Վակիզաշի
| Վակիզաշի | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | զենքի ընտանիք |
| Ենթատեսակ | Ճապոնական թուր |
| Երկիր |  Ճապոնիա |
Վակիզաշի (ճապ.՝ 脇差, «կողքից տեղադրված թուր»)[1], ավանդաբար պատրաստված ճապոնական թուր (nihontō)[2][3], որը կրում էին սամուրայները ֆեոդալական Ճապոնիայում։ Այն կրում են երկու եղանակով` մի դեպքում թուրը դրվում էր սամուրայի կողքին գտնվող օբիի կամ պատյանի մեջ, իսկ ավելի մեծ թուրը կրում էին գոտուց կախված տարբերակով։
Պատմություն և օգտագործում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ճապոնիայում թրերի արտադրությունը բաժանված է որոշակի ժամանակաշրջանների[4].
- Jokotō (հնագույն թրեր, մինչև մ.թ. 900 թվականը)
- Kotō (հին թրեր, մոտ 900–1596 թթ.)
- Շինտո (նոր սրեր, 1596–1780)
- Shinshintō (ավելի նոր թրեր, 1781–1876)
- Gendaitō (ժամանակակից կամ ժամանակակից թրեր 1876–ներկա)։
Վակիզաշին ունի 30-60 սմ (12 և 24 դյույմ) երկարությամբ շեղբ[1]։ Կատանայի երկարությանը մոտ գտնվող վակիզաշին կոչվում է ō-wakizashi, իսկ վակիզաշին, որը մոտ է տանտո (tantō) երկարությանը, կոչվում է ko-wakizashi: Վակիզաշին պարտադիր չէ, որ կատանայի պարզապես փոքր տարբերակ լինի. դրանք կարող էին այլ կերպ կեղծվել և ունենալ տարբեր լայնակի հատույթ[5]։
Օգտագործվել է դեռևս 15-րդ[6] կամ 16-րդ դարերում[7]։ Վակիզաշին օգտագործվել է որպես պահեստային կամ օժանդակ սուր[1], օգտագործվում էր նաև մերձակա մարտերի, պարտված հակառակորդին գլխատելու[8] և երբեմն սեպպուկու[9] գործելու համար։ Վակիզաշին մի քանի կարճ թրերից մեկն էր, որոնք հասանելի էին սամուրայների կողմից, ներառյալ յորո տոշին[10] և չիսա-կատանան։ Վակիզաշի տերմինն ի սկզբանե չի նշել որևէ պաշտոնական շեղբի երկարության թրեր և եղել է wakizashi no katana-ի հապավումը («սուրը կողքի վրա խրել»); տերմինը կիրառվում էր բոլոր չափերի ուղեկից թրերի համար[11]։
Էդոյի ժամանակաշրջանում Տոկուգավայի շոգունատը պահանջում էր, որ սամուրայները կրեին կատանա և ավելի կարճ թրեր զույգերով։ Այս կարճ թրերը եղել են վակիզաշի և տանտոն, հիմնականում ընտրվել է վակիզաշին[12]։ Վակիզաշին, որը կրում էին կատանայի հետ միասին, պաշտոնական նշան էր, որ կրողը սամուրայ էր։ Երբ միասին կրում էին, զույգ թրերը կոչվում էին դաիշո (daishō), որը բառացի թարգմանվում է որպես «մեծ-փոքր»։ Միայն սամուրայները կարող էին կրել դաիշո. այն ներկայացնում էր նրանց սոցիալական ուժը և անձնական պատիվը[13][14][15]:։
Այս ժամանակահատվածում հասարակ մարդկանց թույլատրվում էր կրել մեկ օրինական երկարությամբ կո-վակիզաշի, ինչը լայն հանրության համար հանրաճանաչ դարձրեց վակիզաշի կրելը։ Սա սովորական էր ճանապարհորդելիս՝ ավազակների հետ հանդիպելու վտանգի պատճառով[16][17]։
Վակիզաշին կրում էին ձախ կողմում՝ ամրացված գոտկատեղի վրա (Ուվա-ոբի կամ հիմո)[12][18]։ Միայն Էդոյի ժամանակաշրջանում՝ 1638 թվականին, երբ Ճապոնիայի կառավարիչները փորձեցին կարգավորել թրերի տեսակները և սոցիալական խմբերը, որոնց թույլատրվում էր կրել, պաշտոնապես սահմանվեցին կատանա և վակիզաշիի երկարությունները[19]։
Kanzan Satō-ն իր «Ճապոնական սուրը» գրքում նշում է, որ կարծես թե վակիզաշիի հատուկ կարիք չկար և ենթադրում է, որ վակիզաշին կարող է ավելի տարածված լինել, քան tantō-ն, քանի որ այն ավելի հարմար էր ներքին կռվի համար։ Նա նշում է ներս մտնելիս կատանան ամրոցի կամ պալատի դռան մոտ թողնելու սովորույթը՝ շարունակելով ներսից կրել վակիզաշին[20]։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Ogyû Sorai's Discourse on government (Seidan): an annotated translation, Sorai Ogyū, Otto Harrassowitz Verlag, 1999 p. 105
- ↑ The Development of Controversies: From the Early Modern Period to Online Discussion Forums, Volume 91 of Linguistic Insights. Studies in Language and Communication, Author Manouchehr Moshtagh Khorasani, Publisher Peter Lang, 2008, 978-3-03911-711-6 p. 150
- ↑ The Complete Idiot's Guide to World Mythology, Complete Idiot's Guides, Authors Evans Lansing Smith, Nathan Robert Brown, Publisher Penguin, 2008, 978-1-59257-764-4 p. 144
- ↑ Transition of kotō, shintō, shinshintō, and gendaitō. Nagoya Japanese Sword Museum Touken World
- ↑ Samurai: The Code of the Warrior, Thomas Louis, Tommy Ito, Sterling Publishing Company, Inc., 2008 P.138
- ↑ Samurai: The Weapons and Spirit of the Japanese Warrior, Clive Sinclaire, Globe Pequot, 2004 P.87(չաշխատող հղում)
- ↑ Samurai: The Code of the Warrior, Thomas Louis, Tommy Ito, Sterling Publishing Company, Inc., 2008 P138
- ↑ The encyclopedia of nineteenth-century land warfare: an illustrated world view, Byron Farwell, W. W. Norton & Company, 2001 P.240
- ↑ A glossary of the construction, decoration and use of arms and armor in all countries and in all times, together with some closely related subjects, George Cameron Stone, Jack Brussel Pub., 1961 P.201
- ↑ Handbook to life in medieval and early modern Japan, William E. Deal, Oxford University Press US, 2007 P.158
- ↑ Samurai, warfare and the state in early medieval Japan (Google eBook), Karl Friday, Psychology Press, 2004 P.78
- ↑ 12,0 12,1 歴史人 September 2020. pp.42-43. Կաղապար:ASIN
- ↑ The Japanese sword, Kanzan Satō, Kodansha International, 1983 p.68
- ↑ Mol, Serge (2003). Classical weaponry of Japan: special weapons and tactics of the martial arts. Kodansha International. էջեր 18–24. ISBN 4-7700-2941-1.
- ↑ Ratti, Oscar; Westbrook, Adele (1973). Secrets of the samurai: a survey of the martial arts of feudal Japan. Tuttle Publishing. էջ 258. ISBN 0-8048-1684-0.
- ↑ Taiho-jutsu: law and order in the age of the samurai, Don Cunningham, Tuttle Publishing, 2004 P,23
- ↑ The connoisseur's book of Japanese swords, Kōkan Nagayama, Kodansha International, 1998 P.48
- ↑ Secrets of the samurai: a survey of the martial arts of feudal Japan, Oscar Ratti, Adele Westbrook, Tuttle Publishing, 1991 P.260
- ↑ The connoisseur's book of Japanese swords, Kōkan Nagayama, Kodansha International, 1998 P.35
- ↑ The Japanese sword, Kanzan Satō, Kodansha International, 1983 P.68