Չիլիի ազգային օրհներգ

Չիլիի ազգային օրհներգ
Տեսակ	օրհներգ
Բառերի հեղինակ	Eusebio Lillo?
Երգահան	Ramón Carnicer?
Երկիր	Չիլի
National anthem of Chile Վիքիպահեստում

Չիլիի ազգային օրհներգը (իսպ.՝ Himno Nacional de Chile, արտ. [ˈimno nasjoˈnal de ˈtʃile]), որը նաև հայտնի է որպես Canción Nacional ([kanˈsjon nasjoˈnal] թարգմ. «Ազգային երգ») կամ ինչպես ասվում է սկզբում Puro, Chile, es tu cielo azulado (Ինչքան մաքուր է, Չիլի քո կապույտ երկինքը), ընդունվել է 1828 թվականին։ Այն ունի երկու բառերի և երկու մեղեդիների պատմություն, որոնք կազմում են երեք տարբեր տարբերակներ։ Ներկայիս տարբերակը ստեղծել է Ռեմոն Քարնիսերը, Էուսեբիո Լիլոյի բառերով և ունի վեց մաս, գումարած կրկներգը։

Պատմություն

Ազգային առաջին օրհներգը

Չիլիի առաջին օրհներգը սկիզբ է առել 1809 թվականին, երբ կառավարությունը հունվարի 13-ին հայտարարեց երաժշտության և բառերի ստեղծման նպատակի մասին։

Երգահան Մանուել Ռոբլեսը և բանաստեղծ Բերնարդո դե Վերա ի Պինտադոն հանձն առան իրագործել այս մանդատը և նրանց «Ազգային երգ»-ի դեբյուտը տեղի ունեցավ 1820 թվականի օգոստոսի 20-ին, Դոմինգո Արտիագա թատրոնում, չնայած շատ պատմաբաններ պնդում են, որ այն հնչեցրել և երգել են 1819 թվականի սեպտեմբերի փառատոնների ընթացքում։

Սկզբում բոլորը կողմ էին երգին։ Թատրոնում միշտապես երգելու ավանդույթը դանդաղորեն անհետացավ, մինչև առաջարկեցին, որ այն երգեն միայն պետության տոների ժամանակ։

Բժիշկ Բերնարդո Վերան անկախության պատմության մեջ հայտնի Ռոբլեսի երաժշտության ներքո երգած բանաստեղծությունների հեղինակն էր։

Առաջին օրհներգը երգել են 1828 թվականին, երբ այն փոխարինվեց ներկայիս երգով։

Ազգային երկրորդ օրհներգը

Չիլիի երկրորդ և ներկայիս ազգային օրհներգը ստեղծվել է իսպանացի երգահան Ռամոն Քարնիերի կողմից, երբ նա աքսորված էր Անգլիա իր ազատամիտ գաղափարների պատճառով։

Մարիանո Եգանիան՝ Լոնդոնում Չիլիի նախագահը, անդրադարձավ Ռոբելսի երաժշտության ստացած քննադատությանը, խնդրեց Քարնիերին ստեղծել մի նոր օրհներգ՝ Բերնհարդ դե Վերայի նախնական տեքստով։ Իսպանացի երաժիշտը ամենայն հավանականությամբ գրել է 1827 թվականին։ Այն ժամանակ, երբ նա վերադարձավ Բարսելոնա, և իր օրհներգը լույս տեսավ 1828 թվականի դեկտեմբերի 23-ին, Սանտյագոյում՝ Արգենտինա թատրոնում։ Տարիներ հետո՝ 1847 թվականին, Չիլիի կառավարությունը երիտասարդ բանաստեղծ Էուսեբիո Լիլոյին վստահեց նոր տեքստը, որը կփոխարիներ Վերա ի Պինտադոյի հակա-իսպանական բանաստեղծությանը, իսկ Անդրե Բելլոյի հետազոտությունից հետո, պահպանեց նախնական կրկներգը ("Dulce patria, recibe los votos...")։ Երգի բառերը փոքր-ինչ վերանայվել են 1909 թվականին։

Ագուստո Պինոչետիի ռազմական կառավարման ընթացքում(1973-1990) երրորդ տունը պաշտոնապես ընդգրկվեց, քանի որ այն ներառում էր զինված ուժերը և ազգային ոստիկանությունը (Կարբիններ) փառաբանող տողեր։ Պինոչետեիի ռեժիմի ավարտից հետո՝ 1990 թվականին, երգում էին միայն ռազմական միջոցառումների ժամանակ։ Նախկին ռազմական ռեժիմի կողմնակիցները նույնպես երգում էին օրհներգը երրորդ տան հետ միասին մասնավոր արարողությունների և հանրահավաքների ժամանակ։

1990 թվականի մարտին Սանտիագոյի Խուլիո Մարտինես Պրադանոս Ազգային մարզադաշտում՝ Ժողովրդավարության վերադարձի տոնակատարության ժամանակ, օրհներգը հնչեց իր ներկայիս մեղեդիով՝ F մաժոր տոնայնությունը բարձրացրած (Օրհներգի պաշտոնական, թագավորական, երաժշտական տարբերակը), որը Քարնիերի երկրորդ օրհներգի բնօրինակ մեղեդին է։ Սա այն տարբերակն է, որ 1991-ից մինչև 2013 թվականը հնչում էր Չիլիի հեռուստաալիքների հեռարձակման մուտքի և ելքի ժամանակ։ Հիմա օրհներգը հնչում է C մաժոր տոնայնությամբ մուտքի և ելքի ընթացքում։

Ջոե Վոլշը՝ հայտնի երաժիշտ, որը Միացյալ Նահանգներում Eagles ռոք խմբի անդամներից էր, Լոս Անջելեսում երգեց Չիլիի ազգային օրհներգը, 2003 թվականի Angeles of Anaheim բեյսբոլ խաղի ժամանակ։

Կա նաև թարգմանություն մապուդունգուներենով, որը ամենամեծ և ամենատարածված բնիկ խոսակցական լեզուն է Չիլիում և խոսվում է մապուչեների կողմից։

Պաշտոնական տարբերակ

Ներքևում երգի ամենաշատ հնչեցված տարբերակն է, որը համապատասխանում է 5-րդ տան ամբողջական տարբերակին և կրկներգին։

Spanish original

Puro, Chile, es tu cielo azulado. Puras brisas te cruzan también. Y tu campo de flores bordado Es la copia feliz del Edén. Majestuosa es la blanca montaña Que te dio por baluarte el Señor Que te dio por baluarte el Señor, Y ese mar que tranquilo te baña Te promete futuro esplendor Y ese mar que tranquilo te baña Te promete futuro esplendor. Coro: Dulce Patria, recibe los votos Con que Chile en tus aras juró: Que o la tumba serás de los libres O el asilo contra la opresión Que o la tumba serás de los libres O el asilo contra la opresión Que o la tumba serás de los libres O el asilo contra la opresión O el asilo contra la opresión O el asilo contra la opresión.

Ամբողջական տարբերակ

Ըստ Չիլիի սահմանադրության՝ որպես Ազգային օրհներգ պաշտոնապես հնչեցվում է միայն հինգերորդ տունը և կրկներգը։

Spanish original

Coro: Dulce Patria, recibe los votos con que Chile en tus aras juró que o la tumba serás de los libres o el asilo contra la opresión. I Ha cesado la lucha sangrienta; ya es hermano el que ayer invasor; de tres siglos lavamos la afrenta combatiendo en el campo de honor. El que ayer doblegábase esclavo libre al fin y triunfante se ve; libertad es la herencia del bravo, la Victoria se humilla a su pie. II Alza, Chile, sin mancha la frente; conquistaste tu nombre en la lid; siempre noble, constante y valiente te encontraron los hijos del Cid. Que tus libres tranquilos coronen a las artes, la industria y la paz, y de triunfos cantares entonen que amedrenten al déspota audaz. III Vuestros nombres, valientes soldados, que habéis sido de Chile el sostén, nuestros pechos los llevan grabados; los sabrán nuestros hijos también. Sean ellos el grito de muerte que lancemos marchando a lidiar, y sonando en la boca del fuerte hagan siempre al tirano temblar. IV Si pretende el cañón extranjero nuestros pueblos, osado, invadir; desnudemos al punto el acero y sepamos vencer o morir. Con su sangre el altivo araucano nos legó, por herencia, el valor; y no tiembla la espada en la mano defendiendo, de Chile, el honor. V (verso oficial) Puro, Chile, es tu cielo azulado, puras brisas te cruzan también, y tu campo de flores bordado es la copia feliz del Edén. Majestuosa es la blanca montaña que te dio por baluarte el Señor, Y ese mar que tranquilo te baña te promete futuro esplendor. VI Esas galas, ¡oh, Patria!, esas flores que tapizan tu suelo feraz, no las pisen jamás invasores; con tu sombra las cubra la paz. Nuestros pechos serán tu baluarte, con tu nombre sabremos vencer, o tu noble, glorioso estandarte, nos verá, combatiendo, caer.

1973–1990 բառերը

Հետևյալ բառերը օգտագործվել են երկրում ռազմական ռեժիմի ժամանակ։ Օգտագործվել են ինչպես 5-րդ, այնպես էլ 3-րդ տները։

Spanish original

I Puro, Chile, es tu cielo azulado. Puras brisas te cruzan también. Y tu campo de flores bordado Es la copia feliz del Edén. Majestuosa es la blanca montaña Que te dio por baluarte el Señor Que te dio por baluarte el Señor, Y ese mar que tranquilo te baña Te promete un futuro esplendor Y ese mar que tranquilo te baña Te promete un futuro esplendor. Coro: Dulce Patria, recibe los votos Con que Chile en tus aras juró: Que o la tumba serás de los libres O el asilo contra la opresión Que o la tumba serás de los libres O el asilo contra la opresión Que o la tumba serás de los libres O el asilo contra la opresión O el asilo contra la opresión O el asilo contra la opresión. II Vuestros nombres, valientes soldados, que habéis sido de Chile el sostén, nuestros pechos los llevan grabados; los sabrán nuestros hijos también. Sean ellos el grito de muerte que lancemos marchando a lidiar, que lancemos marchando a lidiar, y sonando en la boca del fuerte hagan siempre al tirano temblar. y sonando en la boca del fuerte hagan siempre al tirano temblar. Coro

Արտաքին հղումներ

• Himno Nacional Nueva versión Արխիվացված 2018-02-25 Wayback Machine
• Chile - Canción Patriótica Nro. 2 (ca 1810)
• Chile: Himno Nacional de Chile - Audio of the national anthem of Chile, with information and lyrics
• Decree 260 national anthem
• Sobre los verdaderos simbolos patrios de Chile
• Chile National Anthem, full lyric, MP3 format, vocal and instrumental

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Չիլիի ազգային օրհներգ» հոդվածին։