Մասունք նորոյ կտակարանի
 |
Այս հոդվածն աղբյուրների կարիք ունի։ Դուք կարող եք բարելավել հոդվածը՝ գտնելով բերված տեղեկությունների հաստատումը վստահելի աղբյուրներում և ավելացնելով դրանց հղումները հոդվածին։ Անհիմն հղումները ենթակա են հեռացման։ |
| Մասունք նորոյ կտակարանի | |
|---|---|
| Տեսակ | Ավետարան |
| Գրիչ | Կոստանդին Ավղցի |
| Ծաղկող | Ստեփաննոս Վահկացի, Գրիգոր Պիծակ |
| Ստացող | Յովհաննէս Արքայեղբայր |
| Տարեթիվ | 13-րդ դար |
| Վայր | Տիրոջ գյուղ (Գռներ) |
| Թերթեր | 113+2 |
| Պրակ | 17 |
| Նյութ | մագաղաթ |
| Չափս | 24X16 |
| Լայնություն | 16 սանտիմետր |
| Գրություն | երկսյուն |
| Տող | 21 էջում |
| Կազմ | դրոշմազարդ շագանակագոյն կաշի՝ դռնակով |
| Պահպանակ | 2+2 |
| Մանրանկարչություն | կիսախորան, ճակատազարդ, լուսանցազարդ |
| Պատառիկ պահպանակ | 2+2 |
| Վիճակ | բավարար, տեղ-տեղ նորոգված |
Մասունք նորոյ կտակարանի, Կոստանդին Ավղցու գրած, Ստեփաննոս Վահկացու և Գրիգոր Պիծակի 13-րդ դարում ծաղկած ավետարանն է։ Պատվիրատուն Յովհաննէս Արքայեղբայրն է։ Գրված է մագաղաթի վրա, 113 թերթ ունի։ Գրված է բոլորագրով, կրկնակի բոլորագիծ երկաթագրով։ Կազմը դրոշմազարդ է շագանակագույն կաշի՝ դռնակով, միջուկը՝ տախտակ, աստառը՝ կապույտ երիզներով դեղին մետաքս։ Վիճակը բավարար է, տեղ-տեղ նորոգված։
Մանրանկարչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Կիսածորան՝ 10ա։
- Ճակատազարդ՝ 1գ, 79ա, 87ա, 100ա, 109ա։
- Լուսանցազարդ բուսական։
Զարդագիր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- հանգուցագիր
- թռչնագիր։
Գույներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ձեռագրում օգտագործված են կարմիր, վարդագույն, կապույտ, սպիտակ, ոսկի գույներ։
Պատառիկ պահպանակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«Գրիգոր Նիւսացւոյ Տեսութիւն ի մարդոյն կազմութիւնն» (Ճառ ԻԷ)։ Թ-Ժ դդ.։ 2 (Ա-Բ) վերջից, ստացուած 1 թերթի ընդլայնակի ծալումից։ Մագաղաթ, երկսիւն, ուղղագիծ երկաթագիր (նմուշ՝ Բա) Կարդալ՝ Բա, Աբ, Բբ, Աա. «ասացելովքն խոստով[անէ զ]ճշմարտութիւնն… խակութեան [դժուար և վտանգաւոր արարեալ դարձեալ]» (տե՛ս N 467, 141բ-3բ)։
Բովանդակություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Գործք Առաքելոց – Յռջբ. («Որք») 1գ-4ա։ Դիր («Գիր») 4ա։ Գլ. 4ա-8բ։ Ընթերց. ԺԶ 8բ։ Ց. 9բ։ Գիրք 10ա-76բ։
- Թղթ Յակոբայ – Յռջբ. («Ի փոքունս») 77աբ։ Գլ. 78աբ։ Թղթ 79ա-85բ։
- Թղթ Պետրոսի Ա – Գլ. 86աբ։ Թղթ 87ա-94ա։
- Թղթ Պետրոսի Բ – Գլ. 94աբ։ Թղթ 94բ-9բ։
- Թղթ Յովհաննու Ա – Գլ. 99բ-100ա։ Թղթ 100ա-6բ։
- Թղթ Յովհաննու Բ – Գլ. 106բ-7ա։ Թղթ 107աբ։
- Թղթ Յովհաննու Գ – Գլ. 107բ-8ա։ Թղթ 108ա-9ա։
- Թղթ Յուդայի – Գլ. 109ա։ Թղթ 109ա-11բ։
- Աղերս Եւթաղի – 112աբ։
Գրչության ժամանակի հիշատակություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գրչի հիշատակում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
|
ԶՅոհաննէս (քերուած) սրբազան արքեպիսկոպոս, որդի բարէպաշտ իշխանաց իշխանին Կոստանդեա և զեղբայր քրիստոսասէր արքային Հայոց Հեթմոյ, զստացող սորա, ծնաւղաւք իւր և համայն զարմիւք յիշեցէք ի բարին Քրիստոս, ժառանգողք սորա և վայելողք, և Աստուած զձեզ յիշեսցէ ի բարի. Ամէն։ Գրեցաւ սուրբ տառս նորակերտ տաճարին, որ յանուն Աստուած Սուրբ Հոգոյն կանգնեցաւ ի գաւղն Տիրոջ, որ է սեփհական ժառանգութիւն սուրբ անապատին Գռներոյն, որոց Տէր հովանասցի. ամէն։ - Գրչի հիշատակումը, 76բ, 78բ
|
|
|
|
ԶՅոհաննէս (քերուած) սրբազան արքեպիսկոպոս… Աստուած զձեզ յիշեսցէ ի բարի։
Նաև զձեռ[ն]ասուն աշակերտ իւր զՍտեփ[անոս] Վահկ[ացի] և զԳրիգոր՝ մականուն Պիծակ, զնկարողք սուրբ տառիցս, յիշման արժանի համարեսջիք, և զգծող սորին զԿոստանդին Աւըղցի։ - 76բ,86բ
|
|
|
|
Զաստուածահաճոյ և զերիցս երանեալ րաբունին և տէր զՅոհաննէս (քերուած) եպիսկոպոս, արքայեղբայր ամենայն Հայոց յիշեցէք ի սուրբ սրտէ և յամենայն զաւրութենէ ծնաւղաւք իւրաւք և համայն զարմաւք ի Տէր Յիսուս Քրիստոս, և որ առատն է ի տուրս բարեաց, տացէ այնմ հազարապատիկ, որ արտասուալից հառաչմամբ խնդրէ զթողութիւն մեղաց և զհանգիստըն յաւիտենից վերագրելոցս և ստորագրելոցս, գծողին և նկարագրողացն, այժմ և յարաժամ։ - 111բ
|
|
Ստացողի հիշատակում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
|
|
Ստացողի սորա Յովհաննիսի (քերուած) ողորմեսցի. ամէն։
Տարտամս ի բարիս և արագս ի չարիս, դատապարտ ծառայակիցս Յովհաննէս եպիսկոպոս յիշեալ յաստուածայնոցդ եղէց։ - 10ա, 111բ
|
|
Հետագա հիշատակություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
|
|
Զվերջին ստացող սուրբ գրոցս, զանարժան Մարկոս երէցս /տէր Մարկոսին եղբայրորդի՝ տէր Վլասին, եղբայր ըՍտեփանոս սարքաւաքին, իշեցէք, և Աստուած զձեզ իշէ. ամէն։ Թվին ՋՂ (1541), որ Շայ-Դահմազ Վրացտուն գնաց։ Աստուած զտէր Ղուկասն բարի իշէ իւր առատ ող[որ]մութեամբն, որ զմեղս խիստ էառ և ընդեց. իւր տուն Աստւկած շէն պահէ, իւր տղեքն՝ Էսումն ու Սարքիսն Աստուած պահէ, որ շատ հանգիստ նրայ տանէն - 113ա
|
|
|
|
Ես՝ Արիստակէս վարդապետս, ստացա զսուրբ գիրքս ի հալալ արցեանց իմոց՝ յիշատակ ինձ և ծնաւղաց։ - 76բ
|
|
|
|
Զստացող Արիստակէս վարդապետս և զեղբօր կուսան դստերքն՝ Մարիամն և զԵղիսաբեթն յիշեցէք։ - 78բ
|
|
|
|
Յիշատակ է սուրբ գիրքս Արիստակէս վարդապետին ի դուռն Սուրբ Ստեփաննոս Նախավկային, որ Շամբի Ձոր վերաձայնի, առաջնորդութիւն Միքայէլի աստուածաբան վարդապետին։ Թիւն ՌՃԻ (1671)։ - 85բ
|
|
|
|
Զստացող սուրբ գրոցս՝ Արիստակէս վարդապետս յիշեցէք և Աստուած ողորմի ասացէք հանդերձ ծնօղօքն և զեղբօր դըստերսն՝ զՄարիամն և զԵղիսաբեթն. ամէն։ - 86բ
|
|
|
|
ԶԱրիստակէս վարդապետս՝ զստացող սուրբ հանդերձ ծնողաւք իւրովք և համայն զարմիւք յիշեցէք ի Տէր Քրիստոս, ո՜վ սրբազան դասք քահանայից, զի ՛ դուք յիշման լինիջիք արժանի աստ, յապագայն։ - 94բ
|
|
|
|
Յ[իշեցէք] /// ի ժամ սուրբ պատարագին և դու[ք] արժանի լինիք ի սուրբ սեղանին և ահեղի սուրբ թեմին Քրիստոսի - 112բ
|
|
|
|
Զվերջին ստացող սուրբ գրոցս՝ զԱրիստակէս վարդապետս և զեղբաւրորդին իմ՝ զՀովանէսն սարգաւագն յիշեցէք ի սուրբ և ի մաքրափայլ յաղակթս ձեր, և Աստուած զձեզ յիշէ. ամէն, ամէն։ - 113ա
|
|
Գրչափորձ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
113բ էջում և պահպանակների վրայ՝ մի շարք տառեր և բառեր են փորձի համար գրված։
 |