Եվգենիա Ռատներ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Եվգենիա Ռատներ
Դիմանկար
Ծնվել է1886
ԾննդավայրՍմոլենսկ, Ռուսական կայսրություն
Մահացել է1931
Մահվան վայրԲուտիրյան բանտ, Տվերսկի շրջան, Մոսկվայի կենտրոնական վարչական շրջան, Մոսկվա, ԽՍՀՄ
Քաղաքացիություն ԽՍՀՄ և  Ռուսական կայսրություն
Մասնագիտությունքաղաքական գործիչ
ԿուսակցությունՍոցիալ-հեղափոխական կուսակցություն
 Evgeniya Ratner Վիքիպահեստում

Եվգենիա Մոիսեևնա Ռատներ (ազգանվան տարբերակներ` Էլկինդ, Ռատներ-Էլկինդ, 1886, Սմոլենսկ, Ռուսական կայսրություն - 1931, Բուտիրյան բանտ, Տվերսկի շրջան, Մոսկվայի կենտրոնական վարչական շրջան, Մոսկվա, ԽՍՀՄ[1]), քաղաքական գործիչ, սոցիալիստ-հեղափոխականների կուսակցության Կենտրոնական Կոմիտեի անդամ։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Եվգենիա Ռատները ծագումով քաղքենիական դասից է։ Ծնվել է 1886 թվականին[2], Սմոլենսկի նահանգի զեմստվոյական բժիշկ, ժառանգական պատվավոր քաղաքացի Մոիսեյ Գրիշաևիչ Ռատների ընտանիքում, մայրը` Մարիա Լվովնա Շմերն էր[3][4]։ Ավարտել է Սմոլենսկի կանանց գիմնազիան։ Այնուհետև սովորել է Շվեյցարիայում` Ցյուրիխի համալսարանում։ 1922 թվականին դատարանում տված նրա ցուցմունքի համաձայն ունեցել է թերի բարձրագույն կրթություն[4]։ Այլ տվյալների համաձայն ավարտել է համալսարանը[5][6]։

1902 թվականից սոցիալիստ-հեղափոխականների կուսակցության անդամ էր։ 1904 թվականի ապրիլի 12-ին ձերբակալվեց Սմոլենսկում, տեղի էսեռների կուսակցության կազմակերպման գործով։ Մասնակցել է 1905 թվականի հեղափոխությանը։ Ժանդարմերիայի վարչակազմի զեկույցներում նշվում է, որպես Սմոլենսկում 1905 թվականի փետրվարի 20-ին անցկացվող ցույցի կազմակերպիչ և մասնակից, ինչպես նաև 1905 թվականի փետրվարի 25-ին Ժողովրդական Տան թատրոնում ելույթ ունեցող։ Դեկտեմբերյան ապստամբության ժամանակ Մոսկվայում մարտնչել է Պրեսնյայի և Պրոխորովկայի բարիկադների վրա։ Էսեռների կուսակցության Հյուսիս Արևմտյան մարզային կոմիտեի կազմակերպիչ և անդամ։ 1917 թվականի Փետրվարյան հեղափոխության ժամանակ Պետրոգրադում և Մոսկվայում ակտիվորեն զբաղվել է կուսակցական աշխատանքներով։ Ընտրվել է Մոսկվայի քաղաքային դումայի պատգամավոր, եղել է Ռուսաստանի Հանրապետության ժամանակավոր խորհրդի (Նախախորհրդարան) անդամ, հարել է էսեռների կուսակցության ձախ կենտրոնին[7]։ 1917 թվականի դեկտեմբերին սոցիալիստ–հեղափոխականների կուսակցության IV համագումարում ընտրվել է կուսակցության Կենտկոմի անդամ, մտել բյուրոյի կազմի մեջ։ 1918 թվականի ամռանը եղել է ընդհատակյա աշխատանքում, ղեկավարել է Կենտկոմի Մոսկովյան բյուրոն։ 1919 թվականի օգոստոսին եղել է Միասնական պետական արխիվային ֆոնդի Մոսկովյան բաժամունքի VIII մասնաճյուղի կառավարիչը[8]։ 1919 թվականի հոկտեմբերի 9-ին ձերբակալվել է Մոսկվայում, հետագայում ազատ է արձակվել[6]։

Եվգենիա Ռատները Բուտիրսկայա բանտում, 1922.

1920 թվականին կրկին ձերբակալվել է, տեղափոխվել Բուտիրկայի բանտ, որտեղ գտնվել է իր երեք տարեկան երեխայի, Ալեքսանդրի հետ միասին։ 1921 թվականի մայիսի 10-ին բաց նամակ է ուղարկել Ֆելիքս Ձերժինսկուն, խորհրդային բանտում անչափահաս երեխայի իրավունքների ոտնահարման վերաբերյալ[9]։

1922 թվականի օգոստոսի 7-ին սոցիալիստ-հեղափոխականների կուսակցության դատավարության ընթացքում Համառուսական Կենտգործկոմին կից Գերագույն Հեղափոխական տրիբունալի կողմից դատապարտվեց մահապատժի և տեղափոխվեց Լյուբլյանկայի ներքին բանտ։ 1922 թվականի օգոստոսի 8-ին Համառուսական Կենտգործկոմի նախագահության կողմից վճռի ի կատար ածումը հետաձգվեց։ Նրան պահում էին ՊՔՎ-ի Ներքին բանտում, խիստ ռեժիմի կալանքի տակ։ 1923 թվականի մարտին և հուլիսին հացադուլ կազմակերպեց։ 1924 թվականի հունվարի 14-ին գնդակահարությունը փոխարինվեց 5 տարվա ազատազրկմամբ։ 1925 թվականի սկզբին 6–ից մինչև 13 տարեկան 3 երեխաների հետ 3 տարով աքսորվում է Արխանգելսկի նահանգի Պեչորայի ուեզդի Ուստ-Ցիլմա գյուղ, աքսորավայրում նա պատիժը կրում է Բորիս Իվանովի (1890—1938) և Միխայիլ Ցետլինի (1890—1937) հետ միասին[10]։ 1925 թվականի հունվարին նա անցկացրեց 9-օրյա հացադուլ, որից հետո մոր` Մարիա Լվովնայի և երեք երեխաների հետ տեղափոխվեց Սամարղանդ։ Այստեղ նա աշխատում էր որպես տնտեսագետ[11] և հրատարակեց տեղական արտադրության հարցերի վերաբերյալ գիրք։ 1930 թվականի մարտի 6-ին Էսեռների տաշքենդյան խմբի անլեգալ ժողովում քննարկվեց Սամարղանդ աքսորված ՍՀԿ Կենտկոմի անդամներ Եվգենի Ռանտերի և Նիկոլայ Իվանովի, վարքագծի հարցը, նրանց մեղադրելով ոչ կուսակցական վարքագծի համար, որն արտահայտվում է կոմունիստական մամուլի հետ համագործակցությամբ[12]։

1925 թվականին Ռատները բանտից դուրս եկավ ծանր ուռուցքաբանական հիվանդությամբ։ 1930 թվականին տեղափոխվում է Մոսկվա, Բուտիրկայի բանտային հիվանդանոց, որտեղ էլ մահանում է 1931 թվականի գարնանը, քաղցկեղից[6], այլ տվյալներով քաղցկեղի հետ կապված վիրահատության հետևանքով։

Ընտանիք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Առաջին ամուսին` էսեռ Լև Մոիսեևիչ Էլկինդ[13]։
    • Երեք երեխաներ` որդի, դուստր և որդի Ալեքսանդրը (ծնված 1918)
  • Երկրորդ ամուսին` Ալեքսանդր Պավլովիչ Ստրուժինսկի (1892—1937 կամ 1938), էսեռ, այնուհետև սոցիալիստ-հեղափոխական (փոքրամասնության)[13]։
  • Եղբայր` Ալեքսանդր Մոիսեևիչ Ռատներ, էսեռ, մահացել է 1918 թվականին Պետրոգրադում, ի պաշտպանություն Սահմանադիր ժողովի կազմակերպված ցույցի ժամանակ, կարմիր բանակայինների արձակած կրակոցներից[14]։
  • Եղբայր` Գրիգորի Մոիսեևիչ Ռատներ, նախկին էսեռ, ելույթ է ունեցել 1922 թվականին էսեռների Կուսակցության դատավարության ընթացքում, դատապարտել է իր նախկին ընկերներին, այդ թվում քրոջը, 1938 թվականին ռեպրեսիայի է ենթարկվել[14]։
  • Եղբայր` Լև Մոիսեևիչ Ռատներ, վիրաբույժ։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ [1] По другим не подтверждённым данным в Ленинграде
  2. ↑ По другим сведениям 1885
  3. ↑ «ГЕНЫ ХИРУРГИИ: ОТ ОТЦА К СЫНУ | Медицина Российской Федерации» (ռուսերեն). www.medicinarf.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ սեպտեմբերի 14-ին. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 14-ին.
  4. ↑ 4,0 4,1 Костин Н. Д. Десять покушений на Ленина. Отравленные пули.
  5. ↑ Жертвы политического террора в СССР
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 РАТНЕР Е. М. — ДЗЕРЖИНСКОМУ Ф. Э.
  7. ↑ В источнике ошибочно сказано, что Ратнер была женой Чернова, другими источниками это не подтверждается. ru/HISTORY/FELSHTINSKY/protokoly_sr.txt Протоколы заседаний ЦК Партии социалистов-революционеров (июнь 1917 — март 1918 г.) с комментариями В. М. Чернова. Под ред. докторов исторических наук Ю. Г. Фельштинского и Г. И. Чернявского // Вопросы истории, 2000, № № 7, 8, 9, 10 Արխիվացված 2013-07-11 Wayback Machine
  8. ↑ ДЕТИ ГУЛАГа // Архив Александра Н. Яковлева
  9. ↑ Янсен Марк. Суд без суда. 1922 год. Показательный процесс социалистов-революционеров. М.: Возвращение. 248 с. ISBN 5-7157-0037-X
  10. ↑ «Н. А. Морозов, О. И. Азаров, Л. А. Кызъюров, В. М. Полещиков, М. Б. Рогачев, М. В. Таскаев. ХРОНИКА политических репрессий в Коми крае. 1918—1960 гг». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ սեպտեմբերի 14-ին. Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 14-ին.
  11. ↑ Игорь Абросимов. Р — Ри — Свод персоналий
  12. ↑ «Михаил Соколов. Дело «Реставрация»». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հոկտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 14-ին.
  13. ↑ 13,0 13,1 Российские социалисты и анархисты после Октября 1917 года — список
  14. ↑ 14,0 14,1 Российские социалисты и анархисты после Октября 1917 года — список

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Եվգենիա_Ռատներ&oldid=9514111» էջից