Բազկի եռագլուխ մկան
| Բազկի եռագլուխ մկան | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | Մկանային համակարգ և անատոմիական կառուցվածքների դաս |
| Ենթադաս | muscle of posterior compartment of arm?[1] և անհատական անատոմիական կառուցվածք |
| Մասն է | muscle of posterior compartment of arm? |
| Կազմված է | triceps (long head)? |
| Զարկերակ | deep brachial artery? և posterior humeral circumflex artery? |
| Երակ | brachial veins? |
| Նյարդայնացած | axillary nerve?, branch of posterior muscular branch of radial nerve to medial head of triceps brachii?, branch of medial muscular branch of radial nerve to long head of triceps brachii? և branch of posterior muscular branch of radial nerve to lateral head of triceps brachii? |
| Foundational Model of Anatomy | 37688 |
| Terminologia Anatomica 98 | A04.6.02.019 |
| Նկարագրված է | Գրեյի անատոմիա (20-րդ հրատարակություն)[2] |
 Triceps brachii muscles Վիքիպահեստում | |
Բազկի եռագլուխ մկան (լատին․՝ m.triceps brachii), զբաղեցնում է բազկի ամբողջ հետին մակերեսը։ Կազմված է 3 գլուխներից՝ միջային, կողմնային և երկար[3]։ Այդ մկանը գլխավորապես պատասխանատու է արմնկային հոդի տարածման համար։
Կառուցվածք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Երկար գլուխը սկսում է թիակի ենթահոդային թմբիկից և ձգվում է դեպի վար, անցնում է փոքր և մեծ կլոր մկանների միջև[4]։
Միջային գլուխը սկսվում է բազկի հետին մակերեսի մոտակա հատվածից, ճաճանչային նյարդի ակոսի միջային եզրից վար, միջային և կողմնային միջմկանային խտրոցներից։ Միջային գլուխը մեծամասամբ ծածկված է կողմնային և երկար գլուխներով և տեսանելի է միայն բազկի դիստալ հատվածում[4]։
Կողմնային գլուխը սկսվում է բազկի հետին մակերեսից՝ ճաճանչային նյարդի ակոսի կողմնային եզրից վեր, իսկ ներքևում հասնում է մինչև կողմնային միջմկանային խտրոցը[4]։
Երեք գլխիկներից յուրաքանչյուրն ունի իր շարժիչ նեյրոնային խումբը ողնուղեղի առաջային պարանիկում։ Միջային գլուխը ձևավորվում է հիմնականում փոքր I տիպի մկանաթելերով և շարժողական միավորներով, կողմնային գլուխը՝ խոշոր IIb տիպի մկանաթելերով և շարժողական միավորներով, իսկ երկար գլուխը՝ խառը մկանաթելերով և շարժողական միավորներով[5][6]։ Ենթադրվում է, որ յուրաքանչյուր մկանաթել «կարելի է համարվել անկախ մկան՝ հատուկ ֆունկցիոնալ դերով[5]։
Մկանաթելերը միավորվում են մեկ ամբողջական ջլի (համաձայն որոշ հետազոտությունների՝ կարող է լինել նաև մեկից ավելի ջիլ), որն էլ միանում է ծղիկոսկրի արմունկելունին և արմունկի հոդի պատիճի հետևի պատին, որտեղ հաճախ առկա են բուրսաներ (բարձի պարկեր)[7]։ Ընդհանուր ջիլի մասերը ճառագայթվում են նախաբազկի փակեղի մեջ և կարող են գրեթե ամբողջությամբ ծածկել արմնկային մկանը[4]։
Նյարդավորում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Եռագլուխ մկանի բոլոր երեք գլուխները նյարդավորվում են բազկային հյուսակի կողմից[8]։ Վերջերս կատարված ուսումնասիրություններով նկատվել է, որ անհատների մոտավորապես 14%-ի մոտ եռագլուխ մկանի երկար գլուխը նյարդավորվում է անութային նյարդի կողմից, իսկ 3%-ի մոտ այն ստանում է կրկնակի նյարդավորում ինչպես ճաճանչային նյարդից, այնպես էլ անութայինից[9][10]։
Վարիացիաներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Երկար գլխիկի և թիկունքի լայնակի մկանի ջիլը հաճախ առաջացնում են ջլային կամար։ Երկար գլուխը հազվադեպ կարող է առաջանալ թիակի կողային եզրից և ուսային հոդի պարկուճից[4]։
Գործառույթ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Եռագլուխ մկանը համարվում է արմկային հոդի տարածողը և երկգլուխ և բազկային մկանների ներհակորդը։ Այն նաև ամրացնում է արմկային հոդը, երբ նախաբազուկը և ձեռքը օգտագործվում են նուրբ շարժումների համար, օրինակ՝ գրելիս։ Երկար գլխի մկանաթելերն օգտագործվում են, երբ անհրաժեշտ է ստեղծել կայուն ուժ, կատարել ուսային և արմկային հոդերի սիներգիկ գործողություն կամ էլ երկուսը միասին։ Կողմնային գլուխը օգտագործվում է բարձր ինտենսիվության ուժ պահանջող շարժումների համար, մինչդեռ միջային գլուխը թույլ է տալիս իրականացնել ավելի ճշգրիտ և ցածր ուժի շարժումներ[5]։
Ծագելով թիակից՝ երկար գլուխը մասնակցում է նաև ուսային հոդի շարժումներին։ Այն օգնում է նաև ամրացնել ուսային հոդը[4]։
Մկանի մարզում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Եռագլուխ մկանը կարելի է մարզել մեկուսացված կամ արմնկային հոդի տարածող բարդ շարժումների միջոցով և կարող է կծկվել դիմադրության դեմ արմուկն ուղիղ պահելու համար։
Մեկուսացված շարժումների համար իրականացնում են պարանի ձգում, մկանի տարածումներ՝ պառկած վիճակում և ձեռքերի դեպի հետ տարածումներ։ Արմունկի բարդ տարածման օրինակներ են վեր բարձրացումը, պառկած հրումային վարժությունները, ծանրաձողի բարձրացումները։ Ավելի մոտ բռնելով ծանրաձողը դեպի եռագլուխ մկանը՝ ավելի է մեծանում ծանրաբեռնվածությունը, քան այն դեպքում, երբ ավելի հեռու է պահվում։
Ստատիկ կծկման շարժումները ներառում են ձեռքերի դեպի հետ շարժումներ, ուղիղ ձեռքով դեպի վար քաշումներ և թեքված կողային բարձրացումներ, որոնք օգտագործվում են նաև դելտայաձև և թիկունքի լայնակի մկանների մարզման համար։
Եռագլուխ մկանների պատռումները հազվադեպ են, և սովորաբար տեղի են ունենում միայն անաբոլիկ ստերոիդ օգտագործողների մոտ[11]։
Կլինիկական նշանակություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Եռագլուխների ռեֆլեքսը, որն առաջանում է եռագլուխ մկանին հարվածելով, հաճախ օգտագործվում է ձեռքի նյարդերի ֆունկցիան ստուգելու համար։ Սա ստուգում է ողնաշարի C6 և C7 նյարդերը, հիմնականում՝ C7[12]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ստուգաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մկանը անվանում են եռագլուխ, քանի որ այն կազմված է երեք մկանային խրձերից, որոնցից յուրաքանչյուրն ունի տարբեր ծագում և միանում է արմունկով։ Չնայած համանման մկան առկա է նաև ստորին վերջույթի վրա, սակայն triceps կոչում են հենց բազկի մկանը։
Կենդանիներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ձիու մոտ եռագլուխ մկանների ընդհանուր քաշի 84%, 15% և 3%-ը համապատասխանում են երկար, կողային և միջային գլուխներին[13]։
Շատ կաթնասուններ, ինչպիսիք են շները, խոշոր եղջերավոր անասունները և խոզերը, ունեն չորրորդ լրացուցիչ գլուխ։ Այն գտնվում է կողային և միջային գլուխների միջև[5]։ Մարդու մոտ արմնկային մկանը երբեմն համարում են մկանի չորրորդ գլուխ։
Լրացուցիչ պատկերներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
-
Անիմացիա։ երկար գլուխ Կողմնային գլուխ միջային գլուխ -
Անշարժ պատկեր։ Առջևի տեսք։ -
Թիակի մեջքային հատվածի մկանները և եռագլուխ մկանը։ Մկանները թիակի մեջքի վրա, և Triceps brachii: -
Երկգլուխ և եռագլուխ մկանների շարժումը, երբ ձեռքը ճկվում է։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ անատոմիայի հիմնարար մոդել
- ↑ http://www.bartleby.com/107/124.html
- ↑ Casadei, Kyle; Kiel, John; Freidl, Michael (2020). «Triceps Tendon Injuries». Current Sports Medicine Reports. 19 (9): 367–372. doi:10.1249/JSR.0000000000000749. PMID 32925376. S2CID 221567814.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Platzer W (2004). Color Atlas of Human Anatomy, Vol. 1: Locomotor System (5th ed.). Thieme. ISBN 3-13-533305-1.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Lucas-Osma AM, Collazos-Castro JE (September 2009). «Compartmentalization in the triceps brachii motoneuron nucleus and its relation to muscle architecture». The Journal of Comparative Neurology. 516 (3): 226–39. doi:10.1002/cne.22123. PMID 19598170. S2CID 25918513.
- ↑ See the article "Skeletal striated muscle" for a discussion of type I and type II muscle fibers.
- ↑ Madsen M, Marx RG, Millett PJ, Rodeo SA, Sperling JW, Warren RF (November 2006). «Surgical anatomy of the triceps brachii tendon: anatomical study and clinical correlation». The American Journal of Sports Medicine. 34 (11): 1839–43. doi:10.1177/0363546506288752. PMID 16735585. S2CID 11671310.
- ↑ Bekler H, Wolfe VM, Rosenwasser MP (January 2009). «A cadaveric study of ulnar nerve innervation of the medial head of triceps brachii». Clinical Orthopaedics and Related Research. 467 (1): 235–8. doi:10.1007/s11999-008-0535-6. PMC 2600974. PMID 18850256.
- ↑ Wade, Michael D.; McDowell, Arthur R.; Ziermann, Janine M. (2018). «Innervation of the Long Head of the Triceps Brachii in Humans-A Fresh Look: INNERVATION OF THE LONG HEAD OF THE TRICEPS BRACHII». The Anatomical Record (անգլերեն). 301 (3): 473–483. doi:10.1002/ar.23741. PMID 29418118. S2CID 3676096.
- ↑ Erhardt, Alexandra J.; Futterman, Bennett (2017 թ․ հունվարի 1). «Variations in the Innervation of the Long Head of the Triceps Brachii: A Cadaveric Investigation». Clinical Orthopaedics and Related Research (անգլերեն). 475 (1): 247–250. doi:10.1007/s11999-016-5146-z. ISSN 1528-1132. PMC 5174069. PMID 27830483.
- ↑ Keener JD, Sethi PM (November 2015). «Distal Triceps Tendon Injuries». Hand Clinics. 31 (4): 641–50. doi:10.1016/j.hcl.2015.06.010. PMID 26498552.
- ↑ «The Precise Neurological Exam: Deep Tendon Reflexes». New York University School of Medicine. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ օգոստոսի 6-ին. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 23-ին.
- ↑ Watson JC, Wilson AM (January 2007). «Muscle architecture of biceps brachii, triceps brachii and supraspinatus in the horse». Journal of Anatomy. 210 (1): 32–40. doi:10.1111/j.1469-7580.2006.00669.x. PMC 2100266. PMID 17229281.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բազկի եռագլուխ մկան» հոդվածին։ |
| ||||||||||
