Ստիքս (արբանյակ)
.jpg)
Ստիքս (ավելի վաղ՝ S / 2012 (134340), ըստ հին համակարգի՝ S / 2012 P 1, ոչ պաշտոնապես՝ P5), Պլուտոնի հինգերորդ, ամենափոքր, բնական արբանյակն է։ Այն հայտնաբերվել է Մարկ Շոուալտերի կողմից 2012 թվականի հունիսի 26-ին, 27-ին և 29-ին և 7-ին և 9-ին Հաբլ աստղադիտակի կողմից արված 9 պատկերների վրա։ Նոր հորիզոններ տիեզերանավի ամենազգայուն LORRI տեսախցիկի օգտագործմամբ Ստիքսի և Կերբերի առաջին պատկերները ստացվել են 2015-ի ապրիլի 25-ից մայիսի 1-ը ընկած ժամանակահատվածում[1]։
ֆիզիկական բնութագրեր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ստիքսի չափի վաղ գնահատականները տատանվում էին 10-ից 25 կիլոմետր։ «Նոր հորիզոններ» տիեզերանավի անցումից հետո չափը գնահատվել է 7 × 5 կմ[2], այնուհետև կատարելագործվել է 16 × 9 × 8 կմ:
Ուղեծրի բնութագրեր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ստիքսը պտտվում է Պլուտոնի շուրջ` Քարոնի և Նիքսի ուղեծրերի միջև։ Նրա ուղեծրի կիսամյակային առանցքը 42656: Գործնակում Ստիքսը չի պտտվում Պլուտոնի շուրջ, այլ ամբողջ Պլուտոն-Քարոն համակարգի միասնական ծանրության կենտրոնի շուրջ. Պլուտոնի շուրջ պտույտի պարբերությունը 20.16155 օր է, այսինքն՝ այն Հիդրայի հետ գտնվում է ուղեծրային ռեզոնանսում՝ 11: 6 և Նիքսի հետ՝ 11: 9, իսկ Քարոնի հետ ռեզոնանսից տարբերվում է միայն 5% -ով՝ 1:3:
Անվանում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հայտնաբերումից հետո արբանյակին տրվել է S / 2012 (134340) 1 ժամանակավոր անվանումը՝ համաձայն աստղագիտական օբյեկտների անվանակարգի։ Եթե Պլուտոնը չզրկվեր մոլորակի կարգավիճակից, ապա նշանակումը կլիներ S / 2012 P 1:
Քվեարկության ժամանակ, որն անցկացվեց հատուկ ստեղծված կայքում Մարկ Շոուալտերի կողմից, ով գլխավորում էր նոր արբանյակը հայտնաբերած գիտնականների խումբը, հաղթեցին «Վուլկան» և «Կերբեր» տարբերակները[3]: Այնուամենայնիվ, 2013-ի հուլիսի 2-ին օբյեկտը պաշտոնապես անվանվեց Ստիքս, քանի որ Վուլկանն անմիջական կապ չուներ մահացածների թագավորության հետ։
Միջազգային աստղագիտական միությունը որոշում կայացրեց Ստիքսի մակերեսի մանրամասները տալ գետերի աստվածների անունների հետ կապված անուններին[4]:
Տես նաև
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Պլուտոնի արբանյակներ
- Արեգակնային համակարգի մոլորակների և արբանյակների հայտնաբերման պատմությունը
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ New Horizons Spots Pluto’s Faintest Known Moons
- ↑ «New Horizons Picks Up Styx - nasa.gov». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հոկտեմբերի 10-ին. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 17-ին.
- ↑ «Помогите нам назвать спутники Плутона!» (ռուսերեն). Pluto Rocks!. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մարտի 13-ին. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 16-ին.
- ↑ Official Naming of Surface Features on Pluto and its Satellites: First Step Approved. — IAU Press Release iau1702. — 23 February 2017.
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- «IAU Circular No. 9253». 2012 թ․ հուլիսի 12.
- «Астрономы нашли пятый спутник у Плутона» (ռուսերեն). ՌԻԱ Նովոստի. 2012 թ․ հուլիսի 11. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ սեպտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 11-ին.
- Tilmann Althaus (2012 թ․ հուլիսի 11). «Ein fünfter Mond für Pluto» (գերմաներեն). Sterne und Weltraum. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ սեպտեմբերի 10-ին. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 11-ին.
- «Hubble Discovers a Fifth Moon Orbiting Pluto» (անգլերեն). NASA. 2012 թ․ հուլիսի 11. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ սեպտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 11-ին.