Օզերլագ

Լճային ուղղիչ-աշխատանքային ճամբար (ռուս.՝ Озёрный исправи́тельно-трудово́й ла́герь, Օզերլագ (ռուս.՝ Озерлаг), Հատուկ ճամբար № 7), հատուկ ճամբար քաղաքական բանտարկյալների համար, մտել է Գուլագի ճամբարների համակարգի մեջ^[1]։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կազմակերպվել է 1948 թվականին, բաժանվել է ճամբարային կետերի, որ տեղակայվել են Տայշետի ու Բրատսկի միջև։ Օզերլագում միաժամանակ պահվել են 50 019 կալանավորներ (ըստ 1949 թվականի հունվարի 1-ի տվյալների^[2]), որ աշխատել են Բայկալ-Ամուրի մայրուղու Բրատսկ-Տայշետ հատվածում և մինչև Ուստ Կուտ, ինչպես նաև փայտամթերման, փայտամշակման, սղոցանյութերի, փայտակոճերի ու հավաքովի փայտե տների արտադրության և մատակարարման ոլորտներում^[1]։

Կառուցվածք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բաժանմունքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ճամբարային բաժանմունք № 1 — վարչություն Սեդանովոյում, ստեղծվել է 1963 թվականին^[3],

ճամբարային կետ № 1 (ընդհանուր ռեժիմ), գտնվել է Սեդանովոյից 6 կմ հեռավորության վրա (ղեկավար՝ մայոր Դերգաչյով)^[3]^[4],

ճամբարային կետ № 2 (խստացված ռեժիմ), գտնվել է Նիժնի Իլիմսկի շրջանի Վորոբևո գյուղից 14 կմ հեռավորության վրա (ղեկավար՝ կապիտան Դոբրենկո)^[3]

ճամբարային բաժանմունք № 3 — վարչություն Բրատսկի շրջանի Անզյոբա գյուղում^[5], գործադուլ 1954 թվականին^[6],

ճամբարային կետ № 307^[7] (հատուկ ռեժիմի հատուկ ճամբարային կետ, տուգանային^[8]), նույն Բրատսկի շրջանի Անզյոբա գյուղում տուգանային ճամբար ճամբարային ապստամբությունների մասնակիցների համար, գործադուլ 1954 թվականի վերջին^[6],

ճամբարային բաժանմունք № 8 — Բրատսկի ջրամբարի հունի մաքրում, գործադուլ 1960 թվականի հունվար-ապրիլին^[9]։

Ճամբարային կետեր, որ պատկանել են անհայտ բաժանմունքների[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիխորևկա — ճամբարային կետ № 010^[10],
ճամբարային կետ № 014 — նոր տուգանային^[8],
ճամբարային կետ № 025 — տայշետյան առաքաբանտ^[11].
ճամբարային կետ № 033 — կալանավորների թվում է եղել գեներալ Վլադիմիր Կրյուկովը^[12],
ճամբարային կետ № 038 — անտառհատում^[8],
ճամբարային կետ № 04^[8],
Տայշետ — ճամբարային կետ № 048 — կենտրոնական մեքենավերանորոգման արհեստանոցներ, հետագայում՝ Տայշետի ճանապարհաշինական տեխնիկայի վերանորոգման գործարան, այնտեղ է եղել նաև կենտրոնական կուլտբրիգադը^[10]^[13],
ճամբարային կետ № 05^[14],
ճամբարային կետ № 058^[14],
ճամբարային կետ № 06 — աղյուսի գործարան^[15],
ճամբարային կետ № 07 — փայտամշակման կոմբինատ^[8],
Տայշետ — ճամբարային կետ № 101^[16].
Վիխորևկա — տուգանային ճամբարային կետ № 410^[17],
Տայշետ — ճամբարային կետ № 420, 1950-ական թվականների վերջին այնտեղ պահվել են հիմնականում հավատացյալներ^[18],
Տայշետ — ճամբարային կետ № 601, պահվել են արտասահմանցիներ, ավելի ուշ՝ «կարմիժապավենավորներ», այդ թվում մի քանի բերիականներ (Չեռնովը և ուրիշներ)^[8]։

Ղեկավարներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միխայիլ Վասիլևիչ Ֆիլիմոնով, փոխգնդապետ, 1948 թվականի դեկտեմբերի 7-ից մինչև 1949 թվականի դեկտեմբերի 22 (համատեղության կարգով եղել է Անգարլագի ղեկավար)^[2],
Սերգեյ Կուզմիչ Եվստիգնեև, փոխգնդապետ, գնդապետ, 1949 թվականի դեկտեմբերի 22 – 1957 թվականի դեկտեմբերի 3-ից ոչ վաղ, (1954 թվականի սեպտեմբերի 20-ից համատեղության կագով եղել է Միջին մեքենաշինության նախարարության 823 կոմբինատի շինարարության ղեկավար)^[2],
Ա. Ա. Կռիլով, փոխգնդապետ (հիշատակվում է որպես պաշտոնակատար՝ 26 ապրիլի, 1952, 13 հուլիսի, 1954),
?. ?. Կոչետկով, փոխգնդապետ (հիշատակվում է որպես պաշտոնակատար՝ 13 օգոստոսի, 1955)։

Ղեկավարի տեղակալներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրիգորի Ալեքսեևիչ Մարին, փոխգնդապետ, գնդապետ, 1948 թվականի դեկտեմբերի 7-ից մինչև 1950 թվականի դեկտեմբերի 28։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 Шестакова, С. (19 ноября 2004). «Подземная кухня Озерлага». pressa.irk.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 21-ին. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 16-ին.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 «Система исправительно-трудовых лагерей в СССР». Составитель М. Б. Смирнов М.: Звенья, 1998.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 «Афанасов О. В. Ангарлаг и Озерлаг при строительстве ГЭС Ангарского каскада в конце 1950 — начале 1960-х гг». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 16-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 25-ին.
↑ Wikimapia
↑ 1963 թվականից՝ գյուղ Չեկանովսկի, 1999 թվականին ներառվել է Բրատսկ քաղաքի կազմում։
↑ ^6,0 ^6,1 «Афанасов О. В. Участники лагерных восстаний 1953—1954 гг. в Озерлаге». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հունվարի 4-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 25-ին.
↑ Հավանաբար դրա մասին է խոսվում Гершман М. Д. Приключения американца в России (1931—1990). Нью-Йорк, 1995. 314 с. գրքում, սակայն որպես տուգանային ճամբար № 308։
↑ ^8,0 ^8,1 ^8,2 ^8,3 ^8,4 ^8,5 «lib.net/b/222144/read А. Шифрин. Четвёртое измерение». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ մայիսի 6-ին. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 7-ին. {{cite web}}: Check |url= value (օգնություն)
↑ http://www.penpolit.ru/papers/detail2.php?ELEMENT_ID=938 Արխիվացված 2016-03-16 Wayback Machine Афанасов О. В. Ангарлаг и Озерлаг при строительстве ГЭС Ангарского каскада в конце 1950 — начале 1960-х гг.
↑ ^10,0 ^10,1 Селезнёв Е. С., Селезнёва Т. А. Лагерное прошлое Тайшета. Արխիվացված 2014-01-03 Wayback Machine
↑ Штайнер К. 7000 дней в Сибири. / Пер. с фр. Л. Мухина. // Бирюсинская новь. — 1992. — № 4—5. Цит. по: Селезнёв Е. С., Селезнёва Т. А. Лагерное прошлое Тайшета. Արխիվացված 2014-01-03 Wayback Machine
↑ Воробьёв В. Поздний реабилитанс Արխիվացված 2014-01-04 Wayback Machine.
↑ Штайнер К. 7000 дней в Сибири. / Пер. с фр. Л. Мухина. // Бирюсинская новь. — 1992. — № 4—5. Цит. по: Селезнёв Е. С., Селезнёва Т. А. Лагерное прошлое Тайшета. Արխիվացված 2014-01-03 Wayback Machine
↑ ^14,0 ^14,1 Утехин Н. На стержне жизни. Предисл. к трёхтомнику произведений Б. Четверикова. — М.: Современник, 1981. Цит. по: Селезнёв Е. С., Селезнёва Т. А. Лагерное прошлое Тайшета. Արխիվացված 2014-01-03 Wayback Machine
↑ Воробьёв В. Поздний реабилитанс Արխիվացված 2014-01-04 Wayback Machine.
↑ Рудаковский Е. Тайшетский лагпункт № 101. // Бирюсинская новь : газета. Цит. по: Селезнёв Е. С., Селезнёва Т. А. Лагерное прошлое Тайшета. Արխիվացված 2014-01-03 Wayback Machine
↑ Грицяк Е. Кроткий запис спогадiв. Норильське повстання. Пiсля повстання. — К.: Смолоскип, 2013. — С. 148.(ուկր.)
↑ В источнике «лаготделение». — Воробьёв В. Поздний реабилитанс Արխիվացված 2014-01-04 Wayback Machine.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Система исправительно-трудовых лагерей в СССР». Составитель М. Б. Смирнов М.: Звенья, 1998.
Е. С. Селезнёв, Т. А. Селезнёва. Лагерное прошлое Тайшета Արխիվացված 2012-11-08 Wayback Machine
Озерлаг: Как это было Сост. Л. С. Мухин. Иркутск : Вост.-Сиб. кн. изд-во, 172с. 1992
Энциклопедия Сибирского ГУЛАГа /Сост. Л. Мухин. Иркутск, 2005. — электрон. опт. диск (CD-ROM).
Мухин Л. Тайны лагерей /Л. Мухин // газета Красное знамя. 1989. 18 янв.
Мухин Л. Уголок империи ГУЛАГ / Л. Мухин // газета Красное знамя. 1989. 18 янв.
Тимохина М. В. «Не погаснет памяти свеча…» Сценарий тематической программы об узниках Озерлага. 2006
Хава Волович Новые Лагеря Արխիվացված 2013-10-28 Wayback Machine
Миронова В. Г. Я другой такой страны не знаю // Тайга. Журнал о современной Сибири. 2003 год(չաշխատող հղում)

[irk.ru-1-1] 1,0 ^1,1 Шестакова, С. (19 ноября 2004). «Подземная кухня Озерлага». pressa.irk.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 21-ին. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 16-ին.

[autogenerated4-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 «Система исправительно-трудовых лагерей в СССР». Составитель М. Б. Смирнов М.: Звенья, 1998.

[autogenerated5-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 «Афанасов О. В. Ангарлаг и Озерлаг при строительстве ГЭС Ангарского каскада в конце 1950 — начале 1960-х гг». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 16-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 25-ին.

[4] Wikimapia

[5] 1963 թվականից՝ գյուղ Չեկանովսկի, 1999 թվականին ներառվել է Բրատսկ քաղաքի կազմում։

[autogenerated2-6] 6,0 ^6,1 «Афанасов О. В. Участники лагерных восстаний 1953—1954 гг. в Озерлаге». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հունվարի 4-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 25-ին.

[7] Հավանաբար դրա մասին է խոսվում Гершман М. Д. Приключения американца в России (1931—1990). Нью-Йорк, 1995. 314 с. գրքում, սակայն որպես տուգանային ճամբար № 308։

[autogenerated1-8] 8,0 ^8,1 ^8,2 ^8,3 ^8,4 ^8,5 «lib.net/b/222144/read А. Шифрин. Четвёртое измерение». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ մայիսի 6-ին. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 7-ին. {{cite web}}: Check |url= value (օգնություն)

[9] ttp://www.penpolit.ru/papers/detail2.php?ELEMENT_ID=938 Արխիվացված 2016-03-16 Wayback Machine Афанасов О. В. Ангарлаг и Озерлаг при строительстве ГЭС Ангарского каскада в конце 1950 — начале 1960-х гг.

[autogenerated6-10] 10,0 ^10,1 Селезнёв Е. С., Селезнёва Т. А. Лагерное прошлое Тайшета. Արխիվացված 2014-01-03 Wayback Machine

[11] Штайнер К. 7000 дней в Сибири. / Пер. с фр. Л. Мухина. // Бирюсинская новь. — 1992. — № 4—5. Цит. по: Селезнёв Е. С., Селезнёва Т. А. Лагерное прошлое Тайшета. Արխիվացված 2014-01-03 Wayback Machine

[12] Воробьёв В. Поздний реабилитанс Արխիվացված 2014-01-04 Wayback Machine.

[13] Штайнер К. 7000 дней в Сибири. / Пер. с фр. Л. Мухина. // Бирюсинская новь. — 1992. — № 4—5. Цит. по: Селезнёв Е. С., Селезнёва Т. А. Лагерное прошлое Тайшета. Արխիվացված 2014-01-03 Wayback Machine

[autogenerated3-14] 14,0 ^14,1 Утехин Н. На стержне жизни. Предисл. к трёхтомнику произведений Б. Четверикова. — М.: Современник, 1981. Цит. по: Селезнёв Е. С., Селезнёва Т. А. Лагерное прошлое Тайшета. Արխիվացված 2014-01-03 Wayback Machine

[15] Воробьёв В. Поздний реабилитанс Արխիվացված 2014-01-04 Wayback Machine.

[16] Рудаковский Е. Тайшетский лагпункт № 101. // Бирюсинская новь : газета. Цит. по: Селезнёв Е. С., Селезнёва Т. А. Лагерное прошлое Тайшета. Արխիվացված 2014-01-03 Wayback Machine

[17] Грицяк Е. Кроткий запис спогадiв. Норильське повстання. Пiсля повстання. — К.: Смолоскип, 2013. — С. 148.(ուկր.)

[18] В источнике «лаготделение». — Воробьёв В. Поздний реабилитанс Արխիվացված 2014-01-04 Wayback Machine.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]