Դիտել Օմսկ էջի աղբյուրը

{{Տեղեկաքարտ Բնակավայր
| կարգավիճակ = Քաղաք
| հայերեն անվանում = Օմսկ
| բնօրինակ անվանում = Омск
| զինանշան = Coat_of_Arms_of_Omsk_(2002).png
| դրոշ = Flag of Omsk.svg
| դրոշի նկարագրում = 
| զինանշանի նկարագրում = 
| դրոշի լայնություն = 
| զինանշանի լայնություն = 
| պատկեր = Omsk Vrubel Museum.jpg
| պատկերի նկարագրում = 
| lat_deg = 56
| lat_min = 54
| lat_sec = 59
| lon_deg = 73
| lon_min = 22
| lon_sec = 0
| CoordAddon = type:city(10472629)_region:RU
| CoordScale = 
| երկիր = Ռուսաստան
| ենթարկում = 
| երկրամասի տեսակ = 
| երկրամաս = 
| երկրամասը աղյուսակում = 
| շրջանի տեսակ = 
| շրջան = 
| շրջանը աղյուսակում = 
| համայնքի տեսակ = 
| համայնք = 
| համայնքը աղյուսակում = 
| ներքին բաժանում = 
| ղեկավարի պաշտոն = 
| ղեկավար = 
| հիմնադրման թվական = 1716
| առաջին հիշատակում = 1716
| այլ անվանումներ = 
| տվյալ կարգավիճակում = 
| տարածք = 572,9
| կենտրոնի բարձրություն = 
| կլիմա = 
| պաշտոնական լեզու = 
| բնակչություն = 1 160 670
| մարդահամարի թվական = 2013
| խտություն = 
| ագլոմերացիա = 
| ազգային կազմ = ռուսներ&nbsp;-&nbsp;84,9%<br />կազախներ&nbsp;-&nbsp;3,2%<br />ուկրաինացիներ — 1,9%<br />թաթարներ&nbsp;-&nbsp;1,8%<br />գերմանացիներ&nbsp;-&nbsp;1,2%
| կրոնական կազմ = 
| էթնոհորոնիմ = 
| ժամային գոտի = 
| DST = կա
| հեռախոսային կոդ = +7 3812
| փոստային ինդեքս = 644xxx
| փոստային ինդեքսներ = 
| ավտոմոբիլային կոդ = 55
| իդենտիֆիկատորի տեսակ = 
| թվային իդենտիֆիկատոր = 
| կայք = http://www.admomsk.ru/
| երկրի քարտեզ = 
| երկրի քարտեզի չափ = 300
| երկրամասի քարտեզ = 
| երկրամասի քարտեզի չափ = 300
| շրջանի քարտեզ = 
| շրջանի քարտեզի չափ = 300
| Վիքիպահեստում = Omsk
}}

'''Օմսկ''' ([[ռուսերեն]]՝ ''Омск''), [[Ռուսաստան]]ի խոշորագույն քաղաքներց մեկը, Օմսկ մարզի և նույնանուն շրջանի վարչական կենտրոնը։ Գտնվում է Սիբիրի հարավարևմտյան մասում, Իրտիշին Օմ գետի միախառնվելու վայրի մերձակայքում։ Ռուսաստանի միլիոնանոց քաղաքներից է. բնակչության թվաքանակը 2021 թվականի հունվարի տվյալներով եղել է 1 139 897։ Այդ ցուցանիշով Սիբիրում զբաղեցնում է երկրորդ (Նովոսիբիրսկից հետո), ամբողջ Ռուսաստանում՝ իններորդ տեղը։ Արդյունաբերական, գիտա-կրթական, մշակութային, մարզական կենտրոն է<ref name="БРЭ-ТОМ-24">{{Ռուսերեն գիրք |ссылка=https://bigenc.ru/geography/text/2688923 |автор=Горячко М.Д., Павлинов П.С. и др |заглавие=Омск |ответственный=председ. [[Осипов, Юрий Сергеевич|Ю.С. Осипов]] и др., отв. ред. С.Л. Кравец |год=2014 |издание=[[Большая Российская Энциклопедия]] (в 35 т.) |место=М. |издательство=Научное издательство «[[Большая российская энциклопедия (издательство)|Большая российская энциклопедия]]» |том=24. Океанариум - Оясио |страницы=178 |страниц=766 |isbn=978-5-85270-361-3 |тираж=26000 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181110200235/https://bigenc.ru/geography/text/2688923 |archive-date=2018-11-10}}</ref>, տրանսպորտային կարևոր հանգույց. կայարան ունի անդրսիբիրյան երկաթուղու վրա, գետային նավահանգիստ՝ նավարկելի Իրտիշի ափին։

== Պատմություն ==
Հիմնադրվել է 1716, քաղաքի կարգավիճակ ստացել 1781 թվականին։ Ցարական կայսրության ժամանակնեևրում եղել է Արևմտյան Սիբիրի, այնուհետև՝ Տափաստանային տարածաշրջանի գեներալ-նահանգապետի նստավայրը։ Ռուսաստանում քաղաքացիական պատերազմի ժամանակաշրջանում կարճ ժամանակով՝ 1918-1920 թվականներին եղել է հակաբոլշևիկյան ռուսական պետության մայրաքաղաքը, որտեղ նաև պահվել է ցարական ոսկու պաշաչրը։

Ներկայումս քաղաքը, մարզկենտրոն լինելու հետ մեկտեղ, Օմսկի ու տարայի թեմակալ եպիսկոպոսի և Սիբիրի իմամի նստավայրն է։

Օմսկը արժանացել է «Աշխատանքային փառքի քաղաք» կոչման։ Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի [[2020 թվական]]ի [[հուլիսի 2]]-ի հրամանագրով նրան շնորհվել է նաև «''Աշխատանքային արիության քաղաք''» («''Город трудовой доблести''“») կոչումը<ref>[http://publication.pravo.gov.ru/Document/View/0001202007020031 Указ Президента Российской Федерации от 02.07.2020 № 444 «О присвоении почётного звания Российской Федерации „Город трудовой доблести“»]</ref>

== Պատկերասրահ ==
<gallery>
Omsk 73.43248E 54.96602N.jpg|Քաղաքի տեսքը արբանյակից
Lenmostzakat.jpg|Լենինգրադյան կամուրջը
Вид на правый берег Иртыша с Ленинградского моста.jpg|Իրտիշի առափնյան
Установка изомеризации "Изомалк-2" ОАО "Газпромнефть-Омский НПЗ".jpg|Նավթավերամշակման գործարանում
Речной вокзал (Омск).JPG|Գետային նավահանգիստը
Omsk Pushkin Library.jpg|Պուշկինի անվան գրադարանը
Dormition of the Theotokos Church - Omsk.jpg|Վերափոխման տաճարը
Омск. Фонтан на театральной площади и городской совет.jpg|Թատերական հրապարակը
Омский Академический театр драмы.jpg|Դրամատիկական թատրոնը
Arlekin.jpg|Տիկնիկային թատրոնը
ArenaOmsk.jpg|Մարզապալատը
</gallery>

== Քույր քաղաքներ ==
Օմսկը բարեկամական սերտ հարաբերություններ ունի հետևյալ քաղաքների հետ<ref>{{Cite web |title=Зарубежные города-партнеры Омска |url=https://admomsk.ru/web/guest/city/international/foreign |access-date=2020 թ․ փետրվարի 1 |website=admomsk.ru |publisher=Omsk |language=ru}}</ref>.
{{div col|colwidth=20em}}
*{{դրոշ|Թուրքիա}} [[Անթալիա]], [[Թուրքիա]]
*{{դրոշ|Չինաստան}} [[Ֆուչժոու]], [[Չինաստան]]
*{{դրոշ|Բելառուս}} [[Գոմել]], [[Բելառուս]]
*{{դրոշ|Մալթա}} [[Համրուն]], [[Մալթա]]
*{{դրոշ|Չինաստան}} [[Կայֆին]], Չինաստան
*{{դրոշ|Լեհաստան}} [[Լյուբլին]], [[Լեհաստան]]
*{{դրոշ|Չինաստան}} [[Մանջուրիա]], Չինաստան
*{{դրոշ|Ղազախստան}} [[Պավլոդար]], [[Ղազախստան]]
*{{դրոշ|Ղազախստան}} [[Պետրոպավլովսկ]], Ղազախստան
*{{դրոշ|Սլովակիա}} [[Պուխով]], [[Սլովակիա]]
*{{դրոշ|Չինաստան}} [[Ուրումչի]], Չինաստան
<!-- rest - not twinning-->
{{div col end}}

=== Կլիմա ===
Օմսկին բնորոշ է մայրցամաքային խոնավ կլիման, որը ''Köppen climate classification''-ի դասակարգմամբ կրում է ''Dfb'' նիշը։

{{Եղանակի Աղյուսակ
|location=Օմսկ
|metric first=yes
|single line=yes
|Jan record high C=4.2
|Feb record high C=8.0
|Mar record high C=14.1
|Apr record high C=31.3
|May record high C=35.5
|Jun record high C=40.1
|Jul record high C = 40.4
|Aug record high C = 38.0
|Sep record high C = 32.9
|Oct record high C = 27.4
|Nov record high C = 16.1
|Dec record high C = 4.5
|year record high C = 40.4
|Jan high C = −12.0
|Feb high C = −10.3
|Mar high C = -2.5
|Apr high C = 9.1
|May high C = 19.0
|Jun high C = 23.9
|Jul high C = 25.3
|Aug high C = 22.7
|Sep high C = 15.9
|Oct high C = 8.1
|Nov high C = -3.7
|Dec high C = −9.8
|year high C = 7.1
|Jan mean C = -16.3
|Feb mean C = -15.0
|Mar mean C = -7.3
|Apr mean C = 3.7
|May mean C = 12.5
|Jun mean C = 18.0
|Jul mean C = 19.6
|Aug mean C = 16.9
|Sep mean C = 10.4
|Oct mean C = 3.5
|Nov mean C = -7.3
|Dec mean C = -13.8
|year mean C = 2.1
|Jan low C = −20.5
|Feb low C = −19.4
|Mar low C = −12.0
|Apr low C = -1.0
|May low C = 6.3
|Jun low C = 12.0
|Jul low C = 14.2
|Aug low C = 11.6
|Sep low C = 5.7
|Oct low C = -0.3
|Nov low C = −10.5
|Dec low C = −17.9
|year low C = -2.7
|Jan record low C = −45.1
|Feb record low C = −45.5
|Mar record low C = −41.1
|Apr record low C = −26.4
|May record low C = −12.9
|Jun record low C = -3.1
|Jul record low C = 2.1
|Aug record low C = −1.7
|Sep record low C = −7.6
|Oct record low C = −28.1
|Nov record low C = −41.2
|Dec record low C = −44.7
|year record low C = −45.5
|precipitation colour = green
|Jan precipitation mm = 23
|Feb precipitation mm = 18
|Mar precipitation mm = 17
|Apr precipitation mm = 21
|May precipitation mm = 35
|Jun precipitation mm = 51
|Jul precipitation mm = 66
|Aug precipitation mm = 54
|Sep precipitation mm = 37
|Oct precipitation mm = 30
|Nov precipitation mm = 34
|Dec precipitation mm = 29
|year precipitation mm = 415
|Jan humidity = 80
|Feb humidity = 78
|Mar humidity = 76
|Apr humidity = 64
|May humidity = 54
|Jun humidity = 60
|Jul humidity = 68
|Aug humidity = 70
|Sep humidity = 70
|Oct humidity = 74
|Nov humidity = 81
|Dec humidity = 81
|year humidity = 71
|Jan rain days = 1
|Feb rain days = 0.4
|Mar rain days = 3
|Apr rain days = 10
|May rain days = 17
|Jun rain days = 17
|Jul rain days = 18
|Aug rain days = 19
|Sep rain days = 18
|Oct rain days = 13
|Nov rain days = 5
|Dec rain days = 1
|year rain days = 122
|Jan snow days = 28
|Feb snow days = 25
|Mar snow days = 18
|Apr snow days = 9
|May snow days = 2
|Jun snow days = 0.2
|Jul snow days = 0
|Aug snow days = 0
|Sep snow days = 1
|Oct snow days = 11
|Nov snow days = 22
|Dec snow days = 28
|year snow days = 144
|Jan sun = 68
|Feb sun = 125
|Mar sun = 184
|Apr sun = 235
|May sun = 284
|Jun sun = 319
|Jul sun = 321
|Aug sun = 248
|Sep sun = 180
|Oct sun = 105
|Nov sun = 71
|Dec sun = 61
|year sun = 2201
|source 1 = Pogoda.ru.net<ref name = pogoda >{{Cite web |title=Weather and Climate - The Climate of Omsk |url=http://www.pogodaiklimat.ru/climate/28698.htm |access-date=2015 թ․ նոյեմբերի 30 |publisher=Weather and Climate (Погода и климат) |language=ru}}</ref>
|source 2 = NOAA (sun, 1961–1990)<ref name = NOAA >
{{Cite web |title=Omsk Climate Normals 1961–1990 |url=ftp://ftp.atdd.noaa.gov/pub/GCOS/WMO-Normals/TABLES/REG_II/RA/28698.TXT |access-date=2015 թ․ նոյեմբերի 30 |publisher=[[National Oceanic and Atmospheric Administration]]}}</ref>
|date = August 2010
}}

== Բնակչություն ==
{{ՌԴբնակչություն|Омск|Оформление=standard|Столбцов=11|2020=1 185 000}}

== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}

== Գրականություն ==
* {{Ռուսերեն գիրք |автор=[[Кочедамов, Виктор Ильич|Кочедамов В. И.]] |заглавие=Омск. Как рос и строился город |год=1960 |место=Омск |издательство=Омское книжное издательство |страниц=112}} [http://www.russianlaw.net/art/kochedamov/omsk/ Репринтное издание], 2013
* {{Ռուսերեն գիրք |автор=[[Сизов, Сергей Григорьевич|Сизов С. Г.]] |заглавие=Белая столица России: повседневная жизнь Омска (июнь 1918 − ноябрь 1919 гг.) |год=2018 |место=Омск |издательство=Изд-во СибАДИ |страниц=240 (15,5 п.л.) |isbn=978-5-00113-102-1}}
* {{Ռուսերեն գիրք |автор=[[Сизов, Сергей Григорьевич|Сизов С. Г.]] |заглавие=Омск в годы «послевоенного сталинизма» (1946 — март 1953 гг.): монография |год=2012 |место=Омск |издательство=СибАДИ |страниц=252 с., ил. (15,75 п.л.) |isbn=978-5-93204-620-3}}
* {{Ռուսերեն գիրք |автор=[[Сизов, Сергей Григорьевич|Сизов С. Г.]] |заглавие=Омск в годы «оттепели»: Жизнь города в контексте эпохи (Март 1953—1964 гг.) |год=2003 |место=Омск |издательство=Изд-во СибАДИ |страниц=172 (10 п.л.) |isbn=978-5-93204-126-9}}
* {{Ռուսերեն գիրք |ref=Поспелов |автор=[[Поспелов, Евгений Михайлович|Поспелов Е. М.]] |заглавие=[[Географические названия мира. Топонимический словарь]] |ответственный=отв. ред. Р. А. Агеева |год=2002 |издание=2-е изд., стереотип |место=М. |издательство=Русские словари, Астрель, АСТ |страниц=512 |isbn=5-17-001389-2 |тираж=3000}}

== Արտաքին հղումներ ==
{{Wikivoyage|Omsk}}
* {{official|http://www.admomsk.ru/ }} {{ru}}
* {{Cite EB1911|wstitle=Omsk|short=x}}
* [https://admomsk.ru/web/guest/main Официальный портал Администрации города Омска]
* [http://www.omskgorsovet.ru/ Официальный сайт Омского городского Совета] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090418005238/http://omskgorsovet.ru/ |date=2009-04-18 }}
* {{dmoz|World/Russian/Страны_и_регионы/Европа/Россия/Субъекты_Федерации/Омская_область/Омск/}}
* {{Cite web |author=Типичный Омск |date=2015 թ․ սեպտեմբերի 4 |title=Самый лучший док.фильм про Омск !!! |url=https://www.youtube.com/watch?v=xWkudAzpoj0 |accessdate=2018 թ․ նոյեմբերի 14}}
* {{Cite web |author=Б. А. Коников |title=«Омская стоянка» – открытия, гипотезы, факты |url=http://sfrik.omskreg.ru/page.php?id=81 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160427220736/http://sfrik.omskreg.ru/page.php?id=81 |archivedate=2016 թ․ ապրիլի 27 |accessdate=2016 թ․ ապրիլի 6 |publisher=Сибирский филиал Института наследия}}
* {{Cite web |author=Игорь Фёдоров |date=2016 թ․ ապրիլի 22 |title=Игорь Фёдоров: Деньги на омские дороги есть. Мэрия не хочет их брать! |url=http://newsomsk.ru/news/39971-igor_fedorov_dengi_na_omskie_dorogi_est_meriya_ne_/ |accessdate=2016 թ․ ապրիլի 23 |publisher=Новый Омск}}
* {{Cite web |date=2016 թ․ մարտի 31 |title=Омские депутаты предложили объявить в городе чрезвычайную ситуацию из-за дорог |url=http://www.om1.ru/auto/news/82088/ |accessdate=2016 թ․ ապրիլի 1 |publisher=Om1.ru}}

{{Արտաքին հղումներ}}
{{Ռուսաստանի քաղաք-միլիոնատերեր}}

[[Կատեգորիա:1716 թվականին հիմնադրված բնակավայրեր]]
[[Կատեգորիա:Ռուսաստանի քաղաքներ]]