ՇԿԻԴ հանրապետություն
«ՇԿԻԴ հանրապետություն» (ռուս.՝ Республика ШКИД), 1966 թվականի խորհրդային կատակերգություն-դրամա, ֆիլմի ռեժիսոր՝ Գենադի Պոլոկա։ «ՇԿԻԴ հանրապետություն» ֆիլմի պրեմիերան կայացել է 1966 թվականի դեկտեմբերի 29-ին, 1967 թվականին ֆիլմը դարձել է կինովարձույթի առաջատար․ այն դիտել է 32,6 միլիոն մարդ (12-րդ տեղ)[1][2]։
 ռուս.՝ Республика ШКИД | |
|---|---|
| Երկիր | .svg){kind=small} ԽՍՀՄ |
| Ժանր | կինոպատում |
| Հիմք | The Republic of ShKID? |
| Թվական | 1966 |
| Լեզու | ռուսերեն |
| Ռեժիսոր | Գենադի Պոլոկա |
| Սցենարի հեղինակ | Լ. Պանտելեև և Grigory Belykh? |
| Դերակատարներ | Սերգեյ Յուրսկի, Yulia Burygina?, Պավել Լուսպեկաև, Alexander Melnikov? և Վերա Տիտովա |
| Օպերատոր | Դմիտրի Դոլինին և Ալեքսանդր Չեչուլին |
| Երաժշտություն | Սերգեյ Սլոմինսկի |
| Պատմվածքի վայր | Սանկտ Պետերբուրգ |
| Կինոընկերություն | Լենֆիլմ |
| Տևողություն | 103 րոպե |
Սյուժե
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Գործողությունները տեղի են ունենում Պետրոգրադում 1920-ականների սկզբին։ Ամբողջ երկրում, ինչպես նշված է վարկերում, չորս միլիոն երեխա անօթևան է։ Անչափահաս իրավախախտները բռնվում են չեկայի կողմից և ուղարկվում գիշերօթիկ դպրոցներ և փակ գաղութներ։ Երեխաները, որոնք չեն ընտրվում դպրոցների ղեկավարների և գաղութների կողմից, ուղարկվում են բանտ։ Դոստոևսկու անվան դպրոց-կոմունայի տնօրեն Վիկնիկսորը նախապատրաստում է ուսուցչական կազմին և անձնակազմին՝ դիմավորելու ուսանողների առաջին խումբը:Նախաճաշի սեղանը գցեցին, բայց ոչ ոք ճաշասենյակ չի գալիս. երեխաները դռնապանից՝ Մեֆթահուտդինից, բանալիներ են գողացել և դուրս են եկել դպրոցից։
Երեխաները բանալիները նետում են ծառի մեջ, որպեսզի դժվար լինի կողպել դարպասները, և ի վերջո ծառը կտրվում է, որպեսզի ստանան բանալիները։ Երեխաները, բավականաչափ զվարճանալով, նույն օրը երեկոյան վերադառնում են դպրոց և ահաբեկում են անձնակազմին։ Նրանց զայրույթի մեծ մասը կենտրոնացած է Էլանլյումի՝ գերմաներենի ուսուցչի վրա։
Վիկնիկսորը որոշում է ավելի խիստ վերաբերվել երեխաներին։ Առավոտյան ուսուցիչներն ու անձնակազմը նրանց ուղարկում են նախ ցնցուղ ընդունելու, ապա ճաշասենյակ, որտեղ նրանց հեռացնում են սեղանից ամենափոքր խախտումների համար և վերջում նստեցնում են իրենց գրասեղանների մոտ։ Գրականության ուսուցիչ Պալվանն ունի իր «կրթության մեթոդը». փողոցի անկարգ երեխաների առջև ծամածռելով՝ դասերի ժամանակ երգում է նրանց երգեր (հիմնականում «քաղաքային ֆոլկլոր»)՝ չծանրաբեռնելով նրանց ուսումով։
Երկու շաբաթ անց Վիկնիկսորը կորցնում է համբերությունը և հեռացնում Պալվանին։ Դժգոհ ուսանողները վիճաբանություն են սկսում՝ պատերազմ են հայտարարում ուսուցիչներին «Ծեծե՛ք քաղդեացիներին» կարգախոսով։ Ուսուցիչները ընդունում են մարտահրավերը, բայց ի վերջո ստիպված են լինում խաղաղ բանակցություններ վարել։ Հիմնական «քաղդեացին» ընդհանուր լեզու է գտնում աշակերտների հետ, երբ գրում է նրանց պետության օրհներգը։
Ավագ ուսանողները պատժում են ՇԿԻԴ-ի նոր անդամ Ալեքսեյ Պանտելեևին, քանի որ նա հրաժարվում է տորթեր գողանալ Վիկնիկսորի կիսակույր մորից։ Ավագ առաջնորդ Կուպա Կուպիչը՝ «Հանճարը», խնամում է նոր աշակերտի՝ թերաճ մի աչք ունեցող Կոստյա Ֆեդոտովին, մականունով «Մայրիկ», որպես կրտսեր եղբոր, բայց առաջին գիշերը, կողոպտելով իր ընկերներին, այդ թվում՝ Կուպային, մայրիկը փորձում է,փախչել դպրոցից։
Կուպայի հիասթափությունը վերականգնում է մայրիկին. դա այնպես է փոխում նրան, որ Վիկնիկսորը վստահում է նրան թթվածնային բարձ և դեղամիջոցներ վերցնելու հիվանդ մոր համար. որ չսառչի, Վիկնիկսորը տալիս է իր բաճկոնը։ Բայց վերադարձի ճանապարհին մայրիկը հանդիպում է իր նախկին ընկերներին։ Վիկնիկսորի բաճկոնն ու դրամապանակը նրանից խլում են ու թթվածնի պարկը կրակի մեջ գցում։ Չհամարձակվելով ձեռնունայն վերադառնալ դպրոց՝ մայրիկը կրկին փողոցում է։
Դերերում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Սերգեյ Յուրսկի – Վիկտոր Նիկոլաևիչ Սորոկին (նույն ինքը՝ Վիկնիկսոր), դպրոցի տնօրեն
- Յուլիա Բուրիգինա – Էլլա Անդրեեվնա Լյումբերգ (նույն ինքը՝ Էլանյում),գերմաներենի ուսուցիչ
- Պավել Լուսպեկաև – Կոնստատին Ալեքսանդրովիչ Մեդնիկիով(նույն ինքը՝ Կոստալմեդ), մարմնամարզության ուսուցիչ
- Ալեքսանդեր Մելնիկով – Ալեքսանդեր Նիկոլայեվիչ Պոպով (նույն ինքը՝ Ալնիկպոպ), պատմության ուսուցիչ
- Անատոլի Պիլլարս – Պավել Իվանովիչ Արիկով (նույն ինքը՝ Պալվան), գրականության ուսուցիչ
- Գեորգի Կոլոսով– Մեֆտահուտդին Տատար պահակ և դռնապան
- Վերա Տիտովա – Մարտա, խոհարար
- Վիոլետտա Զհուհիմովիչ – Տոնյա Մարկոնի
- Լեո Վեինստեին – Գրիգորի Չերնուկ (նույն ինքը՝ Յանկել)
- Վիկտոր Պերեվալով– Գոգա
- Անատոլի Պոդշիվալով – Նիկոլայ Գրոմոնոստև (նաև գնչուհի)
- Յուրի Ռիչկով – Կարլ Մարիա Էռնստ Գոթֆրիդ Հենրիխ Դիտրիխ ֆոն Օֆենբախ Կաուֆման (նաև վաճառականը, նա նաև Կուպա Կուպիչն է «Հանճարը»)
- Ալեքսանդր Տովստոնոգով – Գիորգի Ջափարիձե (նույն ինքը Ջո) (վերագրվում է որպես «Ս. Տովստոնոգով»)
- Վյաչեսլավ Գոլուբկով – Գիորգի Իոնին (նաև հայտնի է որպես «ճապոնացի»)
- Արտուր Իսաև – Ալեքսեյ Պանտելեև (հայտնի է նաև որպես Լիոնկա)
- Ալեքսանդր Կնիգտս – Կոստյա Ֆեդոտով (նույն ինքը՝ "Մայր", նույն ինքը՝ "Կոստկա Կամբալա")
- Վլադիմիր Կոլեսնիկով – Սլայոնով
- Ալեքսեյ Դոգադաև – Սավին (նույն ինքը՝ Սավուշկա)
- Վյաչեսլավ Ռոմանով – Ճնճղուկ
Արտադրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Սցենարը հիմնված էր Ֆյոդոր Դոստոևսկու (Շքիդ), Գրիգորի Բելիխի (պատմվածքում՝ Չեռնիխ, նույն ինքը Յանկել)[3] և Ալեքսեյ Էրեմեևի կեղծանունով գրած դժվարին դեռահասների անվան դպրոց-կոմունայի նախկին աշակերտների գեղարվեստական ինքնակենսագրական պատմության վրա։ «Լ.Պանտելեև»։Գրվել է 1926 թվականին և հրապարակվել մեկ տարի անց, Շքիդի հանրապետության պատմվածքը պատմում է անօթևան դեռահասների ճակատագրի մասին, ովքեր տարբեր պատճառներով հայտնվում են դպրոց-կոմունայում, որը հիմնադրվել է 1920 թվականին մանկավարժ Վիկտոր Նիկոլաևիչ Սորոկ-Ռոսինսկու կողմից, որի աշակերտները բավականին ժամանակի ոգով իր անունը կրճատել է «Վիկնիկսոր»։
Սցենարը գրել է վեպի համահեղինակներից Ալեքսեյ Պանտելեև ը, որը այն ժամանակ արդեն հայտնի մանկական գրականության հեղինակն էր։Չնայած [Պանտելեև]]ի հանրաճանաչությանը, տասնմեկ ռեժիսորներից և ոչ մեկը, ում հետ նա կապվել է, հետաքրքրված չէր ֆիլմի նկարահանմամբ ։ Գենադի Պոլոկային, իր իսկ վկայության համաձայն, բերվել է որպես գրական օգնական՝ ֆիլմի վրա աշխատելու՝ Եվգենի Միտկոյի հետ միասին.
|
Հետո ինչ-որ մեկն ասաց. «Նա ռեժիսորական կրթություն ունի, թող նկարահանի»[4]։ | 
|
Ֆիլմում պատկերված որոշ անօթևան երեխաների մարմնավորում էին իրական անչափահաս հանցագործները, ինչը ռեժիսորին տալիս էր լրացուցիչ խնդիր՝ համոզվելու, որ նրանք որևէ օրենք չեն խախտի։
Թեև Պոլոկայի ֆիլմն անմիջապես ժողովրդականություն ձեռք բերեց, Պանտելեևը բավականին հիասթափված էր. նա 1967 թվականին «Կոմսոմոլսկայա պրավդա»-ում գրել է։
|
|
Մեր դպրոցում ծաղկում էր գողությունը, թղթախաղն ու վաշխառությունը։ Եղել են դաժան ծեծկռտուքներ։ «ՇԿԻԴ»-ի անդամների և «քաղդեացիների» միջև պատերազմը ոչ մի պահ չի մարել։ Բայց մի բան էլ կար... Մենք էլ եռանդով շատ էինք կարդում։ Սովորել է օտար լեզուներ։ Գրել է բանաստեղծություններ։ Կար ժամանակ, երբ վաթսուն հոգանոց մեր փոքրիկ հանրապետությունում մոտ վաթսուն թերթ ու ամսագիր էր թողարկվում... թանգարան կար։ Կար մի թատրոն, որտեղ բեմադրվում էին «Բորիս Գոդունով» և ժամանակակից հեղափոխական պիեսներ։ Սրանցից ոչ մեկը (կամ գրեթե ոչինչ) չի պատկերված ֆիլմում։ ... ShKID-ի կյանքը էկրանին ավելի աղքատ և կոպիտ է թվում, քան իրականում էր[5]։ |
|
Բայց Պոլոկայի ֆիլմում, ի տարբերություն բուն պատմության, գլխավոր հերոսը դարձավ Վիկնիկսորը, և սյուժեի գիծն իր ուշադրությունը դարձրեց փողոցում դեռահասների ձեռք բերած չար հակումների դեմ նրա ծանր պայքարին։
Մրցանակներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- 1967 – Գրան պրի Մոսկվայի մանկական ֆիլմերի փառատոնում[6]
- 1968 – Լենինգրադի Համամիութենական երրորդ կինոփառատոն-ի երկրորդ մրցանակ լավագույն մանկապատանեկան ֆիլմի համար[7]։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ «Республика ШКИД» (ռուսերեն). Megabook.
- ↑ «Республика ШКИД» (ռուսերեն). VokrugTV.
- ↑ G. Antonova, E. Putilov. Briefly about author // Panteleev A.I. Works in 4 volumes (ռուսերեն). Vol. 4. Children's Books. 1984.
- ↑ Pavel Podkladov (2005 թ․ հուլիսի 15). «Человек вопреки» (ռուսերեն). Rossiyskaya Gazeta.
- ↑ Panteleev A.I. Where are you, heroes of "The Republic of ShKID"? // Works in 4 volumes (ռուսերեն). Vol. 3. L.: Children's Books. 1984.
- ↑ «Республика ШКИД. Х/ф» (ռուսերեն). Russia-K. Արխիվացված է օրիգինալից 2020-01-27-ին. Վերցված է 2024-05-30-ին.
- ↑ «ВКФ (Всесоюзный кинофестиваль)» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 7-ին.
Աղբյուրներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]«ՇԿԻԴ հանրապետություն»(անգլ.) ֆիլմը Internet Movie Database կայքում