Jump to content

Գրգռում (ֆիզիկա)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Կլանելով էներգիա՝ էլեկտրոնը ցածր էներգիական մակարդակից անցնում է ավելի բարձր մակարդակի։

Գրգռում, համակարգի անցումը մի էներգիական վիճակից ավելի բարձր էներգիական վիճակի։

Քվանտային գրգռում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քվանտային ֆիզիկայում գրգռումը տեղի է ունենում որպես քվանտային համակարգի (ատոմի, մոլեկուլի, ատոմի միջուկի) քվանտային թռիչք որևէ էներգիական մակարդակից ավելի բարձր մակարդակ։ Համակարգի գրգռումը տեղի է ունենում համակարգի կողմից էներգիա կլանելու հաշվին, օրինակ՝ ֆոտոններ կլանելու (ֆոտոգրգռում) կամ էլեկտրոնների և այլ մասնիկների բախման ժամանակ (գրգռում հարվածների միջոցով)։ Ֆոտոգրգռման դեպքում համակարգի համար թույլատրելի բոլո անցումների համախմբությունը կազմում է այդ քվանտային համակարգի (ատոմի կամ մոլեկուլի) կլանման սպեկտրը[1]։

Քվանտային համակարգի գրգռված վիճակը համակարգի բոլոր քվանտային վիճակներն են, որոնց էներգիական մակարդակը գերազանցում է հիմնական վիճակի էներգիայից։ Որպես կանոն, գրգռված վիճակն անկայուն է և ունի վերավոր կյանքի տևողություն։ Համակարգը, կորցնելով էներգիա, վերադառնում է հիմնական վիճակին. այդպիսի անցումը կարող է լինել ճառագայթող (օրինակ՝ ատոմը կարող է ֆոտոն ճառագայթել) կամ ոչ (էներգիան հաղորդվում է այլ համակարգի)։

Գրգռված վիճակից ճառագայթային անցման դեպքում համակարգի համար թույլատրելի բոլո անցումների համախմբույթունը ավելի ցածր էներգիաներով մակարդակների վրա կազմում է այդ քվանտային համակարգի ճառագայթման սպեկտրը[1]։ Գրգռված վիճակներում ատոմները և մոլեկուլները սովորաբար քիմիապես ավելի ակտիվ են, քան հիմնական վիճակներում[2]։

Գրգռման էներգիա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրգռման էներգիան այն էներգիան է, որն անհրաժեշտ է հաղորդել համակարգին՝ դրան հիմնական վիճակից գրգռված վիճակ փոխադրելու համար։ Ատոմի համար էլեկտրոնի գրգռման էներգիան միշտ փոքր է իոնացման էներգիայից[3]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. 1,0 1,1 Квантовый переход
  2. Возбуждение — Физический энциклопедический словарь. — М.: Советская энциклопедия. Главный редактор А. М. Прохоров. 1983.
  3. Уровни энергии атома водорода