«Մրջյուններ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Հետ է շրջվում 1144578 խմբագրումը, որի հեղինակն է՝ 130.193.124.166 (քննարկում) մասնակիցը |
չ Bot: Migrating 135 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q7386 (translate me) |
||
Տող 61. | Տող 61. | ||
{{Link FA|sl}} |
{{Link FA|sl}} |
||
{{Link GA|no}} |
{{Link GA|no}} |
||
[[am:ጉንዳን]] |
|||
[[an:Formicidae]] |
|||
[[ang:Ǣmette]] |
|||
[[ar:نمل]] |
|||
[[arc:ܫܘܫܡܢܐ]] |
|||
[[ast:Formiga]] |
|||
[[ay:K'isimira]] |
|||
[[az:Qarışqa]] |
|||
[[ba:Ҡырмыҫҡалар]] |
|||
[[bat-smg:Skrozdės]] |
|||
[[be:Мурашкі, насякомыя]] |
|||
[[be-x-old:Мурашкі (вусякі)]] |
|||
[[bg:Мравки]] |
|||
[[bjn:Samut]] |
|||
[[bm:Ntigiɲɛ]] |
|||
[[bn:পিঁপড়া]] |
|||
[[bo:འབུ་གྲོག་མ།]] |
|||
[[br:Merien]] |
|||
[[bs:Mravi]] |
|||
[[ca:Formiga]] |
|||
[[ceb:Hulmigas]] |
|||
[[chr:ᏙᏒᏓᎵ]] |
|||
[[cs:Mravencovití]] |
|||
[[cy:Morgrugyn]] |
|||
[[da:Myre]] |
|||
[[de:Ameisen]] |
|||
[[el:Μυρμήγκι]] |
|||
[[eml:Furmîga]] |
|||
[[en:Ant]] |
|||
[[eo:Formiko]] |
|||
[[es:Formicidae]] |
|||
[[et:Sipelglased]] |
|||
[[eu:Inurri]] |
|||
[[fa:مورچه]] |
|||
[[fi:Muurahaiset]] |
|||
[[fj:Qasikalolo]] |
|||
[[fr:Fourmi]] |
|||
[[frr:Miiren]] |
|||
[[ga:Seangán]] |
|||
[[gl:Formiga]] |
|||
[[gn:Tahýi]] |
|||
[[gu:કીડી]] |
|||
[[hak:Ngie-kûng]] |
|||
[[he:נמליים]] |
|||
[[hi:चींटी]] |
|||
[[hif:Chuunti]] |
|||
[[hr:Mravi]] |
|||
[[ht:Foumi]] |
|||
[[hu:Hangyák]] |
|||
[[ia:Formica]] |
|||
[[id:Semut]] |
|||
[[ilo:Kutón]] |
|||
[[io:Formiko]] |
|||
[[is:Maurar]] |
|||
[[it:Formicidae]] |
|||
[[ja:アリ]] |
|||
[[jv:Semut]] |
|||
[[ka:ჭიანჭველასებრნი]] |
|||
[[kk:Құмырсқалар]] |
|||
[[kn:ಇರುವೆ]] |
|||
[[ko:개미]] |
|||
[[koi:Кӧдзыв]] |
|||
[[ks:رے]] |
|||
[[ksh:Omöseck]] |
|||
[[kv:Кодзувкот]] |
|||
[[ky:Кумурскалар]] |
|||
[[la:Formica]] |
|||
[[lb:Seechomessen]] |
|||
[[lbe:МитӀикьукьу]] |
|||
[[lez:Цегвер]] |
|||
[[lt:Skruzdėlės]] |
|||
[[lv:Skudru dzimta]] |
|||
[[map-bms:Semut]] |
|||
[[mg:Vitsika]] |
|||
[[mhr:Кутко]] |
|||
[[mk:Мравка]] |
|||
[[ml:ഉറുമ്പ്]] |
|||
[[mr:मुंगी]] |
|||
[[ms:Semut]] |
|||
[[my:ပုရွက်ဆိတ်]] |
|||
[[mzn:ملیجه]] |
|||
[[nah:Āzcatl]] |
|||
[[nds:Miegeems]] |
|||
[[nds-nl:Miegamp]] |
|||
[[new:इमू (प्राणी)]] |
|||
[[nl:Mieren]] |
|||
[[nn:Maur]] |
|||
[[no:Maur]] |
|||
[[nv:(*wálá-)]] |
|||
[[oc:Formiga]] |
|||
[[pam:Panas]] |
|||
[[pfl:Ämänze]] |
|||
[[pl:Mrówkowate]] |
|||
[[pnb:کیڑی]] |
|||
[[pt:Formiga]] |
|||
[[qu:Sisi]] |
|||
[[rm:Furmiclas]] |
|||
[[ro:Furnică]] |
|||
[[ru:Муравьи]] |
|||
[[rue:Мурянкы]] |
|||
[[sc:Formiga]] |
|||
[[scn:Furmìcula]] |
|||
[[sco:Eemock]] |
|||
[[sh:Mrav]] |
|||
[[si:කූඹියා]] |
|||
[[simple:Ant]] |
|||
[[sk:Mravcovité]] |
|||
[[sl:Mravlje]] |
|||
[[so:Quraansho]] |
|||
[[sr:Мрав]] |
|||
[[su:Sireum]] |
|||
[[sv:Myror]] |
|||
[[sw:Sisimizi]] |
|||
[[szl:Mrowcowate]] |
|||
[[ta:எறும்பு]] |
|||
[[te:చీమ]] |
|||
[[tg:Мӯрча]] |
|||
[[th:มด]] |
|||
[[tl:Langgam]] |
|||
[[tr:Karınca]] |
|||
[[tt:Кырмыскалар]] |
|||
[[udm:Кузьыли]] |
|||
[[ug:چۈمۈلە]] |
|||
[[uk:Мурахи]] |
|||
[[ur:چیونٹی]] |
|||
[[uz:Chumoli]] |
|||
[[vi:Kiến]] |
|||
[[war:Tubák]] |
|||
[[wo:Melentaan]] |
|||
[[wuu:蚂蚁]] |
|||
[[xal:Шорһлҗн]] |
|||
[[yi:מוראשקע]] |
|||
[[zh:蚂蚁]] |
|||
[[zh-min-nan:Káu-hiā]] |
|||
[[zh-yue:蟻]] |
12:31, 14 Մարտի 2013-ի տարբերակ
Մրջյուններ | ||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Գիտական դասակարգում | ||||||||||||||
|
||||||||||||||
Լատիներեն անվանում | ||||||||||||||
Formicidae
Latreille, 1802
|
||||||||||||||
Հոմանիշներ | ||||||||||||||
Formicariae | ||||||||||||||
|
Մրջյուններ (լատին․՝ Formicidae), թաղանթավորների կարգի միջատների ընտանիք: Ի տարբերություն կարգի մյուս ընտանիքների՝ մրջյունների կուրծքը փորիկին է միանում 1-2 հատվածներից կազմված բարակ, շարժուն ցողունիկով: Հայտնի է մոտ 7000 տեսակ:
Արտաքին հատկանիշներ
Մրջյունների մարմնի երկարությունը 0,8-30 մմ է, աչքերը՝ պարզ, բարդ կամ բացակայում են: Բեղիկները բարակ են, ծնկաձև, 12-13 հատվածանի: Բերանային ապարատը ծամող է: Կան թևավոր և անթև տեսակներ:
Վարք
Ջերմասեր են, տեսակների թիվն ու քանակը արևադարձային երկրներում ավելի շատ է, քան բարեխառն գոտում: Զարգացած բնազդներով հասարակական միջատներ են: Մրջյունների գաղութը սովորաբար կազմված է ձու ածող մեկ կամ մի քանի էգերից («թագուհիներ»), սեռապես չզարգացած բազմաթիվ էգերից («չաշխատավորներ») և թևավոր արուներից ու էգերից («աշխատավորներ»): Աշխատանքի բաժանումը կատարվում է խոշոր, միջին ու փոքր մրջյունների միջև: Գաղութի ամենաբազմանդամ խմբի` աշխատավորների վրա են դրված բույն կառուցելու, սնունդ հայթայթելու, մատղաշներին կերակրելու, թշնամիներից պաշտպանելու պարտականությունները:
Բազմացում
Տարեկան մեկ անգամ մրջյունների բնում զարգանում են թևավոր արուներ ու էգեր, որոնք ամուսնական թռիչքի համար լքում են բույնը: Բեղմնավորումը տեղի է ունենում օդում կամ գետնի վրա, ապա արուները ոչնչանում են, իսկ էգերը կորցնում են թևերը և սկսում նոր բույն կառուցել:
Բները լինում են բարդ: Կան և մշտապես բույն չունեցող՝ թափառական տեսակներ:
Սննդառություն
Մրջյունները սնվում են բուսական ու կենդանական կերով, որոշ տեսակներ` առավելապես լվիճների քաղցր արտաթորանքով: Աշխատավոր մրջյունները թագուհուն և թրթուրներին սնում են իրենց թգագեղձերի արտադրած հյութով` տրոֆոլաքսիսով:
Նշանակություն
Մրջյունները օգտակար են, նպաստում են սերմերի տարածմանը, բույսերի փոշոտմանը, հողառաջացմանը, ոչնչացնում են վնասատուների թրթուրները: Որոշ տեսակները վնաս են հասցնում տեխնիկական կուլտուրաների մթերքներին: Որոշ երկրներում ձեռնարկվում են մրջյունների պահպանման միջոցառումներ: Կաղապար:Link FA Կաղապար:Link FA Կաղապար:Link FA Կաղապար:Link FA Կաղապար:Link FA Կաղապար:Link GA