Ստիքս (արբանյակ)

Ստիքս արբանյակի պատկերն արված «Նոր հորիզոններ» արբանյակից,13 հուլիսի 2015 թ․ 632 000 կմ հեռավորությունից

տիքս ( Styx ; ավելի վաղ ՝ S / 2012 (134340) 1, ըստ հին համակարգի ՝ S / 2012 P 1, ոչ պաշտոնապես ՝ P5 ) Պլուտոնի հինգերորդ, ամենափոքր, բնական արբանյակն է: Այն հայտնաբերվել է Մարկ Շոուալտերի կողմից 2012 թվականի հունիսի 26-ին, 27-ին և 29-ին և 7-ին և 9-ին Հաբլ աստղադիտակի կողմից արված 9 պատկերների վրա: Նոր հորիզոններ տիեզերանավի ամենազգայուն LORRI տեսախցիկի օգտագործմամբ Ստիքսի և Կերբերի առաջին պատկերները ստացվել են 2015-ի ապրիլի 25-ից մայիսի 1-ը ընկած ժամանակահատվածում ^[1] :

ֆիզիկական բնութագրերը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստիքսի չափի վաղ գնահատականները տատանվում էին 10-ից 25 կիլոմետր: « Նոր հորիզոններ » տիեզերանավի անցումից հետո չափը գնահատվել է 7 × 5 կմ ^[2], այնուհետև կատարելագործվել է 16 × 9 × 8 км:

Ուղեծրի բնութագրերը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստիքսը պտտվում է Պլուտոնի շուրջ` Քարոնի և Նիքսի ուղեծրերի միջև: Նրա ուղեծրի կիսամյակային առանցքը 7004426560000000000♠42656: Գործնակում Ստիքսը չի պտտվում Պլուտոնի շուրջ, այլ ամբողջ Պլուտոն-Քարոն համակարգի միասնական ծանրության կենտրոնի շուրջ. Պլուտոնի շուրջ պտույտի պարբերությունը 7001201615499999999♠20.16155 օր է, այսինքն ՝ այն Հիդրայի հետ գտնվում է ուղեծրային ռեզոնանսում ՝ 11: 6 և Նիքսի հետ՝ 11: 9, իսկ Քարոնի հետ ռեզոնանսից տարբերվում է միայն 5% -ով՝ 1:3:

Անվանումը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայտնաբերումից հետո արբանյակին տրվել է S / 2012 (134340) 1 ժամանակավոր անվանումը ՝ համաձայն աստղագիտական օբյեկտների անվանակարգի: Եթե Պլուտոնը չզրկվեր մոլորակի կարգավիճակից, ապա նշանակումը կլիներ S / 2012 P 1:

Քվեարկության ժամանակ, որն անցկացվեց հատուկ ստեղծված կայքում Մարկ Շոուալտերի կողմից, ով գլխավորում էր նոր արբանյակը հայտնաբերած գիտնականների խումբը, հաղթեցին «Վուլկան» և «Կերբեր» տարբերակները ^[3] : Այնուամենայնիվ, 2013-ի հուլիսի 2-ին օբյեկտը պաշտոնապես անվանվեց Ստիքս, քանի որ Վուլկանն անմիջական կապ չուներ մահացածների թագավորության հետ :

Միջազգային աստղագիտական միությունը որոշում կայացրեց Ստիքսի մակերեսի մանրամասները տալ գետերի աստվածների անունների հետ կապված անուններին ^[4] :

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պլուտոնի արբանյակները
Արեգակնային համակարգի մոլորակների և արբանյակների հայտնաբերման պատմությունը

Նշումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ New Horizons Spots Pluto’s Faintest Known Moons
↑ New Horizons Picks Up Styx - nasa.gov
↑ «Помогите нам назвать спутники Плутона!» (ռուսերեն)։ Pluto Rocks!։ Արխիվացված է օրիգինալից 2013-03-13-ին։ Վերցված է 2013-02-16
↑ Official Naming of Surface Features on Pluto and its Satellites: First Step Approved. — IAU Press Release iau1702. — 23 February 2017.

Քաղվածելու սխալ՝ «IAU_2013» անվանումով <references>-ում սահմանված <ref> թեգը սկզբնական տեքստում չի օգտագործվել:
Քաղվածելու սխալ՝ «Weaver_2016» անվանումով <references>-ում սահմանված <ref> թեգը սկզբնական տեքստում չի օգտագործվել:

Հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«IAU Circular No. 9253»։ 2012-07-12
«Астрономы нашли пятый спутник у Плутона» (ռուսերեն)։ РИА Новости։ 2012-07-11։ Արխիվացված օրիգինալից 2012-09-28-ին։ Վերցված է 2012-07-11
Tilmann Althaus (2012-07-11)։ «Ein fünfter Mond für Pluto» (գերմաներեն)։ Sterne und Weltraum։ Արխիվացված օրիգինալից 2012-09-10-ին։ Վերցված է 2012-07-11
«Hubble Discovers a Fifth Moon Orbiting Pluto» (անգլերեն)։ NASA։ 2012-07-11։ Արխիվացված օրիգինալից 2012-09-28-ին։ Վերցված է 2012-07-11

[1] New Horizons Spots Pluto’s Faintest Known Moons

[2] New Horizons Picks Up Styx - nasa.gov

[3] «Помогите нам назвать спутники Плутона!» (ռուսերեն)։ Pluto Rocks!։ Արխիվացված է օրիգինալից 2013-03-13-ին։ Վերցված է 2013-02-16

[iau1702-4] Official Naming of Surface Features on Pluto and its Satellites: First Step Approved. — IAU Press Release iau1702. — 23 February 2017.

[1]

[2]

[3]

[4]