Հարվի Սվիթման
| Հարվի Սվիթման | |
|---|---|
| հոկտեմբերի 10, 1921 - հունվարի 15, 2015 (93 տարեկան) | |
| Ծննդավայր | Օքլենդ, Նոր Զելանդիա |
| Մահվան վայր | Օքլենդ, Նոր Զելանդիա |
| Գերեզման | North Shore Memorial Park |
| Քաղաքացիություն |  Նոր Զելանդիա |
| Զորատեսակ | Թագավորական ռազմաօդային ուժեր |
| Կոչում | Wing Commander? |
| Մարտեր/ պատերազմներ | Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ |
| Կրթություն | Matamata College? |
| Պարգևներ |  |
Հարվի Նելսոն Սվիթման (անգլ.՝ Harvey Nelson Sweetman, հոկտեմբերի 10, 1921, Օքլենդ, Նոր Զելանդիա - հունվարի 15, 2015, Օքլենդ, Նոր Զելանդիա), Նոր Զելանդիայի ռազմաօդային ուժերի և Մեծ Բրիտանիայի ռազմաօդային ուժերի նոր օդաչու, Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի մասնակից։
Կենսագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Երիտասարդ տարիներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հարվի Սվիթմանը ծնվել է 1921 թվականի հոկտեմբերի 10-ին Նոր Զելանդիայում։ Ավարտել է Ուաիկատոյի Մատամատայի շրջանի միջնակարգ դպրոցը (այժմ Մատամատայի քոլեջը), որտեղ եղել է լողի չեմպիոն և կրիկետի թիմի ավագ[1][2][3]։
Զինվորական ծառայություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1940 թվականի ապրիլին 19 տարեկանում Հարվին անդամագրվել է Նոր Զելանդիայի ռազմաօդային ուժերի շարքին, և ուսումնառությունից հետո ուղարկվել է Մեծ Բրիտանիա՝ Նորզելանդական ՌՕՈՒ-ի օդաչու սերժանտ-օդաչուի կոչումով[2][4]։
1941 թվականի փետրվարին Սվիթմանը նշանակվեց Մեծ Բրիտանիայի ռազմաօդային ուժերի 234-րդ էսկադրիլիայում, որտեղ թռչում էր «Supermarine Spitfire»-ով։ Մարտին նա տեղափոխվել էր նոր ձևավորված 485-րդ Նորզելանդական էսկադրիլիա։ Օգոստոսի 29-ին իր առաջին հաղթանակը տարավ պատերազմում՝ Բելգիայի երկնքում խփելով Messerschmitt Bf. 109-ը, իսկ սեպտեմբերի 18-ին խոցել է ևս մեկ կործանիչ[3]։
1942 թվականի փետրվարի 12-ին Սվիթմանը Լա Մանշ նեղուցում մասնակցել է գերմանական Scharnhorst և Gneisenau լինկորների վրա հարձակմանը, որի ժամանակ խփել է մեկ «Messerschmitt Bf.109»[2]: Մարտին Սվիթմանը, որպես «B» օղակի հրամանատար, տեղափոխվել էր 486-րդ էսկադրիլիա, որը համալրված էր «Hawker Hurricane MkIIB» ինքնաթիռներով, որոնք գիշերային մարտական թռիչք էին կատարում Ուիթերինգ ռազմակայանից։ Հուլիսի 23-ի լույս 24-ի գիշերը Սվիթմանն իր առաջին հաղթանակն է տարել այդ ստորաբաժանման կազմում՝ Կանադայի ռազմաօդային ուժերի «Bristol Beaufighter» կործանիչի հետ խփելով գերմանական «Dornier Do 217»-ը։ Այս հաղթանակի համար լոնդոնյան թերթերը նրան «Միայնակ գայլ» են անվանել (անգլ.՝ Lone Wolf)[5]: 1942 թվականի հուլիսի 30-ին սկսվել է «Hawker Typhoon» ինքնաթիռների կողմից վերջերս թողարկված էսկադրիլիայի վերազինումը, որից հետո այն տեղափոխվել է հարավ՝ Լա Մանշի վրայով մարտական թռիչքներին մասնակցելու համար[6]։
1943 թվականի ապրիլի 9-ին Սվիթմանը վթարի է ենթարկել «Focke-Wulf Fw 190 Würger»-ը։ Մեկ շաբաթ անց, հերթական մարտական թռիչքի ժամանակ, նրա ինքնաթիռը խիստ վնասվել էր Հավրայում զենիթային հրետանու կրակից, և նա դժվարությամբ կարողացավ անցնել Լա Մանշը և հասնել Անգլիա, որտեղ արտակարգ վայրէջք է կատարել Սելսեյ Բիլլի մոտ գտնվող կարտոֆիլի դաշտում[3]։ Մայիսի 21-ին լեյտենանտ Սվիթմանը պարգևատրվել է «Ակնառու վաստակի համար»[7][8]։ Նա դարձել է էսկադրիլիայի երկրորդ օդաչուն, որը պարգևատրվել է այդ պարգևով (առաջինը էսկադրիլիայի հրամանատար Ֆրենսիս Մերֆին էր)[9]։ Մեծ Բրիտանիայի թագավոր Գեորգ V-ն անձամբ նրան մրցանակ է հանձնել Բուքինգհեմյան պալատում, ինչպես նաև առանց ֆիլտրի «Pall Mall» սիգարը, որը Սվիթմանը պարզապես դրել է գրպանում, քանի որ չգիտեր, թե ինչ անել նրա հետ[5]։
1943 թվականի հուլիսին Սվիթմանը ժամանակավորապես թողել է ծառայությունը և մինչև 1944 թվականի փետրվարը ծառայել որպես փորձարկող օդաչու «Hawker Aircraft»-ում։ 1944 թվականի փետրվարին նա վերադարձավ ծառայության նախկին վայր և նշանակվեց A օղակի հրամանատար։ Այդ ժամանակ ստորաբաժանումը տեղակայված էր Քենթ կոմսության Էշֆորդի մոտ գտնվող Նյուչերչ օդանավակայանում և վերազինվում էր Hawker Tempest MK V. նոր ինքնաթիռներով։ 1944 թվականի կեսերին Հյուսիսային Ֆրանսիա մարտական թռիչքներից հետո 486-րդ Էսկադրիլիան խնդիր էր դրել պաշտպանել Լոնդոնը և Անգլիայի հարավ-արևելքը գերմանական Ֆաու-1 թևավոր հրթիռներից։ Ծառայության ողջ ընթացքում Սվիտմենն անձամբ է խոցել 11 հրթիռ և մեկը՝ թիմում[3][10]։ Առաջին հրթիռը խոցվել էր հունիսի 16-ին Հիթ քաղաքի մոտ, հաջորդ երեք օրերի ընթացքում նա խփել էր ևս երկու հրթիռ, իսկ հուլիսի կեսերին նրա անձնական հաշիվը հասել էր 9-ի։ Տասներորդ հրթիռը, որի մոտ Սվիտմենը խփել էր թևերը, չի պայթել և հասել է Գաստինգս, որի վրա օդում ավերվել է։ Նրա 11-րդ և վերջին հրթիռը խոցվել էր օգոստոսի 9-ին[3]։ Իր վաստակի համար նա ստացել է ևս մեկ մականուն՝ «Այրվող ռումբերի արքա» (անգլ.՝ Buzz Bomb King)[5]:
1944 թվականի սեպտեմբերի 15-ին (22 տարեկան հասակում) Սվիտմենը նշանակվել է Մեծ Բրիտանիայի ռազմաօդային ուժերի 3-րդ էսկադրիլիայի հրամանատար՝ 2-րդ մարտավարական ավիախմբի կազմում, որը տեղակայված էր Գրիմբերգենում (Հոլանդիա)։ Նոյեմբերի 26-ին նա ոչնչացրեց Messerschmitt Me.262-ը, որը փորձում էր թռչել Ռայնեի օդանավակայանից[1][3]։
1945 թվականի հունվարից Սվիթմանը կրկին ծառայել է որպես Hawker Aircraft-ի օդանավերի փորձարկող օդաչու[6], իսկ ավելի ուշ՝ Փորձարկող օդաչուների ուսումնարանում[1]։
Պատերազմից հետո
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1946 թվականին պատերազմի ավարտից հետո Սվիթմանը վերադարձել է Նոր Զելանդիա և դարձել է Նորզելանդական ՌՕՈՒ-ի օդաչուների պատրաստման դպրոցում օդաչուների պատրաստման ավագ հրահանգիչ Օհակեա բազայում[3]։
2011 թվականին իր 90-ամյա հոբելյանին Հարվին մնաց 3-րդ էսկադրիլիայի կենդանի երկու վետերաններից մեկը՝ Քեյթ Թիլեի հետ[11]։ Նա համեստորեն խոսել է իր սխրանքների մասին, ասելով, որ պարզապես ողջ է մնացել[5]։
Մահ և հուղարկավորություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հարվի Սվիտմենը մահացել է 2015 թվականի հունվարի 15-ին 93 տարեկան հասակում Օքլենդում՝ ընտանիքի անդամների ներկայությամբ։ Նրա հրաժեշտի արարողությունը տեղի է ունեցել հունվարի 21-ին Նորթ Շոր հուշահամալիրում, որից հետո դիակիզում է տեղի ունեցել մասնավոր կարգով[12][13][14]։
Անձնական կյանք
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հարվի Սվիթմանը 66 տարի ապրել է Էլիս Գվեն Սվիթմանի հետ։ Նրանք հինգ որդի են ունեցել՝ Դոնալդ Ռոնալդ, Սթիվեն Հարվի, Ուիլյամ Ստյուարտ, Մորիս Ջերալդ և Իեն Ջեֆրի[15]։ Կյանքի ավարտին Սվիթմանը ուներ 16 թոռ ու 12 ծոռ[5]։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 1,2 «Squadron Leader Harvey Nelson Sweetman (DFC)». The Hawker Tempest. 23 апреля 2014. Վերցված է 20 января 2015-ին.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 «Brilliant airman». The New Zealand Herald. 27 сентября 1944. Վերցված է 20 января 2015-ին.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 «Squadron Leader Harvey Sweetman - obituary». The Telegraph. 29 января 2015. Վերցված է 25 марта 2015-ին.
- ↑ «Goodbye, WWII RAF Squadron Leader Harvey Nelson Sweetman (1921-2015)». warhistoryonline.com. 18 января 2015. Վերցված է 20 января 2015-ին.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 «'Lone Wolf' Kiwi flying ace dies». The New Zealand Herald. 18 января 2015. Վերցված է 20 января 2015-ին.
- ↑ 6,0 6,1 «S/L Harvey Nelson Sweetman D.F.C.». Официальная страница 485-й эскадрильи КВВСНЗ в «Facebook». Վերցված է 20 января 2015-ին.
- ↑ «Supplement 36027, page 2321» (PDF). The London Gazette. 21 мая 1943. Վերցված է 20 января 2015-ին.
- ↑ «Supplement 36027, page 2322» (PDF). The London Gazette. 21 мая 1943. Վերցված է 20 января 2015-ին.
- ↑ «Supplement 36027, page 2320» (PDF). The London Gazette. 25 мая 1943. Վերցված է 25 марта 2015-ին.
- ↑ «Harvey Nelson Sweetman». cieldegloire.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ փետրվարի 1-ին. Վերցված է 20 января 2015-ին.
- ↑ «Squadron Leader Harvey Sweetman DFC». Wings Over New Zealand. 13 октября 2011. Վերցված է 20 января 2015-ին.
- ↑ «WWII RAF squadron leader dies». Stuff.co.nz. 17 января 2015. Վերցված է 20 января 2015-ին.
- ↑ «Harvey Nelson Sweetman. Obituary». The New Zealand Herald. 17 января 2015. Վերցված է 20 января 2015-ին.
- ↑ «Died Harvey Nelson Sweetman». Waikato Times. 20 января 2015. Վերցված է 20 января 2015-ին.
- ↑ «Harvey Nelson Sweetman». familytreemaker.genealogy.com. Վերցված է 20 января 2015-ին.(չաշխատող հղում)
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Հարվի Նելսոն Սվիթմանը Find a Grave կայքում
- «Հարվի Նելսոն Սվիթմեն (վիճակագրություն)». The Hawker Tempest.
- «Հարվի Նելսոն Սվիթման». 485-րդ КВВСНЗ էսկադրիլիայի պաշտոնական էջը «Facebook»-ում.
|
