. Т. Г. Иванова]. — Петрозаводск : Карельский научный центр РАН, 2010. — 641 с.
Tutustumme karjalaisiin kirjailijoihin : [Maria Mihejeva] // Kipinä. — 2004. — № 4. — S. 2.
Mihejeva, M. Ukko kotimiehenä : [Satu] / Maria Mihejeva // Kipinä. — 2004. — № 4. — S. 3.
Онегина, Н. «Хотелось охватить любовью все вокруг» : [К 120-летию со дня рождения М. Михеевой] / Нина Онегина // Курьер Карелии. — 2004. — 27 мая. — С. 3.
Mihejeva, M.Mietteitä : [Runoja] / Maria Mihejeva // Carelia. — 2004. — № 4. — S. 26-29.
Onegina, N. Marija Mihejevan starinoja kuunnellen / Niina Onegina // Vienan Karjala. — 2004. — 22.sulak.
Mihejeva, M. Kurki ja kuikka : [Satu] / Maria Mihejeva // Kipinä. — 2003. — № 10. — S. 14.
Лавонен, Н. Песни звонкие слагаю… : (к столетию со дня рождения М. И. Михеевой) / Н. Лавонен // Север. — Петрозаводск, 1984. — № 4. — С. 107—109. — ISSN 0131-6222
Карельские эпические песни / Предисловие, подгот. текстов и коммент. В. Я. Евсеева. М.; Л.: Изд-во АН СССР, 1950. 526 с.
Mihejeva, Maria. Karjalaisia kansansatuja ; Karjalaisia kansansatuja. — Petroskoi : Karjalais-suomalaisen SNT : n Valtion Kustannusliike, 1951. — 110s. : kuv. ; 20sm. — [Михеева М.Карельские народные сказки]
Сказительница Мария Ивановна Михеева исполняет в деревне Ухта свою новую руну : [фото] / фот. П. Беззубенко // На рубеже. — 1949. — N 1. — С. 103
Михеева М. Антерво Випунен, Лемминкяйнен на войне // Сталинский путь. 1949. 24 февраля.
О награждении Почетными грамотами Верховного Совета Карело-Финской ССР особо отличившихся работников Института истории, языка и литературы Карело-Финской базы Академии наук СССР : указ Президиума Верховного Совета ССР // Материалы юбилейной сессии 25 — 27 января 1946 года. — Петрозаводск, 1947. — С.8-9
Сказительница Мария Михеева // На рубеже. — 1947. — № 4. — С.68-70

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

[1] Коски Т. Короб песенный открою. К 100-летию со дня рождения Марии Михеевой // Ленинская Правда. 1984. 7 апреля

[2] Мария Михеева

[3] Кундозерова М. Златокудрая Сиркка, Виссарионович и новое Сампо

[1]

[2]

[3]