Օնլայն դրամապանակ
Օնլայն դրամապանակը վեբ ծառայություն է, որը թույլ է տալիս օգտվողներին պահել և վերահսկել իրենց առցանց գնումների մասին տեղեկատվությունը, ինչպիսիք են մուտքերը, գաղտնաբառերը, առաքման հասցեն և վարկային քարտի տվյալները։ Այն նաև սպառողներին տալիս է հնարավորություն առցանց մանրածախ վաճառողներից ապրանքներ գնելու[1]։
Այս համակարգերը կարող են ուղղակիորեն ինտեգրվել կամ զուգակցվել օպերատորի կամ կրեդիտ քարտով վճարումների հետ միասնական բջջային վեբ վճարային հարթակի միջոցով, օրինակ՝ Google Wallet-ի, PayPal-ի Արխիվացված 2013-07-12 Wayback Machine, Yandex.Money-ի և այլն։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Անգլիացի ձեռներեց Մայքլ Օլդրիչը 1979 թվականին ստեղծեց առցանց գնումների գաղափար[2][3]։ Նրա համակարգը միացրեց փոփոխված կենցաղային հեռուստացույցը իրական ժամանակում գործարքների մշակման համակարգչին ներքին հեռախոսագծի միջոցով։ Նա կարծում էր, որ videotex-ը՝ փոփոխված կենցաղային հեռուստատեսային տեխնոլոգիան մասնակցային հաղորդակցման հրաշալի միջոց է՝ առաջինը հեռախոսի գյուտից ի վեր։ Այն հնարավորություն տվեց «փակ» կորպորատիվ տեղեկատվական համակարգերին բացել «արտաքին» թղթակիցների համար ոչ միայն գործարքների մշակման, այլ նաև էլեկտրոնային հաղորդագրությունների և տեղեկատվության որոնման և տարածման համար, որը հետագայում հայտնի դարձավ որպես էլեկտրոնային բիզնես[4]։ Զանգվածային հաղորդակցության նոր միջոցի` որպես «մասնակցային» սահմանումը հիմնովին տարբերվում էր զանգվածային հաղորդակցության և զանգվածային լրատվության ավանդական սահմանումներից և 25 տարի անց համացանցում սոցիալական ցանցի նախադրյալից։
1980 թվականի մարտին նա սկսեց գործարկել Redifon's Office Revolution-ը, որը թույլ տվեց սպառողներին, հաճախորդներին, գործակալներին, մատակարարներին և սպասարկող ընկերություններին առցանց միանալ կորպորատիվ համակարգերին և թույլ տալ, որ բիզնես գործարքներն իրականացվեն էլեկտրոնային եղանակով[5]։
1980-ականների ընթացքում[6] նա նախագծեց, արտադրեց, վաճառեց և աջակցեց առցանց գնումների բազմաթիվ համակարգեր՝ օգտագործելով videotex տեխնոլոգիան[7]։ Այս համակարգերը, որոնք նաև ապահովում էին ձայնի արձագանքը և ձեռքի տպման մշակումը, առաջ են եկել ինտերնետից և համաշխարհային ցանցից, IBM PC-ից և Microsoft MS-DOS-ից և տեղադրվել են հիմնականում Մեծ Բրիտանիայում խոշոր կորպորացիաների կողմից։
Առաջին Համաշխարհային վեբ սերվերը, որը ստեղծվել է Թիմ Բերներս-Լիի կողմից 1990 թվականին, բացվել է առևտրային օգտագործման համար 1991 թվականին[8]։ Այնուհետև 1994 թվականին ի հայտ եկան հետագա տեխնոլոգիական նորամուծությունները՝ առցանց բանկինգ, Pizza Hut-ի կողմից առցանց պիցցա խանութի բացում[8], Netscape-ի SSL v2 կոդավորման ստանդարտ տվյալների անվտանգ փոխանցման և Intershop-ի առաջին առցանց գնումների համակարգ։ Amazon.com-ը գործարկեց իր առցանց գնումների կայքը 1995 թվականին, որին անմիջապես հաջորդին eBay-ի ներկայացումը աշխարհին[8]։
Ընդունումը որպես վճարման ձև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Դանդաղ ընդունման և բարձր մրցակցության պատճառով ներկայումս չկա որևէ ստանդարտ առցանց դրամապանակ, որը բոլորի կողմից ընդունված լինի[9]։ Առցանց դրամապանակի ընդունումը որպես վճարման ձև տատանվում է՝ կախված ինչպես անհատական խանութի քաղաքականությունից, այնպես էլ օգտագործվող առցանց դրամապանակի տեսակից։ Օրինակ՝ Google Wallet-ը կարող է օգտագործվել MasterCard Paypass-ի վայրերում Միացյալ Նահանգներում[10]։ Ընդհակառակը, բիթքոյնը, թեև ընդունված է միջազգայնորեն, շատ ավելի հազվադեպ է ընդունվում, մասամբ կապված է անօրինական կայքերի հետ, ինչպիսին է Silk Road-ը[11]։ Բիթքոյնը կարելի է պահել նաև կրիպտոարժույթի առցանց դրամապանակում։ Կանխատեսվում է, որ մոտ ապագայում, քանի որ մեծանում է առցանց դրամապանակների օգտագործումը, սպառողների ներգրավումը կոնկրետ տեխնոլոգիաների նկատմամբ կնվազեցնի հատուկ առցանց դրամապանակների քանակը[9]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «FDIC: Safe Internet Banking». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ նոյեմբերի 10-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 29-ին.
- ↑ Internet : technical development and applications. Ewaryst Tkacz, Adrian Kapczynski. Berlin: Springer. 2009. ISBN 978-3-642-05019-0. OCLC 495479285.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ այլ (link) - ↑ «The Michael Aldrich Archive - E-Commerce, E-Business and Online Shopping». aldricharchive.co.uk. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 13-ին.(չաշխատող հղում)
- ↑ «Archived copy» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ նոյեմբերի 27-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 15-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ արխիվը պատճենվել է որպես վերնագիր (link) - ↑ «Archived copy» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ մարտի 1-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 21-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ արխիվը պատճենվել է որպես վերնագիր (link) - ↑ «Archived copy» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2017 թ․ նոյեմբերի 18-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 21-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ արխիվը պատճենվել է որպես վերնագիր (link) - ↑ «Archived copy» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ մարտի 3-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 21-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ արխիվը պատճենվել է որպես վերնագիր (link) - ↑ 8,0 8,1 8,2 «Archived copy» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ սեպտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 21-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ արխիվը պատճենվել է որպես վերնագիր (link) - ↑ 9,0 9,1 «Mobile Wallet Stalls in 2013: A Look into 2014'S Potential Lucrative Future - Business Wire» (Press release). 2013 թ․ սեպտեմբերի 25. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 29-ին.
- ↑ «Google Pay - Learn What the Google Pay App is & How to Use It».
- ↑ Ball, James (2013 թ․ մարտի 22). «Silk Road: the online drug marketplace that officials seem powerless to stop». TheGuardian.com. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 29-ին.