Կնոջ օրագրի վերջին էջերը

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Կնոջ օրագրի վերջին էջերը
Տեսակգրավոր աշխատություն
ՀեղինակՎալերի Բրյուսով
Բնագիր լեզուռուսերեն
Գրվել է1910
Հրատարակվել է1910

«Կնոջ օրագրի վերջին էջերը» (այլ թարգմանություն՝ «Վերջին էջերը կնոջ օրագրից», ռուս.՝ «Последние страницы из дневника женщины»), Վալերի Բրյուսովի վիպակը, որն առաջին անգամ տպագրվել է «Русская мысль» ամսագրում 1910 թվականին[1], իսկ հետագայում ներառվել է «Գիշերներ և ցերեկներ։ Պատմվածքների ու դրամատիկական երկերի երկրորդ գիրք» (ռուս.՝ «Ночи и дни. Вторая книга рассказов и драматических сцен») գրքում (Մոսկվա, 1913 թվական)[2]։

Բովանդակություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Օրագրի հեղինակ երիտասարդ կնոջ ամուսինը սպանվել է աշխատասենյակում։ Հերոսուհին փորձում է շարունակել սովորական կյանքը՝ հավասարակշռություն պահպանելով երկու սիրեկանների միջև, սակայն նրա այրիությունն ու ազատությունը միայն բարդացնում են նրանց հարաբերությունները։ Սիրեկաններից մեկը խոստովանում է, որ ինքն է կատարել նրա ամուսնու սպանությունը, իսկ մյուսն ինքնասպան է լինում՝ չկարողանալով տանել այն գիտակցումը, որ իր սիրելին կիսում է իր բարեհաճությունը իր և իր մրցակցի միջև։ Վիպակի վերջում տառապած հերոսուհին մեկնում է Ֆրանսիայի հարավ՝ կրտսեր քրոջ ընկերակցությամբ, որը սիրահարված է նրան։

Կերպարներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Նատալյա Գլեբովնան (Նատալի), վիպակի գլխավոր հերոսուհին, երիտասարդ կին, նրա անունից է ներկայացվում պատմությունը,
  • Վիկտոր Վալերիանովիչ, Նատալյա Գլեբովնայի ամուսինը, սեպտեմբերի 15-ին սպանվել է իր աշխատասենյակում,
  • Մոդեստ Նիկանդրովիչ Իլեցկի, նկարիչ, Նատալյայի սիրեկանը,
  • Վոլոդյա, ուսանող, Նատալյայի սիրեկանը,
  • Maman, Նատալյայի մայրը, որը հիմնականում մտահոգված է իր նյութական բարեկեցությանմբ և հասարակության մեջ ունեցած կարգավիճակով,
  • Լիդոչկա, Նատալյայի տասնութամյա քույրը, որը սիրահարված է նրան,
  • Գլաշա, ծառա, Իլեցկու սիրուհին,
  • Խմիլյով, Գլաշայի հորեղբայրը, շանտաժիստ։

Քննադատություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիպակը բազմաթիվ քննադատական արձագանքներ է ստացել։ Խոսելով գլխավոր հերոսուհու կերպարի մասին՝ Ա․ Զակրժևսկին գրել է. «Այստեղ Բրյուսովը ներթափանցել է այն սրբության սրբոց խորքը, որի մասին գիտի միայն կինը, այստեղ նրա հոգեբանական վերլուծությունն օգնել է նրան նկարել կնոջ այնպիսի ավարտուն, վառ և կենդանի կերպար, ինչպիսին մենք հազիվ թե հանդիպած լինենք վերջին շրջանում»[3]։ Մյուս կողմից, Ե. Կոլտոնովսկայան գտնում է, որ կերպարն արհեստական է և հակասական, իսկ հերոսուհուն բնորոշ հանգստությունը այն բանի արդյունքն է, որ Բրյուսովը նրան օժտել է սեփական (արական) հոգեբանությամբ[4]։ Հերոսուհու մեջ հեղինակի՝ իր անձի արտացոլման մասին գրել է նաև Կոնստանտին Բալմոնտը․ «Այ-այ, ախ-ախ, օյ-օյ, ինձ համար ցավալի է։ Որտե՞ղ է Վալերի Բրյուսովը։ Կամ նա այլևս չկա՞»[5]։

Ի. Ալեքսանդրովսկին[6] տեսել է սյուժեի կապը Մարիա Նիկոլաևնա Տառնովսկայի գործի հետ, որի փեսացուն, որն իր կյանքը ապահովագրել է կես միլիոն ֆրանկով Մարիա Նիկոլաևնայի օգտին, սպանվել նրա սիրեկանի կողմից՝ պատանի Նաումովի կողմից։ Սպանության ոգեշնչողը եղել է Տառնովսկայան և նրա երկրորդ սիրեկանը՝ փաստաբան Դոնատ Պրիլուկովը։ Ինքը՝ Բրյուսովը, այդ նմանությունը չի ընդունել[7]։

Մյուս քննադատները նշել են, որ վեպում համադրվում են «լեզվի դասական խստությունը, պատմողական նյութի հմուտ բաշխումը և ֆաբուլայի արտաքին հետաքրքրականությունը»[8], ինչը նրանում «արտացոլվել է Վալերի Բրյուսովի՝ գեղարվեստական-հստակ գծերով նկարել հայեցակարգով հետաքրքիր պատկերներ»[9] և ուշադրություն են դարձրել «ձևի կատարելությանը, նրա չափազանց հստակ պատկերին, մանրամասների առատությանը, որոնք խիստ ընտրված են ընթերցողի ուշադրությունը մեկ կետի վրա կենտրոնացնելու, ինչպես նաև խիստ հղկված լեզվին։ Դա ռեալիզմ է բառի լավագույն իմաստով»[10]։

Հրատարակություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Брюсов, В. Я. Последние страницы из дневника женщины // «Русская мысль» : Ж. — 1910. — Т. 12. — № I. — С. 3—25.

«Русская мысль» ամսագրի համարը, որում տպագրվել է վիպակը, առգրավվել է անբարոյականության մեղադրանքով[2]։ Բրյուսովն ինքը «Վերջին էջերի» նման գնահատականի հետ չի համաձայնել. «Արցիբաշևի, Կամենսկու և բոլորի վերջին բոլոր վեպերը, նրանց մի մասը և մասամբ նաև Կուպրինինը, լեփ-լեցուն են այնպիսի տեսարաններով, որոնց առջև իմ վիպակը համեստության և մաքրաբարոյության գագաթնակետն է[11]։ Դատական հետապնդումը շուտով դադարեցվել է[2]։ Քննադատ Ս. Ա. Վենգերովը, «1910 թվականի գրական տրամադրությունները» հոդվածում վերլուծելով վիպակը, գրել է, որ Բրյուսովը «նախկինում էլ «հանդգնության» և ամեն տեսակ սանձարձակության դարաշրջանում չափազանց ուժեղ էր նրանով, որ ամենասկզբունքային սյուժեների մասին կարողանում էր խոսել պարզ և առանց աչքը թարթելու»[10]։

  • Брюсов, В. Я. Последние страницы из дневника женщины // «Ночи и дни. Вторая книга рассказов и драматических сцен» : Сб. — М.: Скорпион, 1913. — С. 1—59.

Ժողովածուի նպատակն է եղել «․․․դիտել կնոջ հոգեբանության առանձնահատկությունները»[12]։

  • Брюсов, В. Я. Последние страницы из дневника женщины // «Повести и рассказы» : Сб. — М.: Советская Россия, 1983.
  • Брюсов, В. Я. Последние страницы из дневника женщины // «Избранная проза» Вступ. статья А.Лаврова. Сост. и коммент. С.Никоненко. Серия «Классическая библиотека Современника» : Сб. — М.: Современник, 1989.
  • Брюсов, В. Я. Последние страницы из дневника женщины // «Последние страницы из дневника женщины» : Сб. — М.: Малое изд. предприятие «Горизонт», 1991.[13]
  • Брюсов, В. Я. Последние страницы из дневника женщины // «Последние страницы из дневника женщины» : Сб. — М.: Росмэн-Пресс, 2002. — С. 27—110. ISBN 5-353-00591-0[14]
  • Брюсов, В. Я. Последние страницы из дневника женщины // «Русская эротическая проза» : Сб. — Продолжение Жизни, 2003. — С. 453—500. ISBN 5-94730-023-0[15]
  • Брюсов, В. Я. Последние страницы из дневника женщины // «Огненный ангел» : Сб. — М.: Эксмо, 2007. — С. 427—488. ISBN 978-5-699-19657-9[16]
  • Брюсов, В. Я. Последние страницы из дневника женщины // «Моцарт» : Сб. — М.: Эксмо, 2008. — С. 493—547. ISBN 978-5-699-26322-6[17]

Աուդիոգրքեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Брюсов, В. Я. Последние страницы из дневника женщины. — М.: Вира-М, 2005. Կատարող՝ Օլեգ Ֆեոդորով, ընդհանուր տևողություն՝ 2 ժոմ 35 րոպե[18].
  • Брюсов, В. Я. Рассказы. — Союз, 2006.[19]։

Թարգմանություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գերմաներեն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Brjussow, Valeri Die letzten Seiten aus dem Tagebuch einer Frau // «Nur der Morgen der Liebe ist schön. Erzählungen und zwei Dramen.» : Сб. — Berlin: Rütten & Loening, 1987.

Ֆրանսերեն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Brioussov, Valéry Dernières pages du journal intime d'une femme / Пер. Mireille Robin. — Aix-en-Provence: Alinéa, 1991. — 110 p. — (Novella).[20]
  • Brioussov, Valéry Dernières pages du journal d'une femme / թարգմ.՝ Anne F. Masurel, նախաբանը՝ Andreï Makine. — Paris: Mercure de France, 1997. — 128 p. — (Bleue).[21]

Բեմադրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1990 թվականին Վասիլի Պանինն էկրանավորել է «Վերջին էջեր» վիպակը «Ուզեմ՝ կսիրեմ» խորագրով։ Նատալիի դերում նկարահանվել է Վերա Սոտնիկովան[22]։ Քննադատ Իրինա Գրաշչենկովայի կարծիքով՝ ռեժիսորը կարդացել է վիպակը՝ «որպես բուլվարային ոճի մելոդրամա (բոհեմ, հեղափոխականներ, սիրահար քույրեր»»[23], իսկ Ալեքսանդր Ֆեոդորովը ֆիլմը գնահատել է որպես ձախողում, քանի որ․

«Ուզեմ՝ կսիրեմ» ֆիլմում նկարահանված դերասաններից ոչ մեկն այդպես էլ չի կարողացել հասնել խաղի բնականության, այն ժամանակվա դարաշրջանին իր համապատասխանության զգացման։

— Ա․ Ֆեոդորով[24]

Չորս տարի անց վիպակի մոտիվներով թողարկվել է «Խոստովանություններ անծանոթին» (ֆր.՝ Confidences à un inconnu, անգլ.՝ Secrets Shared with a Stranger) ռուս-ֆրանսիական ֆիլմը՝ Սանդրին Բոնների մասնակցությամբ[25]։ Ֆիլմի մասին կարծիքները տարբեր են եղել[26]։

2004 թվականի հոկտեմբերի 8-ին «Պոկրովկայի թատրոնում» տեղի է ունեցել Անդրեյ Մաքսիմովի բեմադրած ներկայացման պրեմիերան, որի գլխավոր դերում հանդես է եկել Նատալյա Գրեբյոնկինան[27]։ Ըստ ռեժիսորի՝ հանդիսատեսը ներկայացումն ընդունում է հիանալի այն դեպքում, երբ քննադատությունը «կամ լռում է, կամ ծաղրում...»[28]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ № 12, отд. I, стр. 3—51
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Гречишкин, С. С., Лавров, А. В. Последние страницы из дневника женщины. Примечания к повести // Брюсов, В. Я.. — Москва: "Советская Россия", 1983. — С. 349—354.
  3. ↑ Закржевский А. Карамазовщина. Психологические параллели. Киев, 1912, с. 27 Цит. по Валерий Брюсов. Повести и рассказы. «Советская Россия», М., 1983
  4. ↑ Колтоновская Е. А. Критические этюды. СПб. 1912. С.182-184. Цит. по М. В. Михайлова, «В. Я. Брюсов о женщине (анализ гендерной проблематики творчества)»(չաշխատող հղում)
  5. ↑ Литературное наследство. Т.98. Кн.1. С.226. Цит. по М. В. Михайлова, «В. Я. Брюсов о женщине (анализ гендерной проблематики творчества)»
  6. ↑ «Записки. Покушение с негодными средствами», Одесский листок, 1910, N 294, 22 декабря. Цит. по Валерий Брюсов. Повести и рассказы. «Советская Россия», М., 1983
  7. ↑ Письмо П. Б. Струве от 9 января 1911 г., Литературный архив, вып. 5, с. 317. Цит. по Валерий Брюсов. Повести и рассказы. «Советская Россия», М., 1983
  8. ↑ Русская молва, 1913, N 130, 23 апреля. Цит. по Валерий Брюсов. Повести и рассказы. «Советская Россия», М., 1983
  9. ↑ Жатва. Журнал литературы, кн. I. M., 1912, с. 217, 222; подпись: А. Бартенев. Цит. по Валерий Брюсов. Повести и рассказы. «Советская Россия», М., 1983
  10. ↑ 10,0 10,1 Венгеров, С. А. «Литературные настроения 1910 года», Русские ведомости, 1911, N 14, 19 января. Цит. по Валерий Брюсов. Повести и рассказы. «Советская Россия», М., 1983
  11. ↑ Письмо Брюсова к П. Б. Струве от 21 ноября 1910 года, опубликовано в Литературном архиве, вып. 5. М. — Л., 1960, с. 302. Цит. по Валерий Брюсов. Повести и рассказы. «Советская Россия», М., 1983
  12. ↑ В. Я. Брюсов, «Ночи и дни. Вторая книга рассказов и драматических сцен», — М., 1913, Предисловие.
  13. ↑ «Валерий Брюсов «Последние страницы из дневника женщины»». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ օգոստոսի 26-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 23-ին.
  14. ↑ «Валерий Брюсов. «Последние страницы из дневника женщины»». Ozon.ru. Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 4-ին.
  15. ↑ «Валерий Брюсов. «Русская эротическая проза»». Ozon.ru. Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 4-ին.
  16. ↑ «Валерий Брюсов. «Огненный ангел»». Ozon.ru. Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 4-ին.
  17. ↑ «Валерий Брюсов. «Моцарт»». Ozon.ru. Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 4-ին.
  18. ↑ «В. Я. Брюсов «Последние страницы из дневника женщины» (аудиокнига MP3)». Ozon.ru. Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 4-ին.
  19. ↑ «В. Я. Брюсов «Рассказы» (аудиокнига MP3)». Ozon.ru. Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 4-ին.
  20. ↑ Dernières pages du journal intime d’une femme
  21. ↑ Dernières pages du journal d’une femme
  22. ↑ «Информация о фильме «Захочу — полюблю»». Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 10-ին.
  23. ↑ Гращенкова И. Н. Кино Серебряного века: русский кинематограф 10-х годов и кинематограф русского послеоктябрьского зарубежья 20-х годов. — М.: Издательство А. А. Можаева, 2005. — 432 с. — (Кино моей Родины). — ISBN 5-85302-404-3
  24. ↑ Фёдоров, А. Провал(ռուս.) // «Мнения» : Ж. — 1991. — № 3. — С. 43—44.
  25. ↑ «Secrets Shared with a Stranger» (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 4-ին. Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 10-ին.
  26. ↑ [1](անգլ.) // Film Journal. — 1995. — Т. 98. — № 7—12.
  27. ↑ «Спектакли «Последние страницы из дневника женщины»». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 4-ին. Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 10-ին.
  28. ↑ Максимов, А. Меня убили критики(ռուս.) // АиФ Москва. — 2005. — № 04 (602).

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Կնոջ_օրագրի_վերջին_էջերը&oldid=9489204» էջից