Ցզունյի
| Ցզունյի | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | ՉԺՀ քաղաքային շրջան և մեծ քաղաք |
| Երկիր |  Չինաստան |
| Վարչատարածք | Գույչժոու |
| ԲԾՄ | 865 ± 1 մետր |
| Մակերես | 30 766,87 կմ² |
 | |
 | |
.png) | |
Ցզունյի (չին․՝遵义), քաղաքային շրջան Չինաստանի Գույչժոու նահանգում։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«Ցզունյի» անունով գավառը ստեղծվել է դեռևս Թան կայսրության ժամանակներում՝ 642 թվականին (նրա իշխանությունները տեղակայված էին ժամանակակից Սույյան գավառի տեղում)։ Այնուհետև այդ վայրերը նվաճվել են Նանչժաո պետության կողմից։ Հետո Յան Դուանը[zh] գրավեց այդ տարածքները Նանչժաոից և 876 թվականին հիմնադրեց Բուչժոու տիրույթը[zh], որը յոթ դար կառավարեցին նրա ժառանգները։ XVI դարի վերջին Յան Ինլունը ապստամբեց Մին կայսրության դեմ[zh]։ Ապստամբությունը ճնշելուց հետո տեղական առաջնորդների իշխանությունը վերացավ, և այդ հողերը ենթարկվեցին Սիչուան նահանգի իշխանություններին։
1600 թվականին այստեղ կրկին հայտնվել է Ցզունյի գավառը։ Ցին կայսրության օրոք, 1687 թվականին այդ վայրերի վարչակազմի համար ստեղծվել է Ցզունյի վարչությունը (遵义府), որի իշխանությունները տեղակայվել են Ցզունյի գավառում։ 1728 թվականին Ցզունյի վարչությունը հանձնվեց Գույչժոու նահանգի իշխանություններին։ Սինհայական հեղափոխությունից հետո Չինաստանում իրականացվել է վարչական բաժանումների կառուցվածքի բարեփոխում, որի ընթացքում վերացվեցին վարչությունները, և 1913 թվականին Ցզունյի վարչությունը լուծարվեց։
Այն բանից հետո, երբ 1949 թվականի վերջին այս վայրերը մտան Չինաստանի կազմի մեջ, ստեղծվեց Ցզունյի հատուկ շրջանը (遵义专区), որը բաղկացած էր 11 գավառներից։ 1950 թվականին Ցզունյի շրջանի ուրբանիզացված մասը առանձնացվել է որպես առանձին Ցզունյի քաղաք (遵义市), բայց 1951 թվականին այն լուծարվել է։ 1952 թվականին Ցզունյի քաղաքը կրկին ստեղծվեց, իսկ 1955 թվականին այն դուրս բերվեց Ցզունյի հատուկ շրջանի կազմից և ուղղակիորեն ենթարկվեց Գույչժոու նահանգի իշխանություններին։
1956 թվականին լուծարվել է Չժենյուանի հատուկ շրջանը (镇远专区), և նախկինում դրա կազմում գտնվող Յուիցին գավառը անցել է Ցզունյի հատուկ շրջանի կազմին։ 1958 թվականին Ցզունյի քաղաքը անցավ Հատուկ շրջանի իշխանությունների ենթակայության տակ; Ցզունյի գավառը լուծարվել է, իսկ նրա տարածքը միացվել է Ցզունյի քաղաքին։ 1958 թվականին Դաոչժեն գավառը միացվել է Չժենյան գավառին, Ֆենգան և Յուիցին գավառները՝ Մեյթան գավառին, իսկ Սիֆեն գավառը Անշուն Հատուկ շրջանի (安顺专区) կազմից անցել է Ցզունյի Հատուկ շրջանի կազմ։
1959 թվականին Ուչուան գավառի անունը փոխվեց 婺川县-ից 务川县-ով, իսկ Սիսուի գավառը 婺水县-ից 习水县-ով։
1961 թվականին վերստեղծվել են Ցզունյի, Դաոչժեն, Ֆենգան և Յուիցին գավառները։
1963 թվականին Կայյան գավառը Գույան իշխանությունների իրավասությունից անցավ Ցզունյի Հատուկ շրջանի կազմի մեջ։
1965 թվականին Սիֆեն և Կայյան գավառները մտան Անշուն Հատուկ շրջանի կազմի մեջ։
1970 թվականին Ցզունյի հատուկ շրջանը վերանվանվեց Ցզունյի շրջան (遵义地区):
1986 թվականի օգոստոսի 21-ին Ուչուան գավառը վերածվել է Ուչուան Գելաո Մյաո ինքնավար գավառի։
1986 թվականի սեպտեմբերի 9-ին Դաոչժեն գավառը վերածվել է Դաոչժեն Գելաո Մյաո ինքնավար գավառի։
1990 թվականի սեպտեմբերի 30-ին Չիշուի գավառը վերածվել է քաղաքային գավառի։
1992 թվականի հուլիսին Ցզունյի քաղաքի տարածքում ստեղծվել է Ցզունյի Տեխնիկական-տնտեսական զարգացման գոտին (遵义经济技术开发区)։
1995 թվականի նոյեմբերի 30-ին Ժենհուայի գավառը վերածվել է քաղաքային գավառի։
1997 թվականի հունիսի 10-ի Չինաստանի Պետական խորհրդի որոշմամբ լուծարվել են Ցզունյի քաղաքը և Ցզունյի շրջանը, և ստեղծվել է Ցզունյի քաղաքային շրջանը; նախկին Ցզունյի քաղաքի տարածքը դարձել է Հունհուագանի շրջան։
2003 թվականի դեկտեմբերի 26-ի Չինաստանի Հանրապետության Պետական խորհրդի որոշմամբ, Ցզունյի տեխնիկական-տնտեսական զարգացման գոտու տարածքից և Ցզունյի գավառի հողերի մի մասից ստեղծվել է Հուեյչուան շրջանը։
2016 թվականին լուծարվել է Ցունիի գավառը; նրա հողերի մի մասը փոխանցվել է Հունհուագան և Հուեյչուան շրջանների կազմին, իսկ մնացած տարածքում ստեղծվել է Բոչժոու շրջանը։
Վարչատարածքային բաժանում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ցզունյի քաղաքային շրջանը բաժանվում է 3 շրջանների, 2 քաղաքային գավառների, 7 գավառների, 2 ինքնավար գավառների.
| Կարգավիճակ | Անվանում | Հիերոգլիֆներ | Փինյին | Բնակչություն (2010) |
Հրապարակ (կմ²) |
|---|---|---|---|---|---|
| Շրջան | Հունհուագան | 红花岗区 | Hónghuāgǎng qū | ||
| Շրջան | Հեյչուան | 汇川区 | Huìchuān qū | ||
| Շրջան | Բոչժոու | 播州区 | Bōzhōu qū | ||
| Քաղաքային գավառ | Չիշույ | 赤水市 | Chìshuǐ shì | ||
| Քաղաքային գավառ | Ժենհուայ | 仁怀市 | Rénhuái shì | ||
| Գավառ | Տունցզի | 桐梓县 | Tóngzǐ xiàn | ||
| Գավառ | Սույյան | 绥阳县 | Suíyáng xiàn | ||
| Գավառ | Չժենյան | 正安县 | Zhèng'ān xiàn | ||
| Գավառ | Փենգան | 凤冈县 | Fènggāng xiàn | ||
| Գավառ | Մեյտան | 湄潭县 | Méitán xiàn | ||
| Գավառ | Յույցին | 余庆县 | Yúqìng xiàn | ||
| Գավառ | Սիշույ | 习水县 | Xíshuǐ xiàn | ||
| Դաոչժեն Գելաո Մյաո ինքնավար գավառ | 道真仡佬族苗族自治县 | Dàozhēn Gēlǎozú Miáozú zìzhìxiàn | |||
| Ուչուան Գելաո Մյաո ինքնավար գավառ | 务川仡佬族苗族自治县 | Wùchuān Gēlǎozú Miáozú zìzhìxiàn | |||
Էկոնոմիկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Շրջանում տեղակայված է China Jiangnan Aerospace Group ընկերության ձեռնարկությունը, որը կազմում է China Aerospace Science and Industry Corporation (HQ-22 հրթիռային համալիրներ, հրթիռների համար բաղադրիչներ և հատուկ ծրագրային ապահովում)[1]։
Ագրոբիզնես[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կարևոր նշանակություն ունի սնկերի աճեցումը, այդ թվում՝ տափաստանային սնկերի[2]։
Տրանսպորտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2022 թվականի դեկտեմբերին բացվել է Ժենհուայ-Ցզունյի արագընթաց ավտոմայրուղին[3]։
Հնագիտություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Թունզա գավառի Յանհուեյ քարանձավի չորս ատամները թվագրվում են 172,000-ից 240,000 տարի առաջ։ Հնարավոր է, որ Դենիսովյան մարդու մնացորդներն են[4][5]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Ракетно-космическая промышленность Китая» (PDF). Зарубежное военное обозрение. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2021 թ․ ապրիլի 23-ին. Վերցված է 2024 թ․ փետրվարի 29-ին.
- ↑ «Производство грибов в провинции Гуйчжоу помогает увеличивать доходы». Жэньминь Жибао.
- ↑ «В провинции Гуйчжоу открыта скоростная автомагистраль Жэньхуай-Цзуньи». Жэньминь Жибао.
- ↑ Янхуйдун / Yanhuidong
- ↑ Tongzi hominids are potentially a new human ancestor in Asia, APRIL 4, 2019