Թենյու

Թենյու
Թենյու
Ծնունդ	6-րդ դար
Ծննդավայր	Traprain Law
Վախճան	7-րդ դար
Սրբացված կարգ	կաթոլիկ սուրբ
Հիշատակության օր	Հուլիսի 18
Աշխատանք	գրող
Ամուսին	Օուեն ապ Ուրիեն
Զավակներ	Սուրբ Մունգո

Թենյու (լատին․՝ Theneva), (Թանի, Թանեա, Դենու և այլն, 6-րդ դար, Traprain Law - 7-րդ դար), քրիստոնեական լեգենդար սուրբ, որը սրբադասվել է միջնադարյան Շոտլանդիայի Գլազգո քաղաքում։ Եղել է վեցերորդ դարի Գոդոդին թագավորության (որը հետագայում դարձել է Լոթիան) արքայադուստր, ծնունդ է տվել սուրբ Կենտիգեռնին, որը Ստրաթքլայդ թագավորության բրիտոնների առաքյալն էր ու Գլաս Գհու (Գլազգո) քաղաքի հիմնադիրը։ Նա և իր որդին համարվում են քաղաքի համահովանավոր սրբերը, իսկ Գլազգոյի սուրբ Էնոք հրապարակը ենթադրաբար կառուցվել է նրան նվիրված միջնադարյան մատուռի տեղում, որն էլ կառուցված է եղել նրա գերեզմանի մոտ («Սուրբ Էնոք»-ը իրականում «Սեյնթ Թենյու»-ի ձևափոխված արտասանությունն է)^[1]։ Հիշատակի օրը նշվում է ամեն տարի՝ հուլիսի 18-ին։

Անուն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Իր որդու գրառված առաջին կենսագրության մեջ նշված է Թանի անունով^[2]։ Vita Kentigerni («Սուրբ Մունգոյի կյանքը»)^[3] գրքում, որը գրվել է եպիսկոպոս Ջոսելին Գլազգոացու, հետագայում խմբագրվել քահանա Ջոսելին Ֆարնեսցու կողմից, նրա անունը նշված է որպես Թանյու^[2]։ Հանդիպում են նաև Թենյու, Թենոու և Դենյու (կամ Դվինվեն)^[2] տարբերակները։ 1521 թվականին Ջոն Մեյրի Historia Majoris Britanniae ժամանակագրության մեջ նրան անվանում են Թամետես, որը Լոթ թագավորի դուստրն էր ու Արթուր թագավորի ասպետ սըր Գավեյնի քույրը^[4]։ Երբեմն հանդիպում է Թամետա կամ Թենելիս անուններով։

Լեգենդ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սուրբ Թենյուին նկարագրել են որպես «Շոտլանդիայի պատմության մեջ հայտնի բռնաբարության առաջին զոհ, որի նկատմամբ բռնություն է կատարվել, և առաջին միայնակ մայր»^[2]։ Նա հղիացել է իր որդով, երբ ուելսեցի արքայազն Օուեն ապ Ուրիենը բռնաբարել է նրան։ Վերջինս ծպտված է եղել որպես կին և միամիտ արքայադստեր հանդեպ սեռական ոտնձգությունից հետո խոստովանել է նրան․ «Մի լացիր, քույր իմ, քանի որ ես քեզ հետ չեմ արել այն, ինչ անում է տղամարդը կույսի հետ։ Մի՞թե ես կին չեմ քեզ նման»^[5]։ Իմանալով դստեր հղիության մասին՝ բարկացած հայրը՝ թագավոր Լոդունը (Լոթ), որոշել է Թրափրեյն Լո ժայռից ցած գցելով սպանել նրան։ Հրաշք է տեղի ունեցել և նա ընկնելիս չի մահացել․ կենդանի հայտնվելով ժայռի ստորոտին՝ նա մի փոքրիկ նավակ է նկատել, որը նրան Ֆիրթ-օֆ-Ֆորթ գետով հասցրել է Քուրոս։ Այնտեղ սուրբ Սերֆը նրան ապաստան է տվել, որտեղ էլ նա ծնունդ է տվել ու դաստիարակել իր որդի Քենթիգեռնին, որին Սերֆն անվանել էր «Մունգո» (շատ հարազատ անձ)։

Թենյուի մասին կան նաև ուելսական լեգենդներ․

Գլազգոյից սուրբ Թենյուի պաշտամունքը տարածվել է նաև Ուելսում, որտեղ ասվում էր, որ նա ունեցել է նաև այլ որդիներ՝ ամուսնանալով հյուսիսցի արքայազն Դինգադի հետ։ Նրա մասին ամենավաղ գրառումը հանդիպում է <Սուրբ Վինիֆրեդի կյանքը> աշխատության մեջ (մոտ. 1140), որտեղ Վինիֆրեդը խորհրդի համար դիմում է սուրբ Էլերիին։ Վերջինս նրան հանձնում է իր մոր՝ Թեոնիայի խնամքին, որին էլ ի վերջո Վինիֆրեդը փոխարինում է որպես Գվիթերինի (Քլոյդ) վանամայր։ Քլոյդում Քենթիգեռնին նույնպես պաշտում էին^[6]։

Ժամանակակից գրականության մեջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քեյթլին Հերբերթի «Բրիտանիայի մութ ժամանակները» եռերգության Bride of the Spear պատմավեպի հերոսուհին է^[7]^[8]^[9], որպես Թանյու (1982, Սբ․ Մարտինի հրատարակչատուն), ինչպես նաև Նայջել Թրանթների «Դրուիդների զոհաբերությունը» պատմավեպի հերոսուհին՝ որպես Թանեա (1993, Հոդդեր & Ստոուգթոն)։

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ցանկությունների ծառ

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ The Glasgow Story: "St. Enoch's Church". Retrieved 15 April 2012.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 Durkan, J. (2000). «What's in a Name? Thaney or Enoch». Innes Review. 51: 80–00. doi:10.3366/inr.2000.51.1.80.
↑ «The Vita Kentigerni». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ նոյեմբերի 8-ին. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 2-ին.
↑ Bruce, Christopher. Entry "Thametes". The Arthurian Name Dictionary.
↑ Schulenburg, Jane Tibbetts. Forgetful of Their Sex: Female Sanctity and Society, ca. 500-1100. Harvard University Press, 1998, p. 226.
↑ Woolf, Alex. "The Glasgow Story: Saint Thenew". Retrieved 15 April 2012.
↑ https://www.goodreads.com/book/show/2973409-bride-of-the-spear
↑ http://carlanayland.blogspot.com/2013/03/bride-of-spear-by-kathleen-herbert.html
↑ http://d.lib.rochester.edu/camelot/text/interview-with-kathleen-herbert

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

[1] The Glasgow Story: "St. Enoch's Church". Retrieved 15 April 2012.

[Durkan-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 Durkan, J. (2000). «What's in a Name? Thaney or Enoch». Innes Review. 51: 80–00. doi:10.3366/inr.2000.51.1.80.

[3] «The Vita Kentigerni». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ նոյեմբերի 8-ին. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 2-ին.

[4] Bruce, Christopher. Entry "Thametes". The Arthurian Name Dictionary.

[schul-5] Schulenburg, Jane Tibbetts. Forgetful of Their Sex: Female Sanctity and Society, ca. 500-1100. Harvard University Press, 1998, p. 226.

[6] Woolf, Alex. "The Glasgow Story: Saint Thenew". Retrieved 15 April 2012.

[7] ttps://www.goodreads.com/book/show/2973409-bride-of-the-spear

[8] ttp://carlanayland.blogspot.com/2013/03/bride-of-spear-by-kathleen-herbert.html

[9] ttp://d.lib.rochester.edu/camelot/text/interview-with-kathleen-herbert

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]