Jump to content

Պերուացիներ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Պերուացիներ

Պերուացիներ, ազգ Պերուում։ Կազմավորվել են հիմնականում իսպանահնդկացիական ծագմամբ մետիսներից։ Կազմում են երկրի բնակչության մոտ կեսը (33 մլն, 2019 թվական)։ Բնակվում են գլխավորապես առափնյա շրջաններում և Անդեր լեռներում։ Կրոնով կաթոլիկներ են։ Պերուացիների իսպաներեն լեզվի մեջ մեծ քանակությամբ բառեր են մտել հնդկացիական (հատկապես՝ կեչուա) լեզուներից։ Հնդկացիական ազդեցությունը գգալի է նաև նյութական և հոգևոր մշակույթի մի շարք բնագավառներում։ Պերուացիներ են անվանում նաև Պերուի ողջ բնակչությանը, որի մոտ կեսը հնդկացիներ են։ Իսպաներենը և կեչուան 1975 թվականից պետական լեզուներ են։

Պերուում կա երկու պետական լեզու, իսպաներենը և կեչուան, իրենց տարածվածության պատճառով։ Օֆիցիալ ստատուս ունի գրական իսպաներենը, բայց մարդիկ խոսում են իսպաներենի իրենց ձևով, դրանց առանձնահատկությունը նրանում է, որ նրանք օկտագործում են հնդկացիների բառերը, բնական զոնաների անվանումները և այլ տերմինները։

Պերուի էթնիկ հիմք են կազմում կեչուա ցեղերը, որոնք ինկերի օգնությամբ հպատակեցրել են այլ ցեղերին։ 1532-1572թ․ իսպանացիները, օգտվելով հնդկական քաղաքացիական կռիվներից, գրավեցին Ինկերի պետությունը։ Ստեղծվեց Պերուի փոխարքայությունը։ Ձևավորվել է էթնոռասայական բաժանում. Երկրի բնակչությունը բաղկացած է չորս խմբից՝ կրեոլներ (իսպանացիների անմիջական հետնորդներ, որոնք արդեն ծնվել են Պերուում), իսպանա-հնդկական մետիսները, հնդիկներ և ավելի ուշ՝ միգրանտներ եվրոպական այլ երկրներից։ Էթնոսոցիալական շերտավորման ավելի բարձր մակարդակ զբաղեցրել են կրեոլները, մետիսները և այլ սպիտակամորթները։ Պատմականորեն և մշակութային առումով Պերուի բնակչությունը կարելի է բաժանել երեք շրջանների՝ ափ (Կոստա), լեռներ (Սիերա), արևադարձային անտառներ (Սելվա)։ 16-17 դդ. հնդկացիների թիվը նվազել է նրանց շահագործման պատճառով։ 18-րդ դարում։ նա մասամբ ապաքինվել է.

Որոշ գիտնականներ կարծում են, որ «պերուացիներ» տերմինը պետք է վերագրել իսպանացի բնակչությանը։ Այն ներառում է սպիտակամորթներ, մետիսներ, մուլատներ, չոլոն (մետիսացած հնդիկներ), նրանց 60%-ը։ Մնացածը՝ կեչուա, այմարա և անտառային հնդկացիներ, դիտարկվում են առանձին։ Բացի այդ, «հնդիկ» տերմինն արգելվել է 1972 թվականին՝ որպես նվաստացուցիչ տերմին և փոխարինվել «գյուղացի» անունով։ Ըստ զբաղմունքի՝ հնդիկները գյուղացիներն են։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պերուացիներ» հոդվածին։