Էսպրեսո սրճեփ
Էսպրեսո սրճեփ (էսպրեսո-մեքենա), սարքավորում էսպրեսո սրճային ըմպելիքների համար։
Էսպրեսո սրճեփի գործունեության սկզբունքը՝ որոշակի ճնշման տակ աղացած սրճի վրա տաք ջրի բացթողումն է։ Շատ մոդելներ համալրված են նաև կապուչինո պատրոստող սարքով։
Աշխատանքի սկզբունքը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Առաջինը ստեղծվել է 1901 թվականին[1] (ստեղծող — Լուիջի Բեցցեռա (իտալ.՝ Luigi Bezzera)[2]), էսպրեսո սրճեփը բազմիցս փոխել է կառուցվածքը և աշխատանքի սկզբունքը։
Ջերմային էսպրեսո մեքենա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ջերմային սրճեփի աշխատանքի սկզբունքը կայանում է ջրի գոլորշու ճնշման օգնությամբ սուրճի շերտին։
Առաջին ջերմային սրճեփները ունեին կաթսա՝ ջուրը տաքացնելու համար և առանձին խողովակներ, որը թույլատրում է միաժամանակ պատրաստել մի քանի տեսակի սուրճ[1]։
Տվյալ մեքենայի աշխատանքի սկզբունքը մինչև հիմա փոխվում է՝ դառնում ավելի մատչելի։
Մխոցային էսպրեսո մեքենա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Առաջին փորձնական մեքենաները, որոնք օգտագործվում են պտուտակային մխոցով, մշակվել են իտալացիներ Պիեռ Թերեզիո Արդուինոյի և Մարկ Կրեմոնեսի կողմից։ 1930-ական թվականներին Կրեմոնեսը արտոնագրեց իր գյուտերից մի քանիսը` էսպրեսո մեքենան ձևափոխելու համար, որոնց թվում էր նաև մխոց օգտագործելը։ 1936 թվականին՝ Կրեմոնեսի մահվանից հետո, նրա կինը՝ Ռոզետա Սկոզան, մի քանի անգամ փորձել է սրճեփ վաճառողներին վաճառել ամուսնու գյուտի լիցենզիան, բայց անօգուտ էր:Նրանցից մեկը եղել է Ջովանի Ահիլ Գաջիան (см. Gaggia), ով ապօրինի օգտվել էր Կրեմոնեսի գյուտից և 1938 թվականի սեպտեմբերի 5-ին[3] գրանցեց սուրճի մեքենայի արտոնագիր՝ պտուտակային մխոցով։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից (1939-1945) հետո, Մարկ Կրեմոնեսի կինը հայց է ներկայացրել ընդդեմ Գաջիայի ՝ հեղինակային իրավունքի խախտման համար և շահել է գործը։ Գաջիան՝ հրաժարվելով Կրեմինոսի մխոցային մեխանիզմից, մշակեց ավելի նոր զսպանակային-մխոցային մեխանիզմ։ 1947 թվականին նա ներկայացրեց այդ մեխանիզմով ապարատի նախատիպը, որն էլ համարվեց առաջին ժամանակակից էսպրեսո մեքենան[4]։
Դրա մեջ օգտագործվում է մխոց, որը ջուր է մղում սուրճի մի շերտի միջով, որը պայմանավորված է լծակի միջոցով օգտագործվող մարդու մկանային ուժով։
Էսպրեսո պոմպային մեքենայի գործողությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Առաջին մեխոցային սրճեփը դարձավ Faema E61, որը հայտնվեց 1961 թվականին։
Ի տարբերություն մխոցային սուրճի մեքենայի, որտեղ ցանկալի ջրի ճնշումը ձեռք է բերվել մեքենայական օպերատորի մկանային ուժի շնորհիվ, էլեկտրական պոմպը օգտագործվում է պոմպային էսպրեսո մեքենայում `անհրաժեշտ ճնշման տակ ջուրը մղելու համար։
Պոմպայն սրճեփները հանդիսանում են ամենատարածվածը ու այսօր օգտագործվում է սրճարաններում և այլ հաստատություններում։
Օդային-պոմպային էսպրեսո մեքենաներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ի տարբերություն պոմպայնի, օդային-պոմպային մեքենաները օգտագործում են սեղմած գազի հզորությամբ՝ ջրի ճնշումը ստեղծելու համար, որը սովորաբար մատուցվել է առանձին ջեռուցիչ։
Գազի որակը օգտագործվում է մթնոլորտային օդով (սեղմված է ձեռքի կամ էլեկտրական կոմպրեսորի միջոցով) կամ սեղմված ածխածնի երկօքսիդի միջոցով։
Առաջին մոդելը Handpresso Wild կոնստրուկցիայով է, որը հայտնվել է 2007 թվականին։
Օդային-պոմպային էսպրեսո մեքենաները աչքի են ընկնում կոմպակտությամբ և թեթև կոնստրուկցիայով, ինչը հնարավորություն է տալիս դրանք հանգիստ տեղափոխել։
Էսպրեսո մեքենայի ավտոմատացումը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ըստ ավտոմատացման աստիճանի էսպրեսո-մեքենաները բաժանվում են.
- Մեխանիկական էսպրեսո մեքենան, որտեղ պետք է ջրի ճնշում, հաշված կիրառումը օպերատորի ֆիզիկական ուժը։
- Կիսաավտոմատ էսպրեսո մեքենան ինքնուրույն ստեղծում է ջրի ճնշումը։ Հետագա ըմպելիքի ամբողջ պատրաստումը պայմանավորված է օպերատորի կողմից։
- Ավտոմատ էսպրեսո մեքենան ինքնուրույն ստեղծում են ջրի ճնշում և ավտոմատ դիզավորում է։ Միևնույն ժամանակ ղեկավարումը չափաբաժնով է և սուրճի բեռնումը պատասխանում է օպերատորը։
- Սուպերավտոմատ էսպրեսո մեքենան արդեն ինքնուրույն լցնում է ըմպելիքը բաժակի մեջ։
Ավտոմատ մեքենաները լայնորեն չեն օգտագործվում սրճարաններում և այլ հաստատություններում, քանի որ նրանց պատրաստած սուրճը չի համապատասխանում ստանդարտներին (էսպրեսո), որը մշակվել է «Էսպրեսո» ստանդարտացման իտալական ինստիտուտի կողմից։ Ավտոմատ մեքենաներում սուրճի արդյունահանումը շատ ավելի ցածր է `պահանջվող խցկման և թափելու ժամանակին հասնելու անկարողության պատճառով, նաև ավտոմատ մեքենաներում «փրփուրը» ձեռք է բերվում նախնական մտրակ սուրճով, և ոչ թե արդյունահանման պատճառով, ինչպես դասական էսպրեսսոյի դեպքում[5]։
Սուպեր-ավտոմատ մեքենաները տարածված են դարձել ինչպես առօրյա կյանքում (որոնք կոչվում են կենցաղային), այնպես էլ սննդի հաստատություններում (արդյունաբերական ավտոմեքենաներ), որտեղ սուրճը պետք է պատրաստել մեծ քանակությամբ, դրա համար չկա հատուկ պատրաստված անձնակազմ (բարիստա)։ Ոչ բոլոր ռեստորաններում են թույլատրում տեղադրել արդյունաբերական սուպեր ավտոմատ սուրճի մեքենաներ, բայց այնպիսի խոշոր ցանցերում, ինչպիսիք են McDonalds-ը, Sbarro-ն, Starbucks-ը (և այլն) դրանք տեղադրվում են յուրաքանչյուր այդպիսի ռեստորանում։
Ինչպես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Էսպրեսո
- Սրճեփ
Ծանոթագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 Espresso timeline(անգլ.)
- ↑ Our history(իտալ.)
- ↑ Реминный С. Легенды Caffe Napoletano. Часть 2. Кофеварка. — 12.03.2016
- ↑ Большая книга кофе, 2017
- ↑ «Istituto Nazionale Espresso Italiano» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013 թ․ ապրիլի 18-ին. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 9-ին.
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Стивенсон Т. Большая книга кофе = The curious barista's guide to coffee (2015) / Пер. с англ. З. Тимофеевой. — М.: Э (Эксмо), 2017. — С. 105—111. — 223 с.
- Оборудование для приготовления эспрессо // Кофе: рецепты, коктейли, советы, мастер-классы / Сост. Денисов Д.И., Цыро С.В.. — М.: Ресторанные ведомости, 2014. — С. 49—58. — 176 с.
- Шомер Д.С. Кофе Эспрессо. Руководство для профессионалов = Espresso coffee: Professional techniques (2004) / Пер. с англ. В.В. Полонского. — М.: Гурмэ Стайл, 2007. — С. 39—65. — 176 с.